یکی از عرصه‌های فعالیت قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) حفاری و استخراج معادن زیرزمینی و ایجاد کارخانه‌های فرآوری مواد معدنی است و در این عرصه اقدامات ویژه‌ای در طول سال‌های گذشته انجام شده است. در همین زمینه با حسین بَرمر، معاون هماهنگ‌کننده هلدینگ تخصصی صنعت و معدن قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) گفت‌وگو کردیم تا بیشتر با فعالیت این مجموعه آشنا شویم.
لطفاً بفرمایید قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) از چه سالی به طور تخصصی وارد حوزه صنعت و معدن شد و علت این حضور چه بود؟
پیرو بیانات رهبر معظم انقلاب(مدظله‌العالی) درباره اهمیت بخش صنعت و معدن در اقتصاد کشور و لزوم نقش‌آفرینی قرارگاه در رفع نیازهای اساسی و گلوگاه‌های کشور، این مجموعه با استفاده از ظرفیت‌های بالقوه خود، هلدینگ تخصصی صنعت و معدن را در سال 1397 تشکیل داد و به صورت تخصصی وارد این عرصه شد.
هلدینگ تخصصی صنعت و معدن با بهره‌گیری از متخصصان مجرب و ماشین‌آلات تخصصی و با رعایت استانداردهای کیفی و زیست‌محیطی، توانایی انجام انواع حفاری‌های اکتشافی، آماده‌سازی و استخراج معادن زیرزمینی و روباز و همچنین طراحی و احداث کارخانه‌های فرآوری مواد معدنی را به صورت طراحی، تأمین کالا و اجرا EPC)) دارد. هلدینگ تخصصی صنعت و معدن قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) سپاه سه مؤسسه تخصصی به نام‌های امین، ثارالله و معدن دارد که با به‌کارگیری بیش از 4100 نفر سرمایه انسانی، 26 طرح و پروژه صنعتی و معدنی را در 11 استان کشور در دست اجرا دارد.
به طور کل عملکرد قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) در حوزه صنعت و معدن به چه صورت است؟
هلدینگ تخصصی صنعت و معدن به عنوان زیرمجموعه قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) و در کنار سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) و همچنین شرکت ملی صنایع مس ایران، فعالیت‌های گسترده‌ای را در چهار حوزه اکتشاف، استخراج، فرآوری و سرمایه‌گذاری در کارنامه خود به ثبت رسانده و پروژه‌های گوناگونی را اجرا کرده است که به طور کل می‌توان به این موارد اشاره کرد:
ـ احداث کارخانه‌های صنعتی در حوزه صنعت فولاد به ظرفیت 5/3 میلیون تن شامل گندله‌سازی، آهن اسفنجی، ذوب و ریخته‌گری فولاد (معادل 5 درصد کل ظرفیت تولید کشور)؛
ـ احداث کارخانه‌های صنعتی در حوزه صنعت مس به ظرفیت 350 هزار تن، شامل تولید کنسانتره مس و پالایش مس کاتدی (معادل 25 درصد کل ظرفیت تولید کشور)؛
ـ تولید کنسانتره فسفات به میزان 70 هزار تن در سال (معادل 80 درصد کل ظرفیت تولید کشور)؛
ـ استخراج کانسنگ سرب و روی به میزان 120 هزار تن در سال (معادل 13 درصد کل ظرفیت تولید کشور)؛
ـ حفاری اکتشافی به میزان 25 هزار متر در سال (معادل 20 درصد کل ظرفیت حفاری اکتشافی سالانه در کشور)؛
ـ استخراج فسفات خاک کلوخه به میزان 3 میلیون تن در سال.
به یک یا دو پروژه مهم در حوزه‌های مختلف کاری هلدینگ تخصصی صنعت و معدن هم اشاره بفرمایید.
در حوزه اکتشاف می‌توان به حفاری بالغ بر 500 هزار متر گمانه اکتشافی در استان‌های کرمان، یزد، فارس، اصفهان، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی و خراسان جنوبی اشاره کرد. همچنین در حوزه استخراج می‌توان عملیات استخراج بخش زیرزمینی معدن سرب و روی انگوران، عملیات استخراج معدن سنگ آهن چاه‌گز و نیز عملیات استخراج و خردایش در معادن بوکیست جاجرم را نام برد.از مهم‌ترین پروژه‌های حوزه فرآوری نیز می‌توان به احداث فاز دوم کارخانه تغلیظ مس سونگون، احداث و راهبری دو کارخانه تولید آهن اسفنجی بافت و میانه اشاره کرد که عملیات اجرایی آنها خاتمه یافته و احداث کارخانه تغلیظ مس درآلو و احداث کارخانه ذوب و ریخته‌گری شهریار و شاهین طرح توسعه مجتمع فولاد صنعتی بناب در حال اجراست.در حوزه سرمایه‌گذاری نیز سرمایه‌گذاری در احداث کارخانه پرعیارسازی منگنز در شهرستان ارزوئیه کرمان و همچنین سرمایه‌گذاری در احداث کارخانه تولید کاتد مس در شهرستان انارک اصفهان به دست قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) انجام شده است.
آیا قرارگاه در زمینه بومی‌سازی و استفاده از توان داخل کشور در این حوزه اقدامی انجام داده است؟
هلدینگ تخصصی صنعت و معدن همواره در اجرای پروژه‌های خود در عرصه صنعت و معدن، استفاده از ظرفیت و توان داخل کشور را مد نظر دارد؛ به گونه‌ای که با شناسایی سازندگان داخلی و بررسی توان آنها و معرفی به کارفرمایان، زمینه جایگزینی تأمین‌کننده ایرانی را به جای تأمین‌کننده خارجی فراهم کرده و کالاهای مورد نیاز خود را از داخل تأمین کرده است که این امر موجب جلوگیری از خروج ارز و اشتغال‌زایی در راستای اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی شد. در موضوع خودکفایی و بومی‌سازی، در دو بخش دانش فنی و ساخت داخلی، اقدامات ارزنده‌ای در پروژه‌های هلدینگ انجام شده است. استفاده از دانش فنی ایرانی PERED در پروژه‌های تولید آهن اسفنجی (میانه و بافت) به جای تکنولوژی‌های خارجی، نظیر میدرکس و... همچنین دستیابی به دانش فنی فرآوری کانسارهای مس نمونه‌هایی از بومی‌سازی و خودکفایی در حوزه تکنولوژی پروژه‌های این هلدینگ است. در کل قرارگاه موفق به بومی‌سازی بیش از 60 درصد تجهیزات پروژه‌های صنایع معدنی در داخل کشور و جایگزینی سازنده ایرانی به جای سازنده خارجی شده است.
علت حضور قرارگاه در زمینه احداث کارخانه‌های تولید آهن اسفنجی چه بوده است؟
در دنیا، صنعت فولاد اهمیت ویژه‌ای دارد و ایران با تولید حدود ۲۰میلیون تن فولاد، به‌طور تقریبی یک درصد تولید فولاد جهان را در اختیار دارد و جزء ۱۵ کشور نخست در تولید این صنعت راهبردی به شمار می‌آید. در حال حاضر، سرانه مصرف فولاد در کشور ایران بین ۲۳۰ تا ۲۶۰ کیلوگرم در سال اعلام شده است؛ این یعنی به طور متوسط هر فرد ایرانی در سال ۲۳۰ تا ۲۶۰ کیلوگرم فولاد نیاز دارد و این شاخص که به منزله یکی از شاخص‌های سنجش توسعه‌‌یافتگی شناخته شده، در کشورهای توسعه‌یافته بالای ۳۰۰ کیلوگرم است. با توجه به سرانه مصرف و نیاز کشور به فولاد و با توجه به ظرفیت‌های معدنی و مجتمع‌های فولادی که در کشور وجود دارد، در افق چشم‌انداز سال ۱۴۰۴ تولید ۵۵ میلیون تن برای تولید آن ترسیم شده است.
یکی از مهم‌ترین اقداماتی که در بلندمدت برای صنعت فولاد مهم تلقی می‌شود و می‌تواند به همراه خود بیشترین ارزش افزوده را برای آن به همراه بیاورد، تکمیل زنجیره فولاد است. مراحل گوناگون تکمیل زنجیره فولاد پس از سنگ آهن که از معدن استخراج می‌شود، شامل تبدیل سنگ آهن به کنسانتره، گندله، آهن اسفنجی، شمش و محصولات فولادی است. در همین راستا، دو کارخانه تولید آهن اسفنجی فولاد میانه و فولاد بافت، با ظرفیت تولید سالانه هر یک 800 هزار تن آهن اسفنجی، از پروژه‌هایی است که قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) با رویکرد برقراری توازن در زنجیره فولاد کشور انجام داد.
با توجه به اهمیت صنعت مس در کشور و جهان و کاربرد بالای آن در صنایع مختلف، آیا قرارگاه در این زمینه هم اقدامی انجام داده است؟
مس یکی از مهم‌ترین مواد معدنی در دنیا شناخته می‌شود و به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد آن، در دنیای امروز از اهمیت بالایی برخوردار است. میزان ذخایر مس خالص دنیا برابر 630 میلیون تن برآورد شده که ایران با داشتن بالغ بر 20 میلیون تن مس بیش از 3 درصد این ذخایر را به خود اختصاص داده است. به این ترتیب، ایران رتبه دوازدهم دنیا و چهارم آسیا را در این حوزه دارد. در این میان، معدن مس سونگون با ذخیره قطعی 470 میلیون تن سنگ معدن با عیار 0/6 درصد و ذخیره احتمالی یک میلیارد تن سنگ مس بالغ بر 40 درصد مس کشور را در اختیار دارد. معدن مس سونگون در 25 کیلومتری شهر ورزقان در استان آذربایجان شرقی قرار گرفته است. در راستای طرح توسعه مجتمع معدن مس سونگون، از اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۸۸ پروژه احداث فاز دوم کارخانه تغلیظ مس سونگون با ظرفیت تولید 150 هزار تن کنسانتره مس با عیار 30 درصد در سال، از طرف شرکت ملی صنایع مس ایران به قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) واگذار شد و در بهمن‌ماه سال 1393، این پروژه با مدیریت جهادی متخصصان جوان و متعهد ایرانی و در شرایط کاملاً تحریمی به بهره‌برداری رسید.
احداث کارخانه پالایش مس سونگون، احداث مجموعه کارخانجات تولید کاتد مس سونگون، احداث کارخانه تغلیظ مس درآلو در استان کرمان و سرمایه‌گذاری در معدن مس شهید حججی در استان اصفهان، از جمله پروژه‌هایی است که قرارگاه در زمینه اکتشاف، استخراج و فرآوری مس فعالیت می‌کند.
برای آشنایی مخاطبان ما، اشاره‌ای هم به رکوردهای قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) در حوزه صنعت و معدن داشته باشید.
هلدینگ تخصصی صنعت و معدن قرارگاه تاکنون موفق به کسب رکوردها و دستاوردهای زیادی در گرایش کاری خود شده است که برای نمونه به برخی از این موارد اشاره می‌کنم:
ـ بازیابی بیش از 95 درصد ماده معدنی برای اولین بار در کشور در معادن زیرزمینی؛
ـ انتقال بتن به عمق 300 متری و پمپاژ آن تا 500 متر به صورت افقی برای اولین بار در کشور در استخراج معدن زیرزمینی انگوران؛
ـ کسب مقام اول سازه فولادی کشور در سال 1397 از انجمن سازه‌های فولادی کشور در بخش غیرساختمانی به دلیل اجرای سازه سالن اصلی کارخانه تغلیظ مس درآلو؛
ـ اجرای کامل دو کارخانه تولید آهن اسفنجی با به‌کارگیری دانش فنی ایرانی PERED برای اولین بار در کشور؛
ـ رکورد تولید بیش از 70 هزار تن آهن اسفنجی در ششمین ماه بهره‌برداری از کارخانه آهن اسفنجی بافت؛
ـ ساخت 320 سلول بتن پلیمری برای اولین بار در کشور برای پروژه پالایش مس سونگون؛
ـ شکستن رکورد 19 ساله فعالیت مجتمع معدنی اسفوری با تولید 9200 تن کنسانتره فسفات در یک ماه.
و این تنها بخشی از رکوردها و دستاوردهای این مجموعه است.