در تمامی مدل‌های سنجش قدرت ملی از ساده‌ترین آنها تا مدل‌های پیچیده، یکی از مهم‌ترین عوامل و مؤلفه‌های ساخت قدرت ملی، عامل جمعیت است. «جمعیت» به منزله پشتوانه استراتژیک و وزن ژئوپلیتیکی هر کشور همواره مورد توجه متفکران و دانشمندان واقع شده است.
اهمیت در اسلام
قرآن کریم به صراحت درباره تولید و تکثیر نسل سخن نگفته است. برخی از آیات به ازدواج اشاره کرده‌اند که لازمه طبیعی آن، تولید نسل و فرزندآوری است. افزون بر آن، قرآن کریم با ستودن ازدواج، انسان‌ها را به فرزندآوری و افزایش جمعیت ترغیب کرده و یکی از مهم‌ترین اهداف ازدواج را رسیدن به آرامش و کسب معنویات، افزایش روزی و برکت در زندگی و حفظ و تداوم نسل برشمرده است. علامه طباطبایی افزایش نسل مسلمانان برای از بین بردن بنیان شرک و فساد را از مهم‌ترین اهداف شریعت اسلام ذکر کرده و فرموده است: «در جنبه‌های دیگر از مقاصد مهم شارع اسلام، افزایش نسل مسلمانان است و آباد کردن زمین به دست گروه مسلمانان تا شرک و فساد را از بین ببرند.»
نقشه غرب برای ایران
غربی‌ها به خوبی دریافته‌اند که جمعیت، مهم‌ترین عامل قدرت در کشورهاست؛ از این رو مأموریت خود را در کشورهای مسلمان و رو به توسعه، تحت پوشش‌هایی، مانند «آژانس صندوق جمعیت» از سال‌ها پیش آغاز کرده‌اند. این صندوق که به سازمان ملل وابسته است، فعالیت خود در ایران را پیش از انقلاب آغاز و با عناوینی، چون تنظیم خانواده، حقوق زن، بهداشت مادر و کودک دنبال کرده است. با اعمال سیاست‌های دیکته شده تنظیم خانواده از سوی غرب، رشد جمعیت ایران از سال 1346 تا شروع انقلاب اسلامی، روندی کاهنده داشته است. پس از انقلاب اسلامی و با اجرای سیاست‌های تشویق موالید، رشد جمعیت افزایش یافت و در دهه 1355ـ1365 رشدی نزدیک10 درصد رسید. پس از آن، با از سر گرفتن سیاست‌های تنظیم خانواده از سال 1367 به بعد، رشد جمعیت کشور بار دیگر کاهش یافت.
مؤلفه قدرت‌ساز
1ـ افزایش قدرت ملی: جمعیت یکی از عوامل افزاینده قدرت ملی کشور است. رابطه میان جمعیت و قدرت، یکی از موضوعات مهم مورد توجه کنشگران و بازیگران سیاسی است. آنها از این منظر به جمعیت نگاه می‌کنند که کمیت و کیفیت آن چه نقشی در افزایش یا کاهش قدرت ملی کشور دارد. از نظر آنها، نیروی انسانی محور و محرک رشد اقتصادی و توسعه اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است.
2ـ کلیدی‌ترین عنصر توسعه: چهار عامل سرمایه مادی، سرمایه انسانی، عامل طبیعی و سرمایه زیرساختی و زیربنایی، از عوامل رشد و توسعه اقتصادی کشور به شمار می‌آیند. محدودیت هر یک از این عوامل، رشد و توسعه اقتصادی را محدود می‌کند. بنابراین، از نظر کارشناسان توسعه اگر جمعیت کشوری جوان، مولد، فعال و کارا باشد، می‌تواند عامل رشد و توسعه بوده و برعکس اگر جمعیت کشوری سالخورده، غیرمولد، مصرفی و ناکارا باشد، مانعی برای رشد و توسعه خواهد بود.
3ـ کاهش تهدیدات امنیتی: پایین آمدن میزان باروری، تهدیدات بسیاری را در حوزه‌های گوناگون به دنبال دارد. از جمله تهدیداتی که موضوع کاهش جمعیت برای یک نظام به دنبال دارد، تهدیدات امنیتی است که به طور مستقیم اقتدار نظام را نشانه می‌گیرد. رهبر معظم انقلاب در این خصوص فرمودند: «با اشاره به این موضوع مسئله جمعیت تأثیر زیادى دارد در اقتدار ملی و افزایش نسل جوان و بزرگ بودن کشور از لحاظ جمعیت، خیلی تأثیر دارد در ایجاد اقتدار.»
4ـ افزایش اقتدار ملی: بالا رفتن سن ازدواج، بالا رفتن آمار طلاق، ایجاد تغییرات در هنجارها و جابه جایی مرزهای آن و...، سبب خروج جامعه از مسیر صحیح و آسیب‌پذیرتر شدن در برابر هجمه‌های فرهنگی شده و استحاله فرهنگی ناشی از کاهش جمعیت، می‌تواند عامل مهمی در تضعیف اقتدار ملی باشد. کاهش جمعیت، آسیب اقتدار ملی توسعه و رونق اقتصادی، به نیروی جوان و کارآمد وابسته است. کشوری که با پیری جمعیت روبه‌رو می‌شود، خود به خود جمعیت جوان و نخبه‌اش دچار آسیب خواهد شد.
5ـ جمعیت جوان و رشد اقتصادی: دولتی می‌تواند در خدمت مردم باشد و از همه توان و ظرفیت منابع ملی، سرمایه و زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری برای توسعه اقتصادی جامعه استفاده کند که نیروهای جوان، فعال و کارآمدی برای شتاب روند توسعه اقتصادی داشته باشد. به موازات پیر شدن جمعیت و کاهش رشد جمعیت، تولید نیز در کشور کاهش می‌یابد، در نتیجه بحران اقتصادی کشور را فراخواهد گرفت. بنابراین، توسعه‌یافتگی بدون برنامه‌ریزی و وجود منابع انسانی کمی و کیفی جوان، فعال و ماهر، مؤثر و نتیجه‌بخش نیست.