جنگ، کاهش روابط بین کشورها و لجاجت‌های بین‌المللی مهم‌ترین عامل در چالش غذایی در دنیا به شمار می‌آید[...]
جنگ، کاهش روابط بین کشورها و لجاجت‌های بین‌المللی مهم‌ترین عامل در چالش غذایی در دنیا به شمار می‌آید؛ امری که در خلال جنگ روسیه و اوکراین به خوبی شاهد آن بودیم. برای بررسی بیشتر این مبحث پای صحبت‌های مهدی خرسند، کارشناس اوراسیا نشسته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
* نقش جنگ روسیه و اوکراین را در امنیت غذایی دنیا چطور ارزیابی می‌کنید؟
یکی از اولین آثار جنگ روسیه و اوکراین بحث جابه‌جایی جمعیتی بود که ما شاهد چند میلیون آواره جنگ بودیم که از اوکراین به سمت اروپای مرکزی و غرب اوکراین حرکت کردند. این موضوع به حتم موجب ایجاد فضای جدیدی در کشورهای دنیا و تأثیرات عمیق بر امنیت غذایی کشورهایی می‌شود که پذیرنده این جمعیت بوده‌اند. از طرف دیگر، نکته بسیار مهم دیگری که وجود دارد، بحث امنیت انرژی و سوخت و کاهش تولید انرژی در دنیاست. در سایه جنگ اوکراین، اروپایی‌ها به دست خودشان به قتلگاه سوخت و انرژی می‌روند و با تحریم انرژی روسیه به گمان خودشان می‌توانند زمستان پیش رو را مدیریت کنند؛ اما این بحث سبب خواهد شد که مردم اروپا و کشورهایی که گاز روسیه را از مسیر روسیه دریافت می‌کردند، متحمل آسیب بسیار بزرگی شوند. اینجا مردم عادی اروپا هستند که قربانی سیاست‌های کینه‌‌توزانه اروپا در جنگ روسیه و اوکراین هستند. اما سومین مسئله و موضوعی که در جنگ روسیه و اوکراین دچار تکانه و تلاطمی در حوزه تولید و توزیع شد، موضوع امنیت غذایی دنیا بود. روسیه و اوکراین جغرافیایی حاصلخیز برای تولید غلات دارند و گندم و جو یکی از محصولات استراتژیک این دو کشور به شمار می‌آید؛ اما برخلاف آنچه در برخی رسانه‌ها در حال دست به دست شدن است و در حال انتقال سینه به سینه از عده‌ای است که خودشان را کارشناس قلمداد می‌کنند، میزان تولید در این دو کشور کاهش پیدا نکرده و اگر کاهش پیدا کرده باشد، آنقدری نیست که بخواهد بر امنیت غذایی دنیا تأثیرگذار باشد. اتفاقی که افتاده بحث تردد غلات در این دو کشور دچار خسران شده و همین موضوع موجب شده که غلات اوکراین دپو شود و همچنین در مناطق جنوبی این کشور هیچ شرکت بیمه‌ای حاضر نیست که کشتی‌های حمل گندم را در این شرایط جنگی بیمه کند. از سمتی گلوگاه‌های خروج انرژی و گندم تحت تأثیر جنگ روسیه و اوکراین قرار گرفته و روس‌ها تلاش دارند با تهدید امنیت تردد گندم و غلات اوکراین سعی کنند معادلات جنگ را در مقابل تحریم‌ها و تهدیدهای اروپا و غرب به موازنه برسانند. همین الان اگر 48 ساعت آتش‌بس اعلام شود و کشتی‌ها بتوانند گندم را از اوکراین خارج کنند موازنه تولید، توزیع و مصرف دوباره ایجاد خواهد شد و شاهد برگشتن دنیا به روال عادی هستیم. بنابراین، تأکید می‌کنم که در میزان تولید هیچ اتفاقی رخ نداده و هرچه هست، در میزان توزیع است و در موضوع توزیع ما دچار بحران شده‌ایم و این بحران ناشی از جنگ و به قول روس‌ها عملیات ویژه نظامی است؛ ولی ماحصل آن متأسفانه برهم خوردن تعادل امنیت غذایی در جهان است.
* فکر می‌کنید در آینده برای امنیت غذایی دنیا با توجه به تحلیل‌های جنگ فرسایشی روسیه و اوکراین چه اتفاقی خواهد افتاد؟
من فکر می‌کنم روس‌ها مجبور به ورود به جنگ شدند تا جلوی گسترش ناتو به شرق را بگیرند و معتقد بودند اگر با روی کار آمدن زلنسکی اوکراین به ناتو بپیوندد و به دلیل جغرافیای همواری که از کی یف تا خود مرزهای روسیه وجود دارد و ناتو برای آن دندان تیز کرده است؛ این جنگ جنگ ناگزیری بود که روس‌ها در آن ورود کردند. بر خلاف اتفاقاتی که در دو ماه اول جنگ روسیه و اوکراین رخ داد و روس‌ها حوزه‌های جنگی وسیعی را انتخاب کرده بودند، روسیه در چهل روز اخیر در برخی از جبهه‌ها متمرکز شده و پیشروی‌های آرامی را دارد و تلاش می‌کند از طرق دیگر بتواند پیشروی کند و تمام تمرکز خود را در سبد جنگ نگذارد و تلاش می‌کند چه از طریق دیپلماتیک و چه از طریق فشارهای دیپلماسی اقتصادی مانند برهم زدن توزیع غلات در دنیا رقبای خود را دچار چالش کند؛ چراکه در این چالش می‌تواند به امتیازات خود دست پیدا کند. من قبل از این اتفاق پیش‌بینی وقوع این جنگ را کرده بودم و دو ماه یا سه ماه قبل از اینکه این جنگ رخ بدهد، دیدگاه خود را مطرح کردم که این جنگ ناگزیر رخ خواهد داد. اما در حال حاضر عرض می‌کنم این جنگ فرسایشی نخواهد شد و خیلی از کارشناسانی که تأکید داشتند جنگ نمی‌شود و سیستم بین‌المللی اجازه جنگ را نمی‌دهد الان بر این اعتقاد هستند که این جنگ فرسایشی می‌شود و سال‌های سال ادامه پیدا خواهد کرد. لحن و ادبیات غربی‌ها نسبت به روسیه تغییر کرده و امروز امانوئل مکرون اظهار می‌کند که شخص پوتین و روسیه را نباید خشمگین کنیم! اینها همه و همه نشان می‌دهد، ادبیات غرب تغییر کرده و غربی‌ها می‌دانند که روسیه در حال انجام اقداماتی است. غربی‌ها جنگ رسانه‌ای را ایجاد کردند تا فضا را مشوش جلوه بدهند و از زلنسکی یک افسانه و سوپرمن بسازند. آنها به یکباره او را بر زمین زدند؛ چنانچه الان بیش از یک ماه است که ما از زلنسکی اصلاً خبر و مصاحبه‌ای در جمع مردم نمی‌بینیم و نمی‌شنویم. این برای مایی که داریم با یک منطق خاص به جنگ نگاه می‌کنیم، بیان‌کننده این است که غربی‌ها اوکراین را ابزار کردند و وقتی دیدند این ابزار دیگر توانایی مقابله با روسیه را ندارد، ادبیات‌شان تغییر کرده و مطمئن باشید که در آینده نزدیک روسیه با آن سه هدفی که برای خودش تعیین کرده که اوکراین باید غیرنظامی شده، پیوستن روسیه به کریمه باید پذیرفته و استقلال منطقه دنباسک باید اعلام شود و اینکه اوکراین عضو ناتو نشود و با قطعی شدن این شروط مطمئن باشید روسیه به جنگ خاتمه خواهد داد. همین الان هم آقای پوتین اعلام می‌کند ما حاضریم بحث تردد غلات را خودمان بر عهده بگیریم و خودمان این را انجام بدهیم. پوتین به درستی فهمیده که در اختیار داشتن تردد غلات ابزاری قدرتمند برای روسیه و شخص پوتین است و اعلام می‌کند من این بحث تردد را حاضرم خودم مدیریت کنم. اما باز هم عرض می‌کنم غربی‌ها این را برای خودشان یک برگ بازنده می‌دانند که اگر خواستند این اقدام را انجام بدهند، قطعا قافیه را در برابر روسیه خواهند باخت و سعی می‌کنند همچنان به لجاجت ادامه بدهند. در پاسخ به دیپلماسی اقتصادی باید عرض بکنم روس‌ها به زودی این جنگ را خاتمه خواهند داد و خودشان هم گریزان و فراری هستند از اینکه این جنگ طولانی و فرسایشی شود؛ چرا که از روز اول می‌دانستند هدف ایجاد این جنگ فرسایشی شدن و گرفتار شدن روسیه در باتلاق اوکراین است که این نقشه از سوی آمریکا و اروپایی‌ها طراحی شده بود.