ایران اسلامی چهل و اندی سال است که درگیر انواع دشمنی‌هاست؛ دشمنی‌هایی که از جنگ‌های رو در رو در جنگ تحمیلی تا انواع و اقسام جنگ‌های اقتصادی، جنگ نرم، جنگ شناختی، ادراکی و ترکیبی را با دشمن مستکبر غربی در بر گرفته است.
آخرین جنگی که به سبب نفوذ و گسترش فضای سایبر و مجازی سال‌هاست با آن دست به گریبانیم و همچنان ادامه دارد و سال‌های آینده نیز با آن رو در رو خواهیم بود، جنگ شناختی بر محور رسانه و پیام‌های رسانه‌ای برنامه‌ریزی شده و جهت‌دار در راستای تغییر و جهت‌دهی در مسیری خاص و مشخص به افکار عمومی است.
جنگی که نیازمند سلاحی به نام سواد رسانه‌ای برای همه افراد جامعه است تا بتوانند در شناخت و مقابله با چنین جنگ نابرابری ایستادگی کنند.
سواد رسانه‌ای چیست؟
باید گفت سواد رسانه‌ای، شامل توانایی نقد و تحلیل پیام‌های رسانه‌ای است. اگر بخواهیم توضیح کامل‌تری از آن ارائه کنیم، باید بگوییم که در دنیای امروز، مردم با انواعی از پیام‌های رسانه‌ای مواجه هستند؛ از جمله تلویزیون، رادیو، اینترنت، فیلم‌ها و زیرنویس‌ها. اما بیشتر افراد، بخشی از اطلاعاتی را که دریافت می‌کنند، بدون تحلیل و نقد در ذهن‌شان می‌پذیرند. بنابراین، سواد رسانه‌ای، نقش مهمی در بهبود وضعیت جامعه و کاهش پدیده‌هایی، مانند تبعیض، جنگ‌های قومی و اختلافات سیاسی دارد.
نقدی بر پیام‌های رسانه‌ای
سواد رسانه‌ای، به مفهوم یک عمل تفکر است که نقش اصلی آن تشخیص وضعیت، نقد، تحلیل و درک پیام‌های رسانه‌ای است. درواقع، سواد رسانه‌ای سبب می‌شود شما اطلاعات رسانه‌ای را با دیدگاه‌های کامل‌تری بررسی کنید و بهترین تصمیمات را بگیرید.
سواد رسانه‌ای مزایای بسیاری دارد. افراد با سواد رسانه‌ای، می‌توانند به بهترین نحو ممکن با پیام‌های رسانه‌ای مواجه شوند. نمونه‌های این پیام‌ها می‌تواند شامل تبلیغات، تصاویر، فیلم‌ها و... باشند. سواد رسانه‌ای موجب می‌شود تا تصاویر قابل توجه و پر شده از جزئیات از بین برود و فقط مواردی را که شامل جزئیات و عناصری مؤثر است، درک کنید.
اهمیت باسوادی رسانه‌ای
اهمیت دیگر سواد رسانه‌ای، در بهبود تفکر و پرورش افراد از طریق تحلیل و بررسی اطلاعات و دانش پایه مختلف است. افراد با سواد رسانه‌ای، می‌توانند راه‌هایی برای توسعه تفکر نوین و بهبود دانش خود پیدا کنند.
اختلافات فرهنگی و همچنین اختلافات قومی پدیده‌هایی هستند که می‌تواند با سواد رسانه‌ای بهبود یابد. در برخی کشورها، به دلیل تبعیض، اختلافات فرهنگی و درگیری‌های سیاسی، همراه با حقایق و اطلاعات نادرست، قرار می‌گیرند که با آموزش‌های سواد رسانه‌ای و تربیت افراد با دیدگاه تحلیلی کاهش می‌یابد.
اختلافات فرهنگی همان موردی است که دشمن برای برهم زدن اتحاد جامعه اسلامی در جنگ شناختی و رسانه‌ای از آن بهره می‌گیرد؛ اما اگر توده‌های مردم سواد رسانه‌ای را بدانند و بتوانند پیام‌های غلط را از درست تشخیص دهند، می‌توانند دست دشمن را رو کرده و نقشه‌هایش را برای آشوب و براندازی از داخل نقش بر آب کند.
عامل پایداری جامعه
سواد رسانه‌ای را مهم‌ترین عامل برای بهبود پایدار جامعه انسانی می‌دانیم. از این رو نیاز است برای به دست آوردن سواد رسانه‌ای، آموزش و تربیت در برنامه‌های آموزشی و سازمانی از جمله مدارس، دانشگاه‌ها، کارگاه‌ها و... در نظر گرفته شود تا افراد و توده‌های گوناگون جامعه از دانش‌آموز تا کارمند و کارگر با انواع روش‌های جنگ شناختی دشمن در کارزار جنگ نرم آشنا شوند.
تاکتیک‌های جنگ شناختی
اما این تاکتیک‌ها کدامند؟ باید گفت تاکتیک‌های جنگ شناختی می‌توانند در کنترل جبهه جنگ و شکستن حملات دشمن مؤثر باشند.
اطلاعات و استخراج آنها اولین مورد از تاکتیک‌های جنگ شناختی است؛ برای برنده شدن در جنگ، اطلاعات درباره دشمن بسیار مهم است. برای جمع‌آوری اطلاعات دشمن می‌توان از روش‌های گوناگونی، مانند نفوذ، جمع‌آوری اطلاعات برخط و وضعیت درونی دشمن استفاده کرد.
هجوم معکوس؛ این تاکتیک زمانی اجرا می‌شود که دشمن حمله می‌کند. در این حالت، ارتش برنده با حملات معکوس از سمتی که دشمن هجوم را شروع کرده، او را شکست می‌دهد.
فریب و تعلیم؛ در این روش، برنده به دشمن فریب می‌دهد و با هدف ایجاد شک و ترس، رفتار آنها را تعدیل می‌کند. حمله غافلگیرانه؛ در این روش، ارتش برنده با حرکت با سرعت بالا و بدون اعلام، با رسیدن به سمت دشمن، موجب حمله سریع به دشمن شده و با شکست دشمن، به اهداف خود در جبهه جنگ نزدیک می‌شود.
حمله به شیوه تک‌تیراندازی؛ در این روش، با استفاده از خطرناک‌ترین امتیازهای جنگی، نظیر تک‌تیرانداز، ارتش برنده با حملات شجاعانه به دشمن، می‌تواند او را شکست دهد.
این نکته تأمل‌برانگیز است که تاکتیک‌های جنگ شناختی بسته به موقعیت و شرایط گوناگون جنگ ممکن است تغییر کنند و هر یک به بررسی دقیق از سوی رهبری مسئول نیاز دارند.