بررسی ابعاد تحقیق و تفحص از شرکت فولاد مبارکه در گفت‌‌وگوی صبح صادق با سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس
با کاهش سروصداهای فضای مجازی در خصوص واکنش‌ها به گزارش تحقیق و تفحص فولاد مبارکه و پس از فروکش کردن این گرد و غبار، در جریان تهیه پرونده ویژه[...]
با کاهش سروصداهای فضای مجازی در خصوص واکنش‌ها به گزارش تحقیق و تفحص فولاد مبارکه و پس از فروکش کردن این گرد و غبار، در جریان تهیه پرونده ویژه این شماره، پیگیر نظرات کارشناسی دکتر مهدی طغیانی، نماینده مردم اصفهان و ورزنه در مجلس شورای اسلامی، سخنگوی کمیسیون اقتصادی و عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان در این زمینه شدیم.
* برخی انتشار تحقیق و تفحص از فولاد مبارکه را نشانه‌ای از فساد سیستمی در نظام می‌دانند؛ نظر شما در این باره چیست؟
این گزارش به هیچ‌وجه گویای فساد سیستمی نیست. چون فساد سیستمی به این صورت است که دیگر آدم‌ها مؤثر نیستند؛ بلکه سیستمی شکل گرفته که هر فردی در آن ورود کند، همین وضعیت برایش اتفاق می‌افتد. ابداً این‌طور نیست. ما در دوره‌های قبل، موارد این‌چنینی اصلاً نداشتیم. در شکل گرفتن این قبیل اتفاقات شرایط اقتصادی بی‌سبب نبوده است؛ این گونه که برخی شرکت‌ها با اجرای دستور العمل‌ها و بخش‌نامه‌های ابلاغی سعی داشتند وضعیت را مدیریت کنند؛ اما اساسا این دستورعمل‌ها خودش منجر به توزیع رانت شده بود؛ یعنی شاید این اتفاقات ربطی هم به آدم‌ها نداشته است و اشکال از جانب مدیران سیاست‌گذاری است که بخش‌نامه‌هایی صادر کردند که خود این بخش‌نامه‌ها منشأ توزیع رانت شده است؛ به همین دلیل الان شاید نتوان شرکت‌ها را هم بابت این وضعیت ملامت کرد. هر چند بخشی هم به سبب خود افراد است و این ربطی به خطاهایی راهبردی که قانون‌گذارها وضع کرده‌اند، ندارد.
* آیا انتشار این قبیل گزارش‌ها موجب ناامیدی در جامعه می‌شود؟ هر چند که نشان‌دهنده عزم جدی مجلس در امر مبارزه با فساد است.
اگر کار عالمانه و قوی و با اتقان کامل باشد، قطعاً می‌تواند برای مردم مفید باشد و حتی اطمینان‌بخشی در دل جامعه ایجاد کند. به این دلیل که خود این حرکت نشان‌دهنده مبارزه جدی سیستم با مفسدان است؛ یعنی خود سیستم افراد و شرکت‌های فسادزا را شناسایی و برخورد می‌کند و حتی در انتشار مفاسد هیچ کم‌کاریی را انجام نمی‌دهد. اما اگر گزارش سطحی باشد و سطحی هم بررسی شده باشد؛ به گونه‌ای که بخواهد مشکلات را در سطح جامعه تعمیم بدهد و به نوعی سیستمی معرفی کند، این موارد متأسفانه می‌تواند به اعتماد عمومی مردم ضربه وارد کند.
* یکدست شدن قوای سه‌گانه فرصت مناسبی برای خشک کردن ریشه فساد را فراهم کرده است. آیا هماهنگی لازم برای این موضوع شکل گرفته است؟
ببینید واقعیت این است که اگر ما بخواهیم در مقابل فساد بایستیم، باید جلوی روندهای فسادزا را بگیریم. بعضی از این فسادها همانطور که گفتیم به قوانین و برخی هم به رویه‌های اجرا برمی‌گردد. باید در مجلس، قوه قضائیه و دولت ارتباط تنگانگی ایجاد بشود. اگر مصوبات مجلس موجب فساد و رانت شده، آن مصوبه بررسی شود. اگر در بخش‌نامه‌ها و رویه‌های دولت اشکالی بوده، در آنجا کاوش و اصلاح صورت بگیرد. برای نمونه شرکت‌هایی که به صورت خصولتی اداره می‌شوند، یعنی نه دولتی هستند که سیطره مدیریت دولت در حساب‌کشی‌ها و گزارش‌دهی‌های آنها وجود داشته باشد و نه خصوصی هستند که طبق منافع شخصی خودشان کار و خرج کنند تا ریخت و پاشی اتفاق نیفتد. این شرکت‌ها عملاً دولتی اداره می‌شود؛ به نوعی شرکت غیردولتی و خصوص هستند، اما قواعد و قوانین بخش خصوصی درآن حاکم نیست. این رویه‌ها جزو مواردی است که منجر به ایجاد فساد می‌شود. بنابراین باید به سرعت این رویه‌ها را اصلاح کنیم تا جلوی اتفاقات این‌چنینی را بگیریم.
* به چه علت افکار عمومی حساسیت زیادی به این گزارش که درصد اعلام مبارزه با فساد بود، نشان داد؟
به نظر من عددی که به شکل ناقص و غیر دقیق از مجموع تخلفات، جمع زده شد، عدد درشتی بود. عدد درشت برای مردم حساسیت‌برانگیز است. اگر چه یک ریال هم فساد شده باشد، زیاد است و باید برخورد کرد؛ اما در این قضیه آنچه در افکار عمومی نقش می‌بندد، «اختلاس» است؛ یعنی مردم می‌گویند 92 هزار میلیارد تومان اختلاس شده است در حالی که بخش بزرگی از این اعداد به واسطه بخش‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های دولت در شرایط بحرانی شکل گرفته است. دستورالعمل‌هایی که به سبب افزایش روز به روز قیمت فولاد و برای کنترل بازار آزاد از سوی وزارت صمت داده می‌شد که نتیجه آن موجب رانت شد. از این رو شاید بشود گفت شرکت در توزیع رانت دخیل نبوده؛ بلکه دستورالعمل وزارت صمت موجب رانت شده است. از طرفی هم آنی که سرجمع آورده آن را هم گذاشته روی رقم تخلف بعد هم اعلام کرده تخلف است. این در حالی است که آنچه مردم می‌فهمند اختلاس است. البته شرکت باید جلوی بخش‌نامه غلط ایستادگی می‌کرد. استعفا می‌دادند و کناره‌گیری می‌کردند.
* چرا پیش از اینکه گزارش بررسی بشود یا به دست قوه قضائیه برسد، رسانه‌ای شد؟
رسانه‌ای شدن پیش از بررسی یک کار اشتباهی بود که اتفاق افتاد. آنطور که من شنیده‌ام یک نسخه قدیمی تحقیق و تفحص بین اعضای گروه تقسیم شده و یکی از این افراد بیرون داده است. این اقدام درستی نبوده است. چون تا وقتی گزارش بررسی نشده و به قوه قضائیه نرفته است، پخش آن در بین جامعه کار نادرستی بود و باید با عاملان این اقدام نادرست برخورد بشود. البته این حرف به معنای محرمانه داشتن و پوشاندن فساد از مردم نیست؛ بلکه نباید با اطلاعات غلط و اشتباه اذهان مردم را مشوش کرد.