حتماً همه ما درباره قیمتها و کارکرد آن در اقتصاد شنیدهایم. یکی از مهمترین کارکردهای قیمت در اقتصاد را میتوان انتقال اطلاعات دانست. به زبان ساده، قیمتها اطلاعات مربوط به ذایقه مصرفکننده و منابع اقتصادی موجود و امکانهای تولید را منتقل میکنند.
حتماً دیدهاید که افراد با تعدیل مقدار خریدشان به تغییرات قیمتی واکنش نشان میدهند. این کنش در چارچوب قاعدهای با نام «قانون تقاضا» انجام میشود. بر این اساس، در شرایط عادی هر وقت قیمت کالایی افزایش یابد، مصرفکنندگان از مقدار خرید خود از آن کالا میکاهند و هر وقت قیمت کالایی کاهش پیدا کند، بر مقدار خرید خود میافزایند. البته این قاعدهای کلی است و عموماً در کالاهایی که جانشین دارند، صادق است. قاعدهای که نشاندهنده نقش هدایتکنندگی قیمت در میزان و نحوه مصرف است. برای نمونه، اگر میان انواع گوشت، مانند گوشت سفید مرغ، ماهی و... و گوشت قرمز و مشتقات آن صرفاً قیمت گوشت مرغ افزایش قابل توجهی پیدا کند، مصرفکننده خرید گوشت مرغ را کاهش داده و به سمت جایگزینها(استفاده از سایر محصولات پروتئینی) میرود. این حرکت به سمت جایگزینها کارکرد قیمت است؛ چرا که افزایش قیمت گوشت مرغ دلیل اصلی این تغییر در مصرف بوده است.
در مثالی دیگر ممکن است همه بدانیم کیفیت خودرویی، مانند مرسدس بنز از خودرویی مانند تویوتا کمری بالاتر است؛ اما کارکرد قیمتها توضیح میدهد که بیشتر افراد (مالکان خودروهای تویوتا کمری) از آن رو به جای مرسدس بنز، تویوتا کمری میخرند که هزینه تأمین دومی کمتر است.
تغییرات قیمتی به افزایش یا کاهش مصرف منجر میشوند که به آن کشش قیمتی تقاضا گفته میشود. برای نمونه، اگر قیمت بنزین 25 درصد افزایش یابد، ممکن است رفت و آمدهای غیر ضروری با خودروهای شخصی کمترشود و به تبع آن خرید بنزین نیز 15 درصد کاهش یابد. در این حالت، اگر بخواهیم بدانیم کشش قیمتی تقاضا برای بنزین چقدر است، باید درصد تغییر کل مقداری خریداری شده (15 درصد را) را بر درصد تغییرات قیمت (25 درصد) تقسیم کنیم تا کشش قیمتی بنزین در این حالت به دست بیاید. در این نمونه، عدد حاصل 0/6 درصد است که عددی کمتر از یک است. اگر این عدد بیش از یک باشد، به اصطلاح گفته میشود تقاضا با کشش است؛ یعنی تغییر قیمتی روی میزان خرید آن کالا تأثیر قابل توجهی دارد، اما زمانی که این عدد کمتر از یک باشد، گفته میشود تقاضا بی کشش است؛ به این معنا که تغییر قیمتی تأثیر چندانی بر مصرف آن کالا نخواهد داشت.