قرارگاه خاتم با در اختیار داشتن ماشین‌آلات و تجهیزات منحصر به فرد، از جمله دستگاه‌های حفاری مکانیزه تمام مقطع TBM در قطرهای گوناگون توانسته است در کنار نیروی انسانی متخصص و کارآمد خود، شگفتی‌های چشمگیری را در حوزه حفاری تونل راه و راه‌آهن خلق کند[...]
مؤسسه «حرا» همان گروه 401 مهندسی سپاه در دوران دفاع مقدس است که در سال 1362 تأسیس شد. این مهم در شرایطی اتفاق افتاد که کشور درگیر جنگ تحمیلی بود، اما به فعالیت خود ادامه داد تا اینکه در سال 1371 ضمیمه قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) شد. این مؤسسه اقدامات مهمی انجام داده است که برخی از آنها عبارتند از: تونل انتقال آب سد کرج به تهران که قطعه اول آن 16کیلومتر و قطعه دوم آن 14 کیلومتر است. طرح توسعه نیروگاه مسجدسلیمان که سال 1387 تحویل داده شده است. حفر تونل مترو قم و خط هفت تهران، تونل انتقال آب دشت عباس، تونل انتقال آب «قوچک» در لشکرک، تونل انتقال آب لواسانات، آبراه‌های سد «لوکا»ی لرستان و تونل‌های انحرافی و راه‌های دسترسی به تاج سد بختیاری.
احداث مهم‌ترین تونل‌های کشور
در حال حاضر، قرارگاه خاتم با در اختیار داشتن ماشین‌آلات و تجهیزات منحصر به فرد، از جمله دستگاه‌های حفاری مکانیزه تمام مقطع TBM در قطرهای گوناگون توانسته است در کنار نیروی انسانی متخصص و کارآمد خود، شگفتی‌های چشمگیری را در حوزه حفاری تونل راه و راه‌آهن خلق کند. برای نمونه، می‌توان به احداث دو رشته تونل رفت و برگشت در آزادراه اراک‌ـ خرم‌آباد اشاره کرد که طول آن به ۶۱۸۰ متر می‌رسد و بزرگ‌ترین تونل سه خطه آزادراهی کشور به شمار می‌آید و نقش میانبر را در مسیر بروجرد به خرم‌آباد ایفا می‌کند. این تونل‌ها با دارا بودن پارکینگ‌های توقف اضطراری و تجهیز به تمامی سامانه‌های الکترونیکی هدایت ترافیک، تهویه و اطفای حریق، سطح بالایی از ایمنی ترافیکی را ایجاد کرده‌اند. همچنین، طراحی و احداث تونل راه‌آهن دورود‌ـ خرم‌آباد به طول ۴۵۰۰ متر به عنوان طویل‌ترین تونل راه‌آهن کشور، تونل نیایش به طول ۳ کیلومتر، تونل دو قلوی شهید حکیم در مجموع به طول ۲ کیلومتر، تونل امامزاده هاشم(ع) به طول ۳ کیلومتر و تونل کوهسار فضیلت شیراز به طول ۶۰۰ متر از دیگر پروژه‌های مهم قرارگاه در این حوزه به شمار می‌آید.
ساخت ۱۲۰ ایستگاه مترو
در ادامه «بیش از ۵۰ درصد مترو کل کشور توسط قرارگاه خاتم‌الانبیاء انجام شده است»؛ این مسئله، خبر قابل توجهی بود که شهریورماه سال 1399 «سعید محمد» فرمانده وقت قرارگاه خاتم‌الانبیاء اعلام کرد. با بررسی این مطلب به آمار مهمی از اقدامات این قرارگاه در بخش ساخت مترو دست یافتیم که در ادامه می‌خوانید. اجرای چندین پروژه مترو در تهران و سایر شهرهای کشور به طول ۳۳۸ کیلومتر با ۱۲۰ ایستگاه که تعداد زیادی از آنها به بهره‌برداری رسیده و بخشی هم در دست احداث است. از میان این پروژه‌ها، می‌توان به خط ۲ قطار شهری مشهد به طول ۱۴ کیلومتر، خط ۳ مترو مشهد به طول ۲۸ کیلومتر، خط ۲ مترو تبریز به طول ۲۲ کیلومتر، خط ۲ مترو شیراز به طول ۱۷ کیلومتر، خط ۷ مترو تهران به طول ۲۷ کیلومتر، خط ۸ مترو تهران به طول ۵۲ کیلومتر و خط A مترو قم به طول ۱۴ کیلومتر اشاره کرد. خط ۱۰ مترو تهران به طول ۴۳ کیلومتر با ۳۵ ایستگاه و همچنین خط ۴ مترو مشهد به طول 17/5 کیلومتر با ۱۵ ایستگاه، از جمله پروژه‌هایی هستند که عملیات اجرایی آنها در سال ۱۴۰۰ آغاز شده است.
پل طبیعت و هنری ستودنی
از سوی دیگر، فعالیت قرارگاه خاتم‌الانبیاء در حوزه‌های گوناگون به دلیل تجربه و توان فنی بالا طی سال‌های اخیر بسیار تخصصی شده است. برخی پروژه‌های این قرارگاه جوایز ملی و بین‌المللی نیز کسب کرده‌اند. برای نمونه، اجرای پروژه پل طبیعت که در جشنواره جهانی مدیریت پروژه (IPMA 2015) در پاناما توانست در بخش طراحی و اجرا جایزه کسب کند. همچنین، پل خلیج‌فارس به منزله یک پروژه ملی و بین‌المللی در منطقه آزاد قشم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. تکمیل این پروژه متوقف شده بود و اکنون پس از 9 سال، قرار بر این است که قرارگاه خاتم‌الانبیاء پیمانکار پروژه شود تا در آینده‌ای نزدیک به بهره‌برداری برسد.
مهم‌ترین گلوگاه تجاری کشور
حمل‌ونقل ریلی می‌تواند به منزله گلوگاه اقتصادی کشور مسیر مطمئنی باشد تا کالاها با امنیت بالا از شرق به غرب منتقل شوند. از همین منظر، ایران که در مسیر حمل‌ونقل بین‌المللی واقع شده است، بیش از گذشته روی حمل‌ونقل ریلی سرمایه‌گذاری کرده است. توسعه حمل‌ونقل ریلی در راستای ایجاد کریدور ریلی شرق کشور، اتصال کشورهای آسیای میانه و مرکزی به آب‌های آزاد و تسهیل و توسعه ترانزیت کالا از سواحل مکران و بندر شهید بهشتی چابهار از مهم‌ترین اهداف پروژه خط چابهار‌ـ زاهدان بیان شده است. در همین راستا، سال گذشته 155 کیلومتر از پروژه راه‌آهن چابهار‌ـ زاهدان حدفاصل خاش تا زاهدان با تلاش قرارگاه خاتم افتتاح شد. طول این خط آهن 650 کیلومتر است. گفتنی است، رکورد بی‌سابقه ریل‌گذاری بیش از 4200 متر در یک روز از موفقیت‌های این ابرپروژه بود. اسفند سال 1397 در دولت قبل راه‌آهن قزوین‌ـ رشت به طول ۱۶۴ کیلومتر با هزینه هزار و ۸۵۰ میلیارد تومان به بهره‌برداری رسید و گیلان به شبکه راه‌آهن سراسری متصل شد. مزایای این اتصال افزایش امنیت سفرها، رونق اقتصادی و اجتماعی منطقه و همچنین کمک به رونق صنعت گردشگری و از همه مهم‌تر اتصال به شبکه ریلی بین‌المللی اعلام شده است. کریدور شمال‌ـ جنوب یک مسیر اقتصادی و راهبردی مهم برای ترانزیت بار از طریق ایران میان هند، روسیه، کشورهای CIS و شمال اروپاست که تکمیل راه‌آهن رشت‌ـ آستارا حلقه مفقوده این کریدور است.
وقتی قرارگاه خاتم به کمک می‌آید
آذرماه سال گذشته بود که خبر تفاهم‌نامه ایران و روسیه در بخش ریلی منتشر شد؛ شرکت‌های روسی از پروژه ریلی رشت‌ـ آستارا دیدن کردند و مذاکرات ریلی آغاز شد. با توجه به وضعیت خاص این پروژه و اهمیت آن در کریدور شمال‌ـ جنوب، کشور روسیه از همان ابتدا به همکاری در تکمیل این خط ریلی تمایل نشان داد؛ اما در ادامه مذاکرات، قرار بر آن شد تا نحوه مشارکت روسیه بررسی شود. با وجود انجام مذاکرات با روسیه و همچنین آذربایجان به منظور مشارکت در تکمیل این خط ریلی، این پروژه را چه با حضور روسیه و چه بدون حضور این کشور تکمیل می‌کنیم تا در جهت افزایش ترانزیت کشور استفاده شود. دولت روسیه علاقه‌مند به مشارکت در تکمیل راه‌آهن رشت‌ـ آستاراست تا به صورت وام یا روش‌های دیگر به تأمین مالی این خط ریلی کمک کند. به همین منظور، طی ماه‌های اخیر مذاکراتی با دولت روسیه در راستای توسعه ترانزیت میان دو کشور انجام شده است. نوع سرمایه‌گذاری روسیه در این پروژه، نحوه طراحی، بهره‌برداری و نحوه مشارکت دو کشور در حال مذاکره است. در تفاهم اولیه، تملک اراضی قرار است بر عهده ایران باشد و نوع ساخت و بهره‌برداری نیز در تفاهم‌نامه‌ها مورد مذاکره قرار گیرد. بنابراین، با توجه به اهمیت این پروژه، قرارگاه خاتم اقداماتی در آغاز انجام داده است. همچنین، پس از تفاهم‌نامه دوجانبه با روسیه، ایران به دنبال پیمانکارانی خواهد رفت تا تکمیل خط هر چه سریع‌تر انجام شود.