طی یک ماه گذشته و همزمان با وقوع پراکنده ناآرامی‌های خیابانی در گوشه و کنار کشورمان، واژه‌های «نسل Z» و «دهه هشتادی‌ها» به مهم‌ترین کلمات مورد توجه نخبگان و سیاست‌گذاران کشورمان بدل شده است؛ چرا که بنا بر آمارهای منتشر شده[...]
طی یک ماه گذشته و همزمان با وقوع پراکنده ناآرامی‌های خیابانی در گوشه و کنار کشورمان، واژه‌های «نسل Z» و «دهه هشتادی‌ها» به مهم‌ترین کلمات مورد توجه نخبگان و سیاست‌گذاران کشورمان بدل شده است؛ چرا که بنا بر آمارهای منتشر شده، بخش قابل توجهی از مشارکت‌کنندگان در این ناآرامی‌ها افرادی با بازه سنی کمتر از 22 سال بوده‌اند.
جامعه‌شناسان به طیف سنی متولدان سال‌های 1375 تا اوایل دهه 90 خورشیدی نسل Z می‌گویند. این نسل که از آنها با عنوان «دهه هشتادی‌ها» نیز یاد می‌شود، به دلیل رشد و نمو در سال‌های فراگیری فناوری‌های نوین ارتباطی و اطلاعاتی ویژگی‌های فکری و ارزشی متفاوتی نسبت به نسل‌های پیش از خود دارد. همزمان اطلاع نداشتن نسل‌های والد از ویژگی‌های نسل جدید موجب ایجاد شکاف بین نسلی قابل توجهی بین دهه هشتادی‌ها و نسل‌های پیش از آن شده است؛ با این حال بر خلاف تصور برخی صاحب‌نظران تفاوت‌های بین نسلی هر چند چالش‌های خاص خود را به همراه دارد، اما واقعیت این است که نسل زِد به دلیل برخی ویژگی‌ها و توانمندی‌های ذاتی و اختصاصی خود سرشار از فرصت‌هایی است که در نسل‌های پیش از آن نمی‌توان نمونه مشابه آن را یافت.
باید به این نکته توجه ویژه داشت که برخی از مهم‌ترین فرصت‌های نهفته در این نسل نشئت گرفته از ویژگی‌های اختصاصی نسل زِدی‌هاست! برای نمونه، مطالعات جامعه‌شناسان در حوزه کسب‌وکار و اشتغال نسل زِد اثبات کرده است، اعضای این نسل برخلاف دیگر نسل‌های پیش از آن اولویت چندانی برای حقوق و دستمزد قائل نیستند و آنچه برای آنها از اهمیت و اولویت بالایی برخوردار است، ماهیت شغل و انطباق آن با نیاز جامعه و همچنین کسب لذت از انجام آن کار است. لذا نسل زِدی‌ها برخلاف نسل‌های قبل از خود، تنها برای کسب درآمد جایگاه‌های شغلی را اشغال نخواهند کرد، به همین دلیل نیز محیط‌های کاری آینده از همگنی، کارایی و سلامت بیشتری برخوردار خواهد بود و افراد به واسطه این سلامت محیطی امکان بیشتری برای بروز استعدادها و خلاقیت‌های خود خواهند داشت.
جالب است بدانید که بر اساس آمارهای موجود، طی سه سال آینده نسل زِدی‌ها حدود 30 درصد از نیروی کار جهان را تشکیل خواهند داد و به مرور این سهم از بازار کار افزایش خواهد یافت؛ به همین دلیل آینده اقتصادی کشورهای جهان در گرو نسلی است که بیش از هر حرفه‌ای در حوزه اقتصاد دیجیتالی مهارت و خلاقیت دارد؛ از این رو به نسل زِد می‌توان لقب پیشران پنجمین انقلاب صنعتی یا انقلاب مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات را اعطا کرد.
آشنایی و تسلط نسل زِد بر فناوری اطلاعات موجب خلق کسب‌وکارهای دیجیتالی متنوعی شده و خواهد شد؛ لذا اقتصاد دیجیتالی به مدد نسل زِد به مهم‌ترین رکن توسعه اقتصادی کشورهای توسعه یافته بدل خواهد شد؛ از این‌رو نسل زِد ایرانی نیز می‌تواند به منزله یک بازیگر مؤثر نقشی کلیدی در رهایی وابستگی اقتصاد کشورمان به درآمدهای نفتی ایفا کند.
یکی دیگر از ویژگی‌های خاص نسل زِد علاقه مضاعف آنها به مهارت‌آموزی و کسب درآمد از مهارت‌های اکتسابی است! در واقع نسل زِدی‌ها بیش از اینکه به دنبال کسب عناوین دانشگاهی بعضاً بی حاصل باشند، عمدتاً مشتاقند تا در سن پایین مهارت‌های فنی و حرفه‌ای را فرا گرفته و با تکیه بر آنها برای خود کارآفرینی کنند. به همین دلیل نیز بر اساس آمارهای موجود طی چند سال اخیر نرخ نام‌نویسی دانش‌آموزان در هنرستان‌های کار و دانش و همچنین فنی و حرفه‌ای به شکل قابل توجهی افزایش یافته است؛ به همین دلیل برای نسل زد نیز باید به طور ویژه دسترسی به مهارت‌های فنی و حرفه‌ای تسهیل شود. در این زمینه حتی باید از ظرفیت‌های مردمی، به ویژه خیرین مدرسه‌ساز برای ایجاد، تجهیز و روزآمدسازی هنرستان‌ها بهره برده شود.
علاوه بر این، نسل زِدی‌ها به واسطه دسترسی گسترده به فضای مجازی و رسانه‌های اجتماعی پر مخاطب با فرهنگ‌ها و دیدگاه‌های مختلفی آشنا شده و به دلیل علاقه‌مندی به گفت‌وگو که از ویژگی‌های نسلی آنهاست، بیش از سایر نسل‌های پیشین به دنبال حل بدون تعارض اختلافات با تکیه بر فهم متقابل هستند. به عبارت بهتر، این نسل دارای سطح بالایی از «رواداری» هستند. رواداری به معنای هنر رفتار در مسیر حل مسالمت‌آمیز تعارضات است؛ به همین دلیل پیش‌بینی می‌شود جوامع آینده در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی کمتر شاهد منازعه و تنش باشند.
همانگونه که مشخص است، ویژگی‌های نسلی دهه هشتادی‌ها، آنها را به یکی از مهم‌ترین پیشران‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورهای جهان بدل کرده است، لذا با گذشت زمان و افزایش نقش این نسل در عرصه‌های اقتصادی و اجتماعی شاهد تحولات گسترده‌تری در جهان خواهیم بود؛ از این‌رو اگر ما به دنبال بهره برداری حداکثری از ظرفیت‌های این نسل هستیم، سیاست‌گذاران و قانون‌گذاران کشورمان باید بیش از هر زمانی پیگیر تسهیل شرایط کسب مهارت و کارآفرینی برای دهه هشتادی‌ها باشند.