پرهیز از ناامیدی با محبت خدا و اهل بیت(ع)

شیطان در آن لحظه که با خود عهد کرد انسان را از مسیر درست منحرف کند، ابزارهای متعددی را در نظر گرفت که به هر نحو بتواند به او در این کار کمک کند و به هر وسیله‌ای که بتواند انسان را از رفتن به سمت خداوند بازمی‌دارد. گاهی با گناه و حتی گاهی با ترغیب به انجام عبادت! به‌عبارتی شیطان با وسوسه انسان‌ها می‌تواند اثرات عبادت را از بین ببرد و حتی آن ‌را به گناهی بزرگ تبدیل کند. مانند اینکه فردی نماز بخواند اما نمازش در او ایجاد غرور، عجب و تکبر کند. گاهی هم شیطان انسان را از پیشرفت به سمت خداوند بازمی‌دارد. مانند اینکه نماز می‌خوانیم، اما نماز ما «تَنْهى‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَر»(عنکبوت/45) نیست و اثر معنوی در ما ایجاد نمی‌کند تا متعالی شویم و در مقام بندگی رشد کنیم.

یکی از روش‌های مخصوص شیطان ایجاد «یأس و ناامیدی» در انسان‌ها است، که می‌تواند آنها را به پایین‌ترین مقام تنزل دهد و حتی نابود کند. عواملی که انسان را به‌سمت ناامیدی می‌برند بسیار زیاد است و اگر کسی در خود احساس ناامیدی می‌کند، خودش باید به‌دنبال دلیل آن باشد. به‌طور مثال «طمع» می‌تواند چشم انسان را کور کند و او را به مهلکه‌های بزرگ گرفتار کند که طبیعتا وقتی فردی با مشکلی مواجه شده و دچار سختی می‌شود، یأس و ناامیدی سراغ او می‌آید. به اصطلاح اخلاقی، یأس یا ناامیدی عبارت است از حالتی که در مقام عجز و ناتوانی در نفس انسان پدید می‌آید و به‌طور کلی قطع امید از کاری را یأس می‌گویند.(فرهنگ معارف اسلامی، ج3، ص2192) همچنین ناامیدی از لغزش‌های اخلاقی به‌شمار می‌رود، زیرا به معنای ستم‌کردن بر خویشتن و خودکشی تدریجی است و ناامیدی مطلق، مرگ است. همان‌طور که گفته شد عوامل زیادی هستند که باعث ناامیدی می‌شوند از جمله آنکه انسانی خداوند را نشناسد و قدرت بی‌انتهای او را درک نکند و همین عدم شناخت و معرفت او را به یک بن‌بست فکری می‌رساند و احساس می‌کند هیچ‌کسی نیست که او را حمایت کند و از مهلکه نجات دهد. پس «کفر» یا «بی‌معرفتی» عامل ناامیدی است، زیرا وقتی انسانی خداوند را حامی خود نبیند فورا به ناامیدی می‌رسد. «غفلت» از یاد خداوند هم یکی دیگر از عوامل ناامیدی است. هنگامی که انسان فکر می‌کند گناه بزرگ‌تر است از رحمت خداوند. از دیگر عوامل «بی‌فکری» است، انسان برای مقابله با مشکلات و سختی‌ها و حتی برای پیدا کردن راهی بهتر برای زندگی نیاز به جمع‌بندی فکری دارد. او باید استدلال‌های متفاوتی که بسیاری از آنها توسط شیطان به انسان القا می‌شود را بررسی کند و پاسخ‌شان را بدهد تا با رهایی از تفکرات مسموم به سرعت در مسیری که به نتیجه می‌رسد، حرکت کند. امام صادق(ع) می‌فرمایند: «بزرگ‌ترین گناهان کبیره نزد خدا، یأس از روح‌الله و ناامیدی از رحمت و نیکی خداست.»(کافی، ج‏۴، ص۴۷۲) در توصیه حضرت یعقوب(ع) به فرزندانش برای دوری از ناامیدی در یافتن جناب یوسف(ع) آمده: «اى پسران من، بروید و از یوسف و برادرش جست‌وجو کنید و از رحمت خدا نومید نباشید، زیرا جز گروه کافران، کسى از رحمت خدا ناامید نمى‌‏شود.»(یوسف/87) پس نه‌تنها ناامیدی گناه است و باعث سقوط انسان می‌شود، بلکه القای ناامیدی هم گناهی بزرگ است، با این تفاوت که باعث می‌شود افراد بی‌شماری ساقط شوند. برخی افراد همانند شیطان در جامعه ایجاد ناامیدی می‌کنند، به‌طوری که مردم یک جامعه هیچ راه بازگشتی برای خود نمی‌بینند. این اتفاق با روش‌های مختلفی صورت می‌پذیرد، آگاهانه یا ناآگاهانه، اما اثری که می‌گذارد تفاوتی ندارد. ایجاد ناامیدی در معنویات و مادیات با شکل‌های مختلف برای ایجاد شکاف‌هایی عمیق و غیرقابل بازگشت، بدترین ضربه به مردم یک جامعه است که القاکنندگان آن بزرگترین گناه را مرتکب می‌شوند.

در مقابل القاءکنندگان، هر ایمان آورنده‌ای باید به رحمت، فضل و محبتی که خداوند به‌ بنده‌اش دارد تکیه کند و فریب شیطان و سربازانش را نخورد. خداوند در قرآن کریم بارها اشاره فرموده که رحمت من دایره گسترده‌ای دارد و به‌هیچ عنوان نه ظلم می‌کنم به بنده‌ای و نه اجازه می‌دهم که کسی به‌ او ظلم کند، منتها کسی که به خالقش اطمینان و اعتماد دارد و از او اطاعت می‌کند. خداوند به ما دستور می‌دهد که داشته‌های باارزش‌مان را بشناسیم و به آن تکیه کنیم تا خود را دارای ثروتی بی‌انتها ببینیم. داشته‌هایی مانند ایمان و تقوا، اعتقاد به خداوند، محبت اهل‌بیت(ع)، سلامتی روح و جسم، مقام عظیم انسانیت، تعقل و تفکری که خداوند به ما ارزانی داشته است و هزاران نعمت دیگر که به‌ ما قدرت می‌دهد. بندگان خدا وقتی به اطمینان قلبی در مورد رحمت و حمایت خداوند می‌رسند، شاد می‌شوند و ناامیدی و یأس را کنار می‌گذارند. خداوند در قرآن می‌فرماید: «به بندگانم بگو تنها به فضل خدا و رحمت او بايد خوشحال شوند كه اين، از تمام آنچه گردآورى مى‌كنند، بهتر است.»(یونس/58) امام باقر(ع) می‌فرمایند: «منظور از به‌فضل خدا، رسول خدا(ص) و مقصود از رحمت خدا امیرمؤمنان(ع) است.» به‌عبارتی محبت اهل‌بیت(ع) است که دل‌ها را شاد می‌کند و غم‌ها را می‌زداید و هر ناامیدی را از بین می‌برد.