چهل‌ویکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در حالی امسال و در اولین روز از دومین ماه زمستان افتتاح شد که تفاوت‌هایی با ادوار گذشته این رویداد هنری داشته است؛ تفاوت‌هایی که موجب بیشتر دیده شدن خیلی از آثار این دوره شد. البته «کوروش زارعی» دبیر این دوره از جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر نیز این تفاوت‌ها را یادآوری کرده و گفته است[...]
چهل‌ویکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در حالی امسال و در اولین روز از دومین ماه زمستان افتتاح شد که تفاوت‌هایی با ادوار گذشته این رویداد هنری داشته است؛ تفاوت‌هایی که موجب بیشتر دیده شدن خیلی از آثار این دوره شد. البته «کوروش زارعی» دبیر این دوره از جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر نیز این تفاوت‌ها را یادآوری کرده و گفته است: «امسال در بخش ارسال اثر تفاوت‌هایی وجود داشت، چرا که از سال‌های پیش ارسال مستقیم آثار به جشنواره حذف شده بود و جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر هیجان نداشت. اما امسال سازوکاری اندیشیدیم که آثار با جشنواره فجر به اجرا در بیایند تا مردم نسبت به کار هنرمندان کنجکاو شوند. از ویژگی‌های دیگر جشنواره امسال همزمان نبودن جشنواره تئاتر با جشنواره فیلم بود. ما همچنین جشنواره تئاتر فجر منطقه‌ای را برگرداندیم که باعث خوشحالی هنرمندان استان‌ها و شهرستان‌های دیگر شد.» البته تفاوت‌های این دوره از جشنواره تئاتر فجر، به همین موارد ختم نمی‌شود؛ بلکه به گفته دبیر جشنواره، «امسال تئاتر ایران پوست‌اندازی کرده است.» کوروش زارعی معتقد است: «وجود بیش از ۱۱۰ نمایش به واسطه حضور جوانان نخبه در جشنواره امسال، نوید آینده روشن تئاتر ایران را می‌دهد. آینده سینما، تلویزیون و تئاتر ایران بسیار روشن است؛ همچنین، امسال بانوان کارگردان بسیار موفقی هم داشته‌ایم.» اینها اتفاقات خوشایندی است که ما را به آینده تئاتر خوش‌بین می‌کند؛ البته نقص‌های جدی هم وجود دارد که از دید خبرنگاران و صاحب‌نظران این حوزه پنهان نمانده و اصلاح این کاستی‌ها، حتماً می‌تواند به رونق بیشتر تئاتر در کشورمان و پربارتر شدن جشنواره‌های بعدی منجر شود.
حاشیه‌های جالب
یکی از این نقدها و نظرها، به تبلیغات و اطلاع‌رسانی این رویداد بزرگ هنری برمی‌گردد. برای نمونه، خبرگزاری مهر در گزارشی از سومین روز جشنواره نوشت: «سومین روز چهل‌ویکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر سپری شد و باز هم خبری از تبلیغات محیطی و شهری مناسب برای جشنواره نبود.» نکته قابل توجه این است که اگر شهروندان در محیط پیرامونی مجموعه تئاتر شهر شاهد حضور دست‌فروشان و فضای پرهیجان آن نبودند، شاید تئاتر شهر در خاموشی کامل فرو می‌رفت! چراکه نه خبری از اجراهای تئاتر خیابانی در مقابل مجموعه بوده است و نه خبری از حجم قابل توجه مخاطبان و تماشاگران آثار جشنواره در فضای پیرامونی آن. کار تبلیغات محیطی جشنواره در محیط اطراف دیگر سالن‌های میزبان جشنواره هم هیچ جذابیت بصری برای افرادی که از این اماکن عبور می‌کنند، نداشته است. هر چند امسال پوشش اخبار این جشنواره خوب و رضایت‌بخش بود؛ اما نمی‌توان از این حاشیه‌ها نیز غافل ماند. البته در یکی از حواشی جشنواره و در حال برگزاری یکی از تئاترهای خیابانی اتفاقی رخ داد که بسیار مورد توجه مردم و رسانه‌ها قرار گرفت؛ اتفاق جالبی که در حین نمایش خیابانی «لیلی و مجنون» در پهنه رودکی رخ داد. سوژه این نمایش زباله‌گردی بود که در حین اجرا به شکل کاملاً تصادفی، یک زباله‌گرد در همان جا حضور می‌یابد. نمایش «لیلی و مجنون» کاری از بچه‌های آبادان با موضوع فقر و زباله‌گردی است. کارگردان اثر وقتی زباله‌گرد در حال عبور را می‌بیند، از او می‌خواهد تا در اجرای نمایش او را همراهی کند. این اتفاق صورت گرفته و بسیار هم مورد توجه حضار قرار می‌گیرد. پس از آن است که کارگردان اثر، یک میلیون تومان برای این زباله‌گرد از سوی مردم و حضار، هدیه جمع می‌کند. این یکی از اتفاقات زیبایی است که تأثیر هنر، به ویژه هنر مردمی را به رخ می‌کشد. هنری که در عین توجه به استانداردهای حرفه‌ای، در کف خیابان و در بین مردم به نمایش گذاشته می‌شود و می‌تواند به شرط خلاق بودن عوامل، از امکانات ناگهانی نیز در جهت پیشبرد اهداف خود نهایت استفاده را ببرد.
وقت عدالت
یکی از جلوه‌های تئاتر که شاید در سال‌های گذشته نیز تا حدی مهجور واقع شده، همین «تئاتر خیابانی» است. شاید بتوان اتفاقاتی از قبیل حاشیه ذکر شده را نیز به نوعی تفسیر همان دیدگاه دبیر جشنواره دانست که جشنواره امسال را «پوست‌اندازی شده» معرفی کرد. بدون شک، با توجه کردن و بهره‌‌گیری از جوانانی خوش ذوق و متعهد به فرهنگ ایرانی و اسلامی، به ویژه جوانانی که در شهرهای خودشان با کم و زیاد روزگار می‌سازند و مشغول آموزش و فعالیت هستند، پوست‌اندازی در هر عرصه هنر به ویژه تئاتر جدی‌تر و آشکارتر خواهد شد. در هر حال، برای پیشرفت هر شاخه از هنر به ویژه هنری، مانند «تئاتر» باید تلاش کرد تا امکانات مناسبی نیز برای آن فراهم کرد؛ همانطور که دبیر جشنواره چهل‌ویکم گفته است «متأسفانه به دلیل محدودیت امکانات سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و فنی، تعداد کمی از آثار را می‌توانیم در جشنواره بررسی کنیم؛ اگر بخواهیم در آینده تعداد آثار را بالا ببریم، باید بر توسعه امکانات تمرکز کنیم» و این همان عدالت فرهنگی و هنری است که بسیاری از جوانان این مرز و بوم، امروز برای شکوفایی عرصه فرهنگ و هنر تشنه آن هستند.