قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) به منظور شکستن انحصار شرکت‌های خارجی در زمینه طراحی و ساخت سازه‌های دریایی و عملیات لایروبی بنادر در آب‌های عمیق به عرصه دریایی وارد شد و در ابتدا با تشکیل قرارگاه سازندگی نوح(ع) پروژه‌های عظیمی در این حوزه اجرا کرد و پس از آن با گسترش این حوزه در قالب هلدینگ تخصصی دریایی سعی کرد بستر خودکفایی کشور را در این زمینه فراهم کند. در همین زمینه مصاحبه‌ای با مهندس سعیدرضا مختاری، مدیرعامل هلدینگ تخصصی دریایی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) انجام دادیم تا درباره ابعاد این اقدامات توضیح دهند.
لطفاً درباره فلسفه حضور قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) در عرصه بنادر و سازه‌های ساحلی و فراساحلی توضیح دهید.
قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) با مشارکت در طراحی و ساخت بنادر بزرگی، همچون بندر شهید رجایی و بندر شهید بهشتی، بندر پتروشیمی پارس و نیز بنادر کوچک چندمنظوره، در جهت تحقق اهداف توسعه پایدار گام‌های اساسی برداشته و موجب ارتقای امنیت در سواحل و آب‌های جنوبی کشور شده است.
به طور کلی قرارگاه چه دستاوردهایی در این حوزه داشته و چه ظرفیتی برای کشور ایجاد کرده است؟
قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) تاکنون توانسته است با اجرای پروژه‌های بندری کشور، 220 میلیون تن ظرفیت بندری کشور را افزایش دهد که معادل 90 درصد ظرفیت ساخته‌شده در کشور است. همچنین با اجرای بیش از 130 کیلومتر موج‌شکن در کشور معادل 87 درصد ظرفیت اجراشده موج‌شکن را اجرا کرده است. در حال حاضر، قرارگاه با در اختیار داشتن بزرگ‌ترین و مجهزترین ناوگان لایروبی در منطقه خلیج‌فارس و دریای عمان، امکان لایروبی به میزان ماهیانه
2/5 میلیون مترمکعب را دارد و با اجرای بیش از 58 میلیون مترمکعب لایروبی بنادر کشور چیزی معادل 88 درصد ظرفیت اجرا شده این حوزه را عملیاتی کرده است.
مهم‌ترین پروژه‌های خاتمه‌یافته و در دست اجرای قرارگاه در این حوزه چه پروژههایی هستند؟
از مهم‌ترین پروژههایی که قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) در این حوزه اجرا کرده است، می‌توان به این موارد اشاره کرد:
ـ طراحی و اجرای بندر پتروشیمی پارس به عنوان بزرگ‌ترین بندر پتروشیمی غرب آسیا با توان صادرات سالانه 30 میلیون تن محصولات پتروشیمی و میعانات گازی پالایشگاه‌ها؛
ـ طراحی و اجرای بندر پارسیان به منزله بزرگ‌ترین بندر صادرات و واردات صنایع معدنی در ایران؛
ـ طراحی و اجرای فاز 1 طرح توسعه بندر شهید بهشتی چابهار به ظرفیت اسمی 8/5 میلیون تن کالا در سال؛
ـ طراحی و اجرای فازهای اول و دوم و مرحله نخست فاز سوم طرح توسعه بندر شهید رجایی به عنوان بزرگ‌ترین بندر تجاری و پایانه کانتینری کشور با ظرفیت سالانه تخلیه و بارگیری کانتینری حدود 7 میلیون T.E.U ؛
ـ طراحی و اجرای حوض‌های خشک بندرعباس به عنوان بزرگ‌ترین حوض‌های خشک کشتی‌سازی در کشور؛
ـ طراحی و اجرای اسکله صادراتی بندر ماهشهر با امکان پهلوگیری شش کشتی با ظرفیت حداکثر 800 هزار تن به منظور صادرات و واردات مواد نفتی؛
ـ احداث بندر خدماتی تنبک، در پایگاه 2 پارس جنوبی به عنوان اولین و بزرگ‌ترین بندر کیسونی کشور.
با توجه به اهمیت سواحل مکران و تأکید رهبر معظم انقلاب بر استفاده از این سواحل، قرارگاه چه اقداماتی در این منطقه انجام داده است؟
در سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه کشور نیز توجه ویژه به توسعه سواحل مکران مورد توجه رهبر معظم انقلاب قرار گرفته است و تمام سازمان‌ها و وزارتخانه‌های کشور موظفند همکاری‌های لازم برای این مهم را در برنامه ششم توسعه کشور به کار گیرند. در سواحل مکران، بندر چابهار از ظرفیت بسیار مناسبی برای توسعه برخوردار است. این بندر تنها بندر اقیانوسی کشور به شمار می‌آید و دسترسی این بندر به آب‌های آزاد موجب شده است که کشورهای آسیای میانه، هند، چین، افغانستان، پاکستان، عراق و کشورهای اروپایی نیز مایل باشند از این بندر برای عبور کالاهای خود استفاده کنند.در سال 1386 اجرای فاز نخست این بندر از سوی سازمان بنادر و دریانوردی به صورت EPC به قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) سپاه واگذار شد. قرارگاه خاتم در فاز نخست طرح توسعه بندر شهید بهشتی 51/5 کیلومتر موج‌شکن در امتداد موج‌شکن موجود احداث کرد که بزرگ‌ترین موج‌شکن توده سنگی و آرمور کشور به شمار می‌آید. ارتفاع این موج‌شکن در آب 23 متر و عرض آن 85 متر است و کشتی‌های با آبخور 16 متر امکان پهلوگیری در بندر شهید بهشتی چابهار را خواهند داشت. همچنین در این پروژه، 1/7 کیلومتر اسکله شامل ۲ پست اسکله کانتینری و ۳ پست اسکله چندمنظوره با ظرفیت ۵۰ تا ۱۰۰ هزار تن ایجاد شده است. با افتتاح فاز نخست این بندر ظرفیت آن از 2/5 میلیون تن در سال به 8/5 میلیون تن رسید.
با توجه به اینکه تأمین ماشین‌آلات در شرایط تحریم برای اجرای این پروژه‌ها از مهم‌ترین مسائل است؛ آیا قرارگاه در این مسیر دچار مشکل نشده است؟
این تحریم‌ها همیشه برای کشور ما یک فرصت بوده است. گفتن این نکته خالی از لطف نیست که با توجه به شرایط تحریم، برای تأمین دستگاه لایروب در کشور مشکلات زیادی وجود داشت؛ اما قرارگاه خاتم در همان شرایط بهترین نوع لایروب را به بندر شهید بهشتی چابهار آورد. هم اکنون قرارگاه با در اختیار داشتن بزرگ‌ترین و مجهزترین ناوگان لایروبی در منطقه خلیج‌فارس و دریای عمان، امکان لایروبی به میزان ماهیانه 2/5 میلیون مترمکعب را در اختیار دارد و با لایروبی ۱۶میلیون مترمکعبی در این بندر، قرارگاه عملاً شبه جزیره‌ای به مساحت 215 هکتار به خاک ایران اضافه کرد.
امروزه در کشورهای مختلف دنیا از مصالح لایروبی برای استحصال زمین و افزودن خشکی به اراضی سرزمینی استفاده می‌شود. آیا قرارگاه هم از این روش استفاده می‌کند؟
بله. مهم‌ترین چالش در پروژه‌های لایروبی انتقال و تخلیه مصالح حاصل از لایروبی است که انتقال آن ضمن اثرات مخرب زیست محیطی، هزینه‌های سنگین در بر خواهد داشت؛ از این رو در عمده پروژه‌های لایروبی در سطح دنیا تلاش بر این بوده است که از مصالح لایروبی شده در صورت امکان برای استحصال زمین استفاده شود که مثال‌های زیادی در سراسر دنیا در این زمینه وجود داشته است.
در کشورهای اطراف خودمان، صرفاً به منظور ساخت جزیره و نه به عنوان اقدام تبعی لایروبی، پروژه‌های کوچک و بزرگ زیادی در جنوب و شمال کشور ساخته شده یا در دست ساخت است. جزایر نخل دیرا، جمیرا و ابوظبی و جزیره نقشه جهان در امارات بالغ بر 115 کیلومتر مربع مساحت داشته و بیش از 600 کیلومتر به خط ساحلی امارات افزوده است، همچنین جزایر متعدد در عربستان، قطر و بحرین در حال حاضر در دست ساخت است و حتی در دریای خزر دولت آذربایجان 41 جزیره در دست ساخت دارد. در مسیر نیل به این هدف، نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران اگرچه در طول هشت سال دفاع مقدس و در یک نبرد نامتقارن، اجازه تصرف حتی یک وجب از خاک کشور را به دشمن ندادند؛ اما پس از جنگ نیز از حرکت باز نایستادند تا جایی که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به صورت ویژه از طریق مجموعه قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) توانسته با اجرای چندین پروژه دریایی و با استفاده از مصالح لایروبی، 700 هکتار به اراضی کشور اضافه کند. از مهم‌ترین این پروژه‌ها می‌توان به استحصال حدود 215 هکتار در بندر شهید بهشتی و حدود 300 هکتار زمین در بندر شهید رجایی و حتی استحصال زمین 14 هکتاری در ضلع غربی بندر کیش اشاره کرد. پروژه اخیر در کیش که در راستای افزایش عمق حوضچه اسکله 35000 تنی جزیره کیش صورت می‌گیرد، عمق این حوضچه را از 2 متر به حدود 12 متر می‌رساند و زمینه پهلوگیری کشتی‌های عظیم را فراهم می‌کند.
لطفاً در زمینه اجرای پروژه بندر پارسیان و کارکرد آن توضیح دهید.
بندر پارسیان اولین و بزرگ‌ترین بندر تخصصی صنعتی، معدنی و نفتی در ایران است که نیازهای تخلیه و بارگیری صنایع عمده انرژی‌بر شامل پتروشیمی، فولاد، آلومینیوم و سیمان را پاسخگو خواهد بود. صنایع انرژی‌بر نیز نوع خاصی از صنایع مادر در کشور را شامل می‌شود که سهم انرژی مصرفی آنها، نسبت به دیگر عوامل تولید از قبیل مواد اولیه، نیروی کار و غیره، در مقایسه با صنایع دیگر بالاست و نقش تعیینکنندهای در قیمت نهایی محصول دارد. این بندر در شهرستان پارسیان در غرب استان هرمزگان و ۳۰ کیلومتری عسلویه واقع شده است و به عنوان دروازه اصلی واردات مواد خام و صادرات محصولات تولیدی محصول مشترک قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) و سازمان ایمیدرو زیر مجموعه وزارت صنعت، معدن و تجارت است. این پروژه شامل ۱۵۰۰ متر موج‌شکن اصلی، ۴ پست اسکله با امکان تخلیه و بارگیری حدود ۹ میلیون تن انواع کالا در سال است که ظرفیت شناورهایی تا 70 هزار تن با حداکثر عمق آبخور 15/5 متر در طراحیها لحاظ شده و در حال حاضر اسکله شماره پنج و هفت آن تکمیل شده است.
لطفاً در خصوص فعالیت قرارگاه در حوزه ایجاد بنادر کوچک مردمی و تأثیر آن در اقتصاد مردم محلی جنوب کشور نیز توضیح دهید.
یکی از اهداف اصلی و محوری نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون، عدالت‌گستری و توسعه رفاه عمومی به ویژه در مناطق محروم کشور بوده است. در سال‌های اخیر این موضوع بیش از پیش مورد توجه واقع شده و اقدامات بسیاری در این راستا تعریف شده و به انجام رسیده است. از جمله این اقدامات، پروژه ملی احداث موج‌شکن‌های طرح توسعه بنادر چند منظوره کوچک در سواحل خلیج‌فارس، دریای عمان و جزایر جنوبی کشور است که منافع اقتصادی، اجتماعی وفرهنگی سرشاری را برای کشور در پی خواهد داشت. این پروژه عبارت است از احداث حدود 300 بندر کوچک در سواحل و جزایر جنوبی کشور که در اختیار بهره‌برداران محلی و ساحل‌نشینان جنوبی کشور قرار خواهد گرفت.
میزان اهمیت و نقش تأثیرگذار پروژه موج‌شکن‌های طرح توسعه بنادر چند منظوره کوچک به حدی است که از همان مراحل آغازین طرح، تأثیر شگرف آن در عرصه‌های گوناگون و در تمام گستره استان‌های ساحلی جنوبی آشکار شده است. اشتیاق، پشتیبانی و استقبال وصف‌ناشدنی مردم مناطق مختلف از حضور قرارگاه در این مناطق، بی‌شک به دلیل نقش بی‌بدیل این پروژه در توسعه کسب‌وکار، اشتغالزایی و افزایش سطح رفاه عمومی بوده که نتیجه آن افزایش سطح رضایت‌مندی هموطنان از نظام وتعمیق وحدت و همبستگی ساحل‌نشینان خصوصاً در بین هموطنان اهل تشیع و تسنن بوده است.
آیا قرارگاه در راستای مدیریت دانش و ثبت تجربیات حاصل از اجرای پروژه‌ها نیز اقداماتی داشته است؟
درراستای اجرای رهنمود‌های رهبر معظم انقلاب در خصوص نهضت تولید علم در كشور، قرارگاه به صورت نظام‌مند نسبت به تدوین تجربیات باارزش پروژه‌های خود در قالب كتاب‌های تخصصی اقدام کرده است و تاكنون موفق به انتشار بیش از 200 عنوان كتاب تخصصی و بیش از 2200 عنوان مقاله شده است و با حضور در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی این تجارب و توانمندی‌ها را انتقال می‌دهد.