امسال، سال «دانش‌بنیان‌ها» نام‌گذاری شده و قرار است در این سال با حمایت‌های بیشتری که از شرکت‌های دانش‌بنیان می‌شود، این شرکت‌ها نقش بیشتری در افزایش رفاه و ارائه خدمات به مردم داشته باشند[...]
امسال، سال «دانش‌بنیان‌ها» نام‌گذاری شده و قرار است در این سال با حمایت‌های بیشتری که از شرکت‌های دانش‌بنیان می‌شود، این شرکت‌ها نقش بیشتری در افزایش رفاه و ارائه خدمات به مردم داشته باشند؛ به همین دلیل نیاز بود تا قوانین مرتبط با این حوزه بازنگری و به روزرسانی شوند تا این شرکت‌ها را به اهداف تعیین شده برای آنها برسانند.
به همین منظور مدتی بود که قانون حمایت از دانش‌بنیان‌ها در مجلس بررسی شده بود، به تازگی با تأیید این قانون در شورای نگهبان، حمایت از دانش‌بنیان‌ها لازم‌الاجرا شده است. در پی تصویب نهایی قانون جهش تولید دانش‌بنیان و ابلاغ آن از سوی رئیس مجلس به دولت، «محسن دهنوی» رئیس فراکسیون اقتصاد دانش‌بنیان مجلس شورای اسلامی اهداف و حمایت‌های این قانون از شرکت‌های دانش‌بنیان را تشریح کرد. رئیس فراکسیون اقتصاد دانش‌بنیان مجلس شورای اسلامی در این خصوص نوشت: «مهم‌ترین هدف ما برای تصویب طرح جهش تولید دانش‌بنیان، ایجاد اشتغال، کمک به استارتاپ‌ها، توسعه فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان، حمایت از کالاهای ایرانی و مقابله با آثار سوء تحریم‌ها بود. برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، امکان هزینه بخشی از درآمد و امکانات دستگاه‌ها و نهادها برای شرکت‌های دانش‌بنیان را فراهم کردیم و اعتبار صندوق نوآوری و شکوفایی را افزایش دادیم. در ضمن برای استانداران، وظیفه حل مسائل با دانش‌بنیان را تعریف کردیم که به توسعه اقتصاد دانش‌بنیان منجر می‌شود. پس از ساعت‌ها بحث و بررسی در کمیسیون‌ها و صحن علنی مجلس، این طرح پس از تأیید شورای نگهبان در ماه پیش، به قانون تبدیل شد و با ابلاغ رئیس مجلس، لازم‌الاجراست.»
در قانون جهش تولید دانش‌بنیان پس از بررسی بیش از ۱۱۰ مشکل رایج شرکت‌های دانش‌بنیان، تلاش شده است با طراحی ۲۰ ماده برای حل این مشکلات راهکارهای مؤثر و عملیاتی ارائه شود. قانون جهش تولید دانش‌بنیان با هدف ورود به مرحله سوم حوزه دانش‌بنیان و اقتصادی شدن طراحی شده و در این قانون تلاش شده است موانعی که در مرحله دوم، یعنی تثبیت و ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان وجود داشت، برداشته و وارد اقتصاد کشور شود. حدود ۱۲ سال پیش بود که قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان برای کمک به رشد این اکوسیستم نوپا، در مجلس شورای اسلامی تصویب شد. قانونی که با تلاش بازیگران و فعالان این زیست بوم به صورت کامل و مستمر اجرا شد تا اکوسیستم نوپای ۱۲سال پیش را به یک موجودیت اقتصادی بزرگ رساند که متشکل از ۶۷۰۰ شرکت با بیش از ۲۰۰ میلیارد تومان فروش است؛ اما یکی از مشکلات این قانون این بود که به روز نبود و با نیازهای امروزی همگام نبود. به همین منظور مجلس شورای اسلامی قانون به روز شده را تصویب کرد و به تأیید شورای نگهبان هم رسید.
اما قانون جدید چه می‌گوید؟ امسال سهم اقتصاد دانش‌بنیان به ۱ درصد از بودجه کل کشور، یعنی چیزی معادل ۱۴۰۰۰ میلیارد تومان رسید. این اتفاق در طول تاریخ بودجه‌نویسی کشور هیچ وقت سابقه نداشته است؛ برای نمونه، در قانون بودجه سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ به جایگزینی کنترهای برق و گاز با کنترهای هوشمند اشاره شده بود. اکوسیستم دانش‌بنیانی را رهبر معظم انقلاب از هیچ بنا کرده‌اند. اگر به نام‌گذاری سال‌ها در این اواخر توجه کنیم، متوجه می‌شویم که بیشتر نامگذاری‌ها در جهت رسیدن به اقتصاد و توان دانش‌بنیانی بوده است که رمز موفقیت بسیاری از کشورهاست.
«محسن دهنوی» رئیس فراکسیون اقتصاد دانش‌بنیان مجلس در این باره می‌گوید: «سال‌هاست که بحث تحقیق و توسعه در شرکت‌های بزرگ بی‌معناست، یعنی خط تولید و دانش فنی را از خارج وارد می‌کنند و اسم خودشان را می‌گذارند تولیدکننده! تا وقتی که تحقیق و توسعه در صنعتی وجود نداشته باشد، آن صنعت تنها یک استفاده‌کننده است و زمانی به یک صنعتگر و تولیدکننده واقعی تبدیل می‌شود که دانش فنی تولید محصول را داشته باشد. داشتن دانش فنی به این معناست که اگر امروز محصولی را تولید می‌کنیم، بتوانیم نسل جدید آن را هم تولید کنیم؛ اما اگر دانش فنی نداشته باشیم، بعد از چند سال محصول‌مان از رده خارج می‌شود و دیگر توان تولید محصول جدید را هم نخواهیم داشت. این دقیقا همان چیزی است که در خودروسازی ما اتفاق افتاده است.»
بنابراین می‌توان یکی از نقاط تمرکز دانش‌بنیان‌ها در فاز تحقیق و توسعه یا R&D دانست، فازی که در بسیاری از شرکت‌های مطرح دنیا وجود دارد و حتی در برخی شرکت‌ها، کارکنان این بخش از بخش تولید بیشتر هستند! در واقع شرکت‌های مطرح دنیا به این نتیجه رسیده‌اند که برای تولید محصولی ماندگار، باید بیشتر زمان را صرف تحقیق درباره آن کرد و مرحله تولید، اهمیت کمتری دارد.