آخرین روز اردیبهشت ماه گزارشی به نقل از خبرگزاری فارس منتشر شد که از نزدیک شدن به اتمام کار ساخت و تجهیز ناو یا شهر دریایی شهید مهدوی خبر می‌داد. این ناو پشتیبانی عظیم‌الجثه در راستای مأموریت‌های ویژه و راهبردی نیروی دریایی سپاه پس از ناو شهید رودکی و ناوهای شهید سلیمانی و ابومهدی یکی از اضلاع مهم و تکمیل‌کننده حضور راهبردی نیروی دریایی سپاه در کنار نیروی دریایی ارتش در آب‌های فرامنطقه‌ای و بین‌المللی به منظور تأمین امنیت تجارت و کشتیرانی ایران و جهان است. ساخت ناو شهید مهدوی یا شهید سلیمانی در مراکز سازمان جهاد خودکفایی نیروی دریایی سپاه در حال انجام بوده یا به انجام رسیده است. بر این اساس و به مناسبت نامگذاری سال ۱۴۰۱ به نام «تولید، دانش‌بنیان و کارآفرین» بر آن شدیم تا با رئیس سازمان جهاد خودکفایی نیروی دریایی سپاه گفت‌وگویی در زمینه دستاوردهای این مجموعه دانش‌بنیان داشته باشیم. آنچه در ادامه می‌خوانید، حاصل گفت‌وگوی مفصل ما با سردار دریادار دوم پاسدار ابوالفضل نظری است.
* سردار در ابتدا می‌خواهم ضمن بیان خلاصه‌ای از سوابق خود در حوزه جهاد خودکفایی نیروی دریایی با توجه به شعار امسال درباره مأموریت‌های جهاد خودکفایی در حوزه تولید دانش‌بنیان توضیح دهید.
بله، حقیر ۲۷ سال است که در سازمان جهاد هستم و از زمان فارغ‌التحصیلی که وارد سپاه شدم، در سازمان جهاد بودم تا امروز؛ از بدنه کارشناسی، مراحل مختلف مدیر پروژه، مدیر کارگاه مسئول مرکز و جانشین سازمان را طی کرده‌ام و الان هم مسئول سازمان هستم. تمام عمر پاسداری من در مجموعه تحقیقات بوده است و سیر مراحل تحقیقات را دیده‌ام. سازمان جهاد خودکفایی نیروی دریایی سپاه جزء قدیمی‌ترین یگان‌های دانش‌بنیان در سپاه است. شهید طهرانی‌مقدم‌ها و رودکی‌ها در این حوزه بسیار مؤثر بودند و سیر پیشرفت این موضوع به وضوح قابل مشاهده است.
سال‌های اول که شناورهای تندرو را شروع کردیم؛ با پوست و استخوان این را لمس کردم که می‌گویم؛ ما مثلاً رفته بودیم و یک بدنه خارجی را کپی کردیم و اولین بار هم بود. توان جوش دادن و ساختن قطعات را هم نداشتیم، حتی دانش کپی کردن را هم نداشتیم که خوب کپی کنیم و خوب به هم بچسبانیم. این در اوایل دهه هفتاد بود، اما امروز به ضرس قاطع نیروی دریایی سپاه مدرن‌ترین شناورهای تندروی جهان را می‌سازد؛ بلاشک، این را خود دشمن می‌گوید. امروز هر نوع شناوری را که فرماند‌هان ارشد درخواست کنند، قادر به ساخت آن هستیم؛ یعنی هم دانش آن هست و هم زیرساخت و امکانات ساخت.
زمانی که کار طراحی را شروع کردیم، دو دستگاه رایانه عادی و سرپا به زور داشتیم، امروز شاید نوین‌ترین آزمایشگاه‌های غرب آسیا را داریم. آزمایشگاه، رایانه، ابزار، آزمایشگاه و... همه و همه نوین و به روز هستند و در منطقه نظیر هم ندارند.
نوین‌ترین کارگاه‌های ساخت را داریم که امروز برای نمونه یکی از خروجی‌های آن شناورهای موشک‌انداز ۹۰ نات دریایی است. در دنیا تا قبل از این چنین فناوری‌ای وجود نداشته که یک شناور ۱۴ متری ۹۰ نات دریایی، قابلیت شلیک موشک را داشته باشد و بسیاری قابلیت و توانایی پیچیده دیگر در دیگر تولیدات ما. امروز اگر جنگ‌های دنیا را بررسی کنید، می‌بینید که بسیاری از این دستاوردها بر اساس میدان واقعی و مبتنی بر بازدارندگی ساخته شده و همگی کارآیی بالایی در بازدارندگی دارند.سیر مراحل این پیشرفت‌ها در یک مدت به شدت کوتاه بوده است.
* در حوزه موشکی دورانی بود در دهه ۸۰ که می‌خواستیم از یک کشور خارجی موشک کروز دریایی وارد کنیم و من هم ناظر پروژه بودم و خیلی شعف داشتیم که به چنین موشک‌هایی دست پیدا کردیم. چند سال گذشته که امروز خودمان موشک کروز دریایی نقطه زن قابل نصب روی شناور تندرو را داریم که چند صد کیلومتر هم برد دارد؟
امروز توانایی اجرای هر ایده‌ای را در صنعت نظامی دریایی داریم.
در حوزه پهپاد چند سالی است که در دنیا مطرح شده، ما الان در قله‌های این فناوری هستیم. دو سال و چند ماه پیش سردار تنگسیری به من گفتند که پهپاد عمود پرواز می‌خواهیم، یعنی مبتنی بر مأموریت‌های دریایی باشد، باند پرواز و فرود لازم نداشته باشد که طی یک و نیم سال عزیزان همکار ما در جهاد خودکفایی نیروی دریایی سپاه این پهپاد را ساختند و عملیاتی هم شد. فاصله بین ایده تا محصول هم اینچنین کوتاه شده است. این قدرت دانش‌بنیان سپاه است؛ با مجموعه‌ای صد درصد دانش‌بنیان روبه‌رو هستید؛ یعنی جهاد خودکفایی در سپاه و نیروهای مسلح امروز صد درصد دانش‌بنیان هستند.
* زمانی راهبرد و دکترین شناور تندرو بود، کلاس شناور تندرو در دنیا شناورهای تفریحی بود و ما باید این مسئله را حل می‌کردیم که شناور تفریحی تندرو چگونه یک شناور جنگی تندرو شود؟
این دنیایی از دانش و تجربه است. چنین شناوری موشک شلیک کند، تیربار داشته باشد، هر مرحله سرعتش بیشتر شود و... .
* آیا این دانش‌بنیان بودن صرفا منحصر به خود شما و محصور در خود سپاه است؟
اگر فناوری تولید شناور تندرو در کشور و در بین شرکت‌ها، چه دانش‌بنیان و چه عادی وجود دارد بسیاری از اینها خواهند گفت که در همکاری با سپاه به چنین توانایی‌هایی رسیده‌اند.
یعنی این فناوری منحصر در خود مجموعه نبوده و به حوزه‌های صنعت غیر نظامی هم تزریق شده است؛ چون ما امکان ندارد در زیر سطح، روی سطح و فراسطح فقط از توان داخلی مجموعه استفاده کنیم و نیاز داریم همکارانی زیاد از شرکت‌های دانش‌بنیان در کنارمان باشند.
* به تازگی موضوع حضور نیروی دریایی سپاه در آب‌های آزاد جهان در کنار ارتش مطرح شده است. در این خصوص و مأموریت‌هایی که از بابت این راهبرد پیدا کردید، بفرمایید.
پهنه نبرد ما هرجایی هست که دشمن آنجاست و برای این راهبرد هم شناور تندرو لازم است و هم شناورهای بزرگ، مثل شناور شهید رودکی، یا شناور شهید سلیمانی ۶۵ متری تندرو و مجزا و شناورهای ۲۰۰ متری و... . تلفیق اینها با شناورهای پرنده، پهپادهای آب‌نشین عمود پرواز، انواع موشک، انواع مین، انواع شناورهای پشتیبانی، سامانه‌های جنگال، تأسیسات زیر بنایی، سلاح‌های دریایی و پدافند و... است. همه اینها با در نظر گرفتن تفاوت آب با خشکی است.آب دنیای دیگری است و معادلات فیزیکی همه در آب تفاوت پیدا می‌کنند. گرما در جنوب و رطوبت در شمال اثرات موج، عدم پیش‌بینی وضعیت آب، انواع موج طول موج و ارتفاع موج و... .
* در تولیدات خود همه چیز را در مجموعه سپاه تولید می‌کنید یا از توان سایر بخش‌ها هم استفاده می‌کنید؟
بله، همه اینها دانش نیاز دارد و دانش‌بنیان است و دانشگاه‌ها را پای کار آوردیم. مراکز رشد در سازمان‌های جهاد خودکفایی ایجاد شد. خود ما یک مرکز رشد داریم که صد تا هسته رشد در آن فعال هستند.
در بحث راه‌اندازی پارک علم و فناوری برای برخی سازمان‌ها در کشور الان داریم همکاری می‌کنیم، با همه دانشگاه‌های مرتبط با حوزه خودمان همکاری داریم. در حال حاضر، تعداد کثیری نخبه مشغول کار هستند و یکی از افتخارات نظام ما شاید همین بحث سربازان نخبه بوده است. سال 1397 در نمایشگاه سربازان نخبه کسر خدمت مقام اول را کسب کردیم. تعداد بسیار زیادی از نخبگان را آوردیم با هزینه‌های بسیار کم، اما کارهای بسیار بزرگی برای‌مان انجام دادند و بسیاری مسیر زندگی‌شان عوض شد، وقتی دیدند چنین مؤثر هستند و جایی هست که توانایی آنها را استفاده می‌کند. همه این توانایی‌ها بود که منجر به چنین تولیداتی شد. مثلاً سربازی داشتیم که نخبه بود، اما خودمان نمی‌دانستیم، یعنی در حد سربازان دیگر در کارهای خدماتی از او استفاده می‌شد؛ بعد از شناسایی توانایی‌های او امروز به جایی رسیده که یکی از طراحان و سازندگان بسیار با کیفیت فیبر نوری در کشور است. پروژه‌ها و شاید گیرهای پروژه‌ها از طریق همین نخبگان حل شده است، حتی گاهی خود نخبگان پیشنهاد و ایده آورده‌اند. ما همکاران بسیاری هم خارج از سپاه داریم.
* اشارهای به تجهیزات داشتید، تجهیزات و امکانات مهم شما چیست؟
یکسری آزمایشگاه‌های پیشرفته ما الان هست که در سطح کشور قطب شده است. آزمایشگاه دریایی ما در کشور اختصاصی ماست. دستگاه سی‌ان‌سی پنج محور داریم که به راحتی مدل‌سازی می‌کنیم. کارگاه‌های مختلف ما در کشور سرآمد است. آزمایشگاه آکوستیک و ناوبری ما در کشور منحصر به فرد است. در حوزه زیر سطحی آزمایشگاه‌های بسیار خوبی داریم. دهها آزمایشگاه و کارگاه مدرن و مجهز و بعضاً منحصر به فرد داریم که شاید همه‌اش قابل گفتن نباشد.
* تمام این امکانات فقط در اختیار صنعت دفاعی دریایی است؟
خیر. سپاه متعلق به همه است. در بسیاری از صنایع غیر نظامی کشور بخشی از امکانات ما نیاز بسیاری از آنها را مرتفع می‌کند. مراجعات زیادی از صنایع، شرکت‌های دانش‌بنیان و دانشگاه‌ها برای استفاده از این امکانات داریم که تقریبا همه این نیازها هم مرتفع می‌شود.
رنگ کشتی ضد خزه یک نیاز مهم در کشتیرانی و دریانوردی است. نمونه تولیدی ما که الان در ناوها از آن استفاده می‌کنیم، بسیار با کیفیت‌تر از نمونه آمریکایی است و مدعی این هستیم. علاوه بر رفع نیاز خود، توانایی پاسخگویی به کل نیازهای کشور را داریم و همه این تولیدات در یک کارگاه کوچک انجام می‌شود و همین کارگاه نیاز کل کشور را پاسخ می‌دهد.
البته در این مسیر مشکلاتی وجود دارد که هنوز صنایع مجاب به استفاده از این تولید داخلی به دلیل کم لطفی یا وجود برخی استانداردهای بین‌المللی نشدند؛ چون در این زمینه برندهایی هستند که بیمه و تأییدها فقط به آنها تعلق می‌گیرد. این حوزه ارز زیادی مصرف می‌کند و البته با کمبود هم روبه‌رو است، در هر حال رایزنی برای این حوزه را ادامه می‌دهیم که داخلی‌ها حداقل از این رنگ با فناوری بالا استفاده کنند. در حوزه سلاح‌ها قطعاتی در کشور نیاز است که ما قادر به ساخت آن هستیم و برای صنایع دفاعی تولید کرده‌ایم.
ما قطب طراحی و ساخت مین هستیم، قابلیت تولید هر مینی را داریم. زیر سطحی بدون سرنشین، پهپاد، قایق‌های تندرو، دو زیست و سه زیست توانایی داریم و موفقیت‌های داریم که بعداً اعلام خواهد شد. در حوزه رادار و سونار، جنگال و... مکانیک و موتور. سیستم رانش، پروانه و... دانش را در اختیار داریم و تولید را هم انجام می‌دهیم و نیازمند خارج از کشور نیستیم.
ما حتی برخی دستگاه‌های لازم را به جای واردات به شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی سفارش دادیم و قطعا بهتر از نمونه‌های خارجی ساخته شد.
در کل کاری نبود که بخواهیم و انجام داده نشود. لطف خداست و هوش و استعداد ایرانی.
طراحان شناورهای عجیب امروز ما که بعضاً شاید از یک پالایشگاه هم بیشتر و پیچیده‌تر است، جوانان ۳۰ ساله هستند. شناور شهید سلیمانی را که ۶۵ متر است و بسیار فناوری‌های پیچیده دارد، همین جوانان ساختند. از ایده ساخت تا به آب‌اندازی شناور شهید سلیمانی سه و نیم سال کل طول کشید، این در حالی است که در دنیا زیر پنج سال چنین شناورهایی ساخته نمی‌شود.
امروز نتوانستن مفهوم ندارد. نه تنها ما، بلکه همه مجموعه نیروهای مسلح، مثلاً در همین شناورهای بزرگ ما با برادران ارتش همکاری خیلی خوبی داشتیم که تجربه‌های خوبی در شناورهای بزرگ دارند و با سازمان صنایع دریایی هم همکاری کردیم.