اگرچه نمی‌توان منکر محاسن گسترش فضای مجازی شد، اما امروز فضای مجازی ما بی در و پیکر است و این مهم همراه با ناآگاهی موجب شده است آسیب‌های بسیاری نهاد خانواده را از این منظر تهدید کند. خیلی وقت‌ها شاهد اتفاقات ریز و درشت و گاهی تأسف‌آمیز و خشونت‌باری هستیم که وقتی ریشه‌یابی می‌کنیم، به هیولای فضای مجازی می‌رسیم. برای تحلیل و ارزیابی اثرات مخرب فضای مجازی بر خانواده‌ها با دکتر مجید ابهری، آسیب‌شناس اجتماعی مطرح کشورمان گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید.
تحلیل و ارزیابی‌تان از تأثیر مخرب فضای مجازی، به ویژه بر خانواده‌ها چیست؟
فضای مجازی با ورود خود به جامعه همواره با محاسن، امتیازات، عوارض و آسیب‌هایی همراه بوده است. از آنجایی که این فرآیند بدون زمینه‌سازی و آموزش وارد جامعه شد، آسیب‌های آن بیشتر از امتیازات و فواید آن است. متأسفانه، افزایش پلتفرم‌های خبری و شبکه‌های اجتماعی نیازمند بیان اخبار و مسائل است، که همین رویکرد موجب تکرار بسیاری از اخبار و افزون‌نمایی آنها می‌شود.
یکی از ابعاد منفی وارد شده به جامعه ایجاد خشونت، پررنگ کردن آن و تکثیر این فرآیند رفتاری است. گاهی بزرگنمایی در مورد برخی از اخبار موجب آموزش‌های منفی به جامعه می‌شود و الگوسازی منفی برای جامعه در دستور کار قرار می‌گیرد. خشونت به عنوان واکنش رفتاری موجب پرخاشگری و کنش‌ها و واکنش‌های آزاردهنده روحی و عاطفی در جامعه می‌شود. متأسفانه، به جای آموزش تاب‌آوری و مدیریت هیجان‌های رفتاری، ابعاد منفی خشونت به جامعه برمی‌گردد. درگیری‌ها، قتل‌ها، قمه‌کشی‌ها و... ابعاد زشت ناشی از خشونت در جامعه است که تکرار آنها موجب بزرگنمایی و آموزش‌های گسترده رفتارهای منفی می‌شود. در همین مورد تفسیر قتل دختر اهوازی بیش از هزار بار در رسانه‌های داخلی و خارجی منعکس شد. تکرار یک حادثه خشن افزون بر زشتی‌زدایی و قبح‌شکنی از آن سبب انتقال آموزه‌های رفتاری نسبت به آنها می‌شود، بنابراین تا دیرتر نشده نخبگان اجتماعی باید فکری به حال جامعه و جوانان کنند. بازی‌های خشن، فیلم‌های خشونت‌آفرین و اخبار خشونت‌زا همگی موجب پراکنش شدن خشونت در جامعه می‌شود.
چه ابعادی از آسیب‌های فضای مجازی باعث ایجاد چنین حوادثی در جامعه می‌شود؟
باید عرض کنم ورود فضای مجازی و شبکه‌های مختلف آن بدون آموزش‌های اولیه و بیان ابعاد منفی و نتایج منفی‌تر موجب ایجاد ارتباط‌های غیر اخلاقی و مخالف با قانون و اخلاق در جامعه می‌شود، که یکی از نتایج روشن و واضح آن را همین چند روز پیش متأسفانه همه ملاحظه کردیم.
این امر چه آسیبی به نهاد خانواده وارد می‌کند؟
اثر منفی اینگونه اخبار و حوادث بر عاطفه جامعه، تضعیف ارکان اخلاق اجتماعی در خانواده پیش و پس از تشکیل است. تضعیف ابعاد عاطفی در روابط زناشویی موجب کمرنگ شدن تعهد و احترام به یکدیگر و در نهایت دشمنی و ایجاد زد و خورد در افراد می‌شود.
ارتباطات فضای مجازی و خارج از عرف چقدر باعث کمرنگ شدن تعهدات خانوادگی شده است؟
متأسفانه به دلیل نبود آموزش‌های اولیه در مورد کاربری فضای مجازی بسیاری از شبکه‌های اجتماعی موجب تضعیف روابط عاطفی در خانواده و ایجاد تزلزل در آنها و حتی کسب روابط عاطفی و برقراری روابط جدید شده و در صورت عدم آموزش و پیشگیری گسترش خواهد یافت.
برای جلوگیری از تکرار چنین وقایعی چه باید کرد؟
آموزش، آموزش و آموزش! و بیان ابعاد منفی حضور بدون کنترل در فضای مجازی. عدم مدیریت عقلانی در ایجاد روابط در فضای مجازی ارتباطات منفی بعدی را به وجود آورده و موجب وقوع وقایع تلخی خواهد شد.