جوامع انسانی هر یک مؤلفه‌ها و شاخصه‌هایی دارند که با آنها شهرت پیدا می‌کنند. در کشور ما، ایران نیز مهم‌ترین و اصلی‌ترین شاخصه، اهل بیت محوری و انتظار برای ظهور قائم آل محمد است. مردم ایران با عشق به امام زمان(عج) زندگی کرده و او را تنها منجی عالم بشریت می‌دانند[...]
جوامع انسانی هر یک مؤلفه‌ها و شاخصه‌هایی دارند که با آنها شهرت پیدا می‌کنند. در کشور ما، ایران نیز مهم‌ترین و اصلی‌ترین شاخصه، اهل بیت محوری و انتظار برای ظهور قائم آل محمد است. مردم ایران با عشق به امام زمان(عج) زندگی کرده و او را تنها منجی عالم بشریت می‌دانند. آنها باور دارند که امام زمان(عج) حکومت جهانی تشکیل داده و جهان را از عدل و داد پر خواهد کرد. البته اعتقاد به مصلح کل از باورهای عمومی تمام ادیان و مذاهب است و همه جهانیان به آن اعتقاد دارند؛ ولی فرهنگ مهدویت‌باوری در ایران اسلامی به‌گونه‌ای پررنگ است که جهانیان، جامعه اسلامی ایران را به منزله جامعه امام زمانی می‌شناسند. در واقع، تنها کشوری که بیشتر جمعیت آن شیعه بوده و بر اساس فقه شیعه و اصول اعتقادات و باورهای شیعه پی‌ریزی شده و طبعاً اعتقاد به امامان و از جمله امام زمان(عج) به صورت اکثریت قاطع در آن وجود دارد، «ایران» است.
انقلاب اسلامی، زمینه‌ساز ظهور
با توجه به اینکه امام خمینی(ره) می‌فرمودند: «ما در ایران حکومت تشکیل می‌دهیم و پرچم آن را به دست صاحب اصلی آن امام زمان(عج) می‌دهیم»؛ باید دید در روایات با این موضوع چگونه برخورد شده است؟ بی‌شک، یکی از مسائل مهم در دوران غیبت کبری موضوع حکومت اسلامی و ارتباط آن با حکومت جهانی حضرت مهدی(عج) است. بعضی از فقهای شیعه تشکیل حکومت اسلامی را در این دوران ضروری می‌دانند و معتقدند، اگر فقیه دارای شرایط به این مسئله اقدام کند و حکومت تشکیل دهد، دیگران باید آن را تأیید و حتی از این حکومت پیروی کنند. این قبیل روایات را نیز می‌توان به چند دسته تقسیم کرد؛ دسته‌ای از روایات از وجود قیام‌ها و حکومت‌های حقی که پیش از ظهور مهدی(ع) پدیدار می‌شوند، خبر می‌دهند. در این‌باره پیامبر اعظم(ص) می‌فرماید: «یخرج الناس من المشرق فیوطئون للمهدى سلطانه»؛ مردمی از مشرق قیام کرده و زمینه حکومت مهدی را فراهم می‌کنند.
در برخی از روایات هم به شکل گرفتن دولت حقی پیش از ظهور حضرت مهدی(عج) اشاره شده است که این حکومت تا قیام آن حضرت ادامه پیدا می‌کند. در این‌باره امام باقر(ع) فرموده است: «گویا می‌بینم مردمی از مشرق که در طلب حق قیام کرده‌اند ولی (حاکمان) پاسخی نمی‌دهند. پس از مدتی دوباره قیام می‌کنند. این بار نیز به آنان پاسخی داده نمی‌شود، ولی چون وضع را چنین می‌بینند، شمشیرهای خود را بر شانه‌های‌شان می‌نهند. در این هنگام آنچه را که می‌خواهند به آنان می‌دهند، اما نمی‌پذیرند و به قیام دست می‌زنند و رژیم حاکم را ساقط و حکومت حقی را که می‌خواستند تشکیل می‌دهند. اینان این حکومت را جز به صاحب شما (حضرت مهدی) تسلیم نمی‌کنند، کشتگان این قیام همه شهید به شمار می‌آیند. اگر من آن زمان را درک کنم، خود را برای خدمت مهدی نگه می‌دارم.» بنا بر این حدیثی که از پیامبر اکرم(ص) و از طریق اهل سنت نقل شده با روایتی از شیعه منتسب به امام محمدباقر(ع)، هر دو به این معنی اتفاق دارند که پیش از انقلاب جهانی مهدی(ع)، انقلابی در شرق رخ می‌دهد که به انقلاب جهانی مهدی متصل می‌شود.
پاسخ به یک شبهه
در این میان، برخی شبهه‌ای را مطرح و به احادیثی استناد می‌کنند که طبق آن هر قیامی پیش از قیام قائم آل‌محمد(ص) مردود است و سعی دارند چنین القا کنند که انقلاب اسلامی و قیام مردم ما در سال 1357 علیه حکومت ستم‌شاهی نیز پذیرفتنی نیست. این در حالی است که نخست باید دانست، لزوم تشکیل حکومت اسلامی امری مهم و حیاتی است؛ زیرا بخش عظیمی از قوانین اسلامی، برنامه‌های سیاسی‌ـ اجتماعی است که جز در پرتو تشکیلات و حکومت قابل اجرا نیست و چون این احکام دائمی و در زمان غیبت لازم‌الاجراست، بنابراین هرگاه تشکیل حکومت امکان داشته باشد، به مثابه مقدمه اجرای احکام الهی واجب است نسبت به آن اقدام شود. ثانیاً، آنچه در روایات به عنوان نهی از قیام پیش از قیام حضرت مهدی(عج) آمده، معنا و مفهوم خاصی دارد که به تحقیق جامع نیاز دارد؛ روشن است که احادیث در هر موضوعی هم از حیث سند و راویان باید بررسی شوند و هم از جهت محتوا و مضمون، لذا در بحث قیام پیش از ظهور مهدی(عج) نیز چنین است. بسیاری از روایات این بخش غیرقابل‌اعتمادند و آنها که معتبرند، تنها قیام‌هایی را مردود می‌شمارند که اولاً رهبر آن مدعی مهدویت باشد و به‌عنوان قائم آل محمد(ص) قیام کند، ثانیاً هدف غیر الهی داشته باشد یا بدون تهیه مقدمات و اسباب لازم و قبل از فرارسیدن زمان مناسب اقدام شود. اما اگر رهبر قیام نه به‌عنوان مهدویت و نه به‌منظور تأسیس حکومتی در برابر حاکمیت الله، بلکه به‌منظور دفاع از اسلام، قرآن، مبارزه با ظلم و استکبار به پا خاست و به‌قصد تأسیس حکومت اسلامی و اجرای کامل قوانین آسمانی قیام کرد و مقدمات نهضت را نیز پیش‌بینی کرد و مردم را به یاری طلبید؛ آن زمان است که روایات مذکور چنین نهضت و انقلابی را مردود نمی‌شمارند و پرچم چنین انقلابی را پرچم طاغوت نمی‌دانند؛ چراکه در مسیر حکومت جهانی حضرت مهدی(عج) و زمینه‌سازی برای آن حرکت می‌کند و با تأکید بر این مسئله می‌توان گفت، احادیث مذکور مخالف چنین قیام و نهضتی نبوده و نخواهند بود.
نتیجه اینکه...
تشکیل حکومت اسلامی در دوران پیش از ظهور نه تنها مغایرتی با روایات گفته شده ندارد؛ بلکه حتی ضرورت هم داشته و در صورت فراهم شدن شرایط تشکیل حکومت، لازم است به تشکیل حکومت اسلامی تا حدّ مقدور دست زد که در زمان حاضر نیز امام خمینی(ره) با مساعد دیدن شرایط برای قیام و تشکیل حکومت اسلامی و با حرام اعلام کردن تقیه به قیام دست زد و منجر به ایجاد حکومت اسلامی شد که در مسیر تحقق حکومت ایده‌آل قدم برداشت و اساس دین را پایه و مبنای خود قرار داد. همچنین، در میان متون روایی به روایاتی برخورد می‌کنیم که در آنها بر تشکیل حکومت اسلامی پیش از ظهور حضرت مهدی موعود(عج) اشاراتی شده است که هرچند نمی‌توان به‌یقین گفت مراد روایات از این حکومت همان جمهوری اسلامی ماست؛ امّا اولاً نفس وجود همین روایات نشان می‌دهد تشکیل حکومت اسلامی در محیط ظلمت‌زده پیش از عصر ظهور امکان دارد و ثانیاً با توجه به مؤلفه‌های دینی حاکم بر نظام جمهوری اسلامی ایران و شعارهای عدالت‌طلبانه‌ای که این نظام دارد، می‌توان آن را جزء مصادیق مورد اشاره در روایات دانست که در هر صورت اصل تشکیل حکومت اسلامی پیش از ظهور را اثبات می‌کند.