این روزها کشور با فتنه جدیدی که دشمنان و معاندان نظام در آن سوی مرزها آن را مدیریت می‌کنند، دست‌وپنجه نرم می‌کند. از فتنه 88، دشمنان در تلاش هستند با کشته‌سازی و تخریب، به ایجاد رعب و وحشت در کشور دست بزنند؛ از این رو گاه روایت‌سازی و گاه یک اتفاق را با روایت‌های گوناگون بیان می‌کنند. در وقایع اخیر، آشوبگران پس از بیان روایت‌های گوناگون درباره حادثه فوت مهسا امینی، اعلام کردند حجاب بهانه است و به دنبال فروپاشی نظام هستند.
این مسئله گویای این است که خط سیر دشمن در کشور ما «روایت‌پردازی» است. سخنان سیدابراهیم رئیسی در 12 اردیبهشت سال 1400 در لباس قاضی‌القضات خطاب به هنرمندان مؤکد همین مسئله است. وی گفت: «جنگ امروز جنگ روایت‌هاست و در جنگ روایت‌ها، دقیق‌ترین و اثربخش‌ترین و اصلاح‌گرترین روایت باید ارائه شود و نگذارید دیگران روایت دلخواه خودشان را ارائه دهند.»
رسانه و روایتگری
در توضیح بیشتر از این موضوع نیز می‌توان به گفت‌وگویی از دکتر حسن خجسته، استاد دانشگاه و معاون اسبق صدای جمهوری اسلامی ایران استناد کرد که گفته بود: «یکی از مهم‌ترین مسائل امروز عالم رسانه روایت و روایتگری است، آن هم به خاطر جنگ روایتی است که در عالم وجود دارد. یک مؤسسه آمریکایی دراین‌باره می‌گوید ما در این قرن وارد جنگ روایت می‌شویم و هر کس بتواند روایت خودش را‌ـ به یک معنا گزارش خودش را‌ـ از پدیده‌ها در آن روز حاکم کند، آن روز حاکم است. بعضی وقایع برای جامعه یا ملت، مهم و سرنوشت‌ساز است؛ چون سرنوشت‌ساز است، باید به سرعت این موضوع در بستری دقیق و صحیح روایت شود. اگر شما روایت نکردید، مخاطب ناچار است که روایت دیگران را‌ـ اگرچه نادرست‌ـ بشنود که در رفتار و گفتار جامعه و محیط تأثیر می‌گذارد. بنابراین، روایتگری درست و صحیح کاری اساسی و ضروری و وظیفه اخلاقی و انسانی است.»
سلاح کشتار تفکر
اما مسئله مهم این است که در دنیای امروز، که دولتمردان تأکید دارند جنگ، جنگ روایت‌هاست، دشمن هسته اصلی و مرکزی گفتمان نظام را نشانه گرفته است. امروز بر پایه رسانه و فضای مجازی، جمهوری اسلامی ایران در معرض جنگ ترکیبی و شناختی جبهه دشمن قرار گرفته که در این نبرد معاندان با مهارت رسانه‌ای در یک آرایش آفندی به نقاط ضعف و قوت حمله می‌کنند.
در این‌باره خلجی، عضو شورای اطلاع‌رسانی دولت تأکید می‌کند که امروز افکار عمومی‌نقطه تمرکز دشمن در جنگ رسانه‌ای است؛ چراکه اگر دشمن بتواند باورها و ادراک عمومی جامعه را دچار به هم ریختگی کند، در اهداف بعدی خود موفق خواهد شود. در این راستا نیز دشمن برای ضربه زدن به‌نظام، تمرکز اصلی خود را بر قابلیت رسانه گذاشته است.
بزنگاه‌ها
در سال‌های اخیر، معارضان نظام با استفاده از شبکه‌های فارسی‌زبان، به بستری برای ایجاد عملیات روانی در بزنگاه‌های حساس کشور تبدیل شده‌اند. دشمن سعی کرد در دی ماه 1396، آبان 1398 و اکنون شهریور 1401، با ایجاد عملیات روانی در کشور، برنامه‌های خود را در کشور پیاده و اجرا کند. دشمن دریافته است که در سه مرحله می‌تواند به‌راحتی از ایجاد عملیات روانی در کشور به نفع خود بهره‌برداری کند. در مرحله نخست در زمان وقوع حادثه‌ای، ابتدا عواطف را تحریک و بعد نسبت به آن موضوع در ذهن مخاطب شناخت ایجاد می‌کند و سپس رفتاری را که می‌خواهد از مخاطب پس می‌گیرد. بنابراین، در حال حاضر کشور درگیر جنگ شناختی است؛ یعنی اینکه دشمن جزء به جزء رفتار یک جامعه را می‌شناسد، آن را تحلیل می‌کند و نسبت به آن اهداف خود را پیش می‌برد.
اهمیت روایت اول
متأسفانه، در جامعه امروز ما بیشتر افراد، در بحث دشمن‌شناسی ضعیف هستند و این مسئله باعث می‌شود اعتراض به اغتشاش تبدیل شود. در کتاب «جنگ در شبکه‌های اجتماعی» آمده است، پیروز جنگ‌های آینده را توپ، تانک یا گلوله تعیین نمی‌کند؛ بلکه برنده اصلی هر جنگ کسی است که روایت اول از یک اتفاق را دست بگیرد. در سند راهبردی پنتاگون در سال 2007 نیز نوشته شده بود، به دلیل بی‌نظمی‌هایی که در دنیای اینترنت و فضای مجازی اتفاق می‌افتد، برنده و کنترل‌کننده کسی است که بتواند روایت اول را داشته باشد. بنابراین، اگر روایت اول به دست دشمن بیفتد، در تحلیل خود هر آنچه بخواهد به خورد مخاطب می‌دهد. این در حالی است که در زمان وقوع اتفاقی، خبر اول به دست شبکه سعودی اینترنشنال، بی‌بی‌سی و رسانه‌های معاند صهیونیستی است و آنها تا حد توان خود نسبت به وقوع یک اتفاق به خبرپراکنی و شایعه دست می‌زنند تا با ایجاد روایت‌های گوناگون، قدرت را به دست بگیرند.
از صدر اسلام تا به امروز
یکی از مسائل مهمی‌که باید به آن توجه کرد، این است که جنگ روایت‌ها مربوط به عصر ارتباطات امروز نیست؛ بلکه از صدر اسلام این مسئله وجود داشته و امروز شکل ابزاری آن تغییر کرده است. برای نمونه، درباره شهادت حضرت علی(ع) نخستین خبری که منتشر شد، این بود که مگر علی نماز می‌خواند؟ این روایت اول از شهادت امیرمؤمنان بود که قطعاً پاک کردن آن و بیان روایت اصلی در آن زمان کار بسیار سختی بود یا اینکه اگر روز عاشورا تبیین و روشنگری نمی‌شد، بخش عمده‌ای از حقایق و فرهنگ عاشورا در کربلا باقی می‌ماند. بنابراین، یکی از جنگ‌های دیرینه دشمنان علیه نظام جمهوری اسلامی، جنگ روایت‌هاست و هدف اصلی دشمن در این جنگ، تغییر باورها، محاسبات، تصویرسازی غلط از گذشته و ناامیدی از آینده است. امروز دشمنان قسم خورده این انقلاب با ابزار رسانه و خبرسازی‌های جعلی و دروغین اذهان عمومی را بمباران خبری می‌کنند؛ به گونه‌ای که مردم دچار اشتباه شوند.
تقابل تعیین‌کننده
اهمیت این مسئله تا جایی است که هم‌نظر با نویسنده کتاب «جنگ در شبکه‌های اجتماعی» که در سال 2000 نوشته شده بود، چندی پیش یکی از پژوهشگران اندیشکده آمریکایی «رند» به‌صراحت بیان کرد، در جنگ‌های دوره جدید، برنده کسی نیست که تجهیزات نظامی دارد؛ بلکه کسی است که بهترین روایت را دارد و در عرصه نبرد رسانه‌ای و فرهنگی مخاطب خود را قانع می‌کند. در این راستا، حجت‌الاسلام محمدرسول بهرامیان با اشاره به اینکه نظام سلطه از همه ظرفیت‌ها و امکانات خود در جنگ ترکیبی و شناختی برای ضربه زدن به نظام و انقلاب اسلامی بهره می‌برد، افزود: «یکی از عرصه‌های بسیار مهم در این جنگ بسیار حساس ناظر به بحث روایت‌هاست و اینکه اگر کسی در عرصه جنگ روایت‌ها مغلوب شود، عملاً قافیه را در جنگ نرم رسانه‌ای به‌طرف مقابل باخته است.»
روایت وارونه
مدرس سواد رسانه همچنین بیان داشت: «درواقع دشمن در قالب جریان تحریف می‌کوشد تا با وارونه جلوه دادن حقایق و قلب واقعیت‌ها روایت موردنظر خود را به مخاطب القا کند، کما اینکه امروزه خلاصه حرف بسیاری از اندیشکده‌های آمریکایی در بحث جنگ نرم و نبرد سایبری همین موضوع است.» وی افزود: «بی‌شک در چنین نبرد نفس‌گیر و سرنوشت‌سازی، تلاش در جهت تولید محتوا و چگونگی عرضه آن بسیار حائز اهمیت است و هنرمندی در زمینه تولید محتوای رسانه‌ای نشان می‌دهد چه کسی خواهد توانست در جنگ روایت‌ها به اقناع‌سازی و جریان‌سازی افکار عمومی بپردازد و در این زمینه موفق باشد.»
کلام آخر
همواره جریان تحریف کوشیده است در جنگ نرم که بستر کلان‌تری از جنگ روایت‌هاست، با ناامید کردن جامعه از آینده انقلاب اسلامی، اهداف شوم خود را محقق کند. حال در این نبرد سخت، جدی و تمام‌عیار رسانه‌ای، شبکه‌های معاند به انتشار هدفمند اخبار دست می‌زنند و با سیاه‌نمایی و دروغ‌سازی سعی دارند نظام مقدس جمهوری اسلامی را زیر سؤال ببرند. در این مسیر نیز بیش از هر چیز سرمایه اجتماعی و اعتماد مردم به مسئولان نظام را نشانه گرفته‌اند. این در حالی است که رهبر معظم انقلاب با هوشمندی و حکمت بالای خویش در سال‌های اخیر، بر مسئله «جهاد تبیین» بیش از هر چیز تأکید کرده‌اند تا در جنگ روایت‌ها قافیه را به دشمن نبازیم.