اگر تخلفی‏‎ کنم مهیای مؤاخذه‌ام

اگر بخواهیم ویژگی عینی دیگری برای دیکتاتورها برشماریم، بدون شک «انتقادناپذیری» می‌تواند شاخص مناسبی باشد. معمولاً دیکتاتورها چندان تمایلی برای شنیدن سخن دیگران ندارند، به ویژه آنگاه که این سخن از جنس انتقاد باشد. بنابراین، دهان‌ها بسته و سرکوب می‌شوند! باور حضرت امام(ره) باور دیگری بود. ایشان اعتقاد داشتند: «نباید ماها گمان کنیم که هرچه می‌گوییم و می‌کنیم کسی را حق اشکال نیست. اشکال، بلکه تخطئه، یک هدیه الهی است برای رشد انسان‌ها.»
در این میان، جملاتی تاریخی از حضرت امام(ره) ثبت شده است که حضرت امام(ره) با صراحت خود را نقدپذیر و پاسخگو در برابر ملت دانسته و جایگاه ممتاز حقیقی و حقوقی برای خود قائل نمی‌شوند. از جمله می‌توان به این تعبیر ماندگار در منشور روحانیت اشاره کرد که فرمودند: «‏خدا می‌داند که شخصاً برای خود ذره‌ای مصونیت و حق و امتیاز قائل نیستم. اگر تخلفی‏‎ ‎‏از من هم سر زند، مهیای مؤاخذه‌ام.»‎
«محسن رفیق‌دوست» در شرح این کلام امام(ره) به حادثه‌ای اشاره می‌کند: «اینکه امام می‌گویند آماده مؤاخذه‌ام، در عمل هم آن را نشان دادند؛ زمان جنگ یک نفر به دادگستری رفت و از امام شکایت کرد که طول کشیدن جنگ کار امام است و بچه‌ام شهید شده. موضوع را پیگیری کرد و پرونده تشکیل داد. امام به آقای موسوی‌اردبیلی، رئیس وقت قوه قضائیه، می‌فرمایند چون حضور من در دادگاه تبعاتی دارد و باعث اذیت مردم می‌شود، شما به نمایندگی از طرف من به دادگاه بروید و پاسخگو باشید. ایشان هم در دادگاه حاضر می‌شود و با دلیل و مدرک از امام دفاع می‌کند.»
امام(ره) نه تنها خود با سعه‌صدر به استقبال انتقادات می‌رفت، بلکه دیگر مسئولان کشور را نیز به تحمل انتقادات توصیه می‌کرد. برای نمونه، در نامه‌ای خطاب به علی‌اکبر ولایتی، وزیر وقت امور خارجه، می‌نویسند: «شما و دوستان‌مان در وزارت امور خارجه باید تحمل انتقاد را، چه حق و چه ناحق، داشته باشیم.»
تواضع و فروتنی امام(ره) هیچ‌گاه اجازه ندادند که در مسیر نهضت از خود سخنی به میان آورند و همواره خویشتن را یک خدمتگزار معرفی می‌کردند و می‌فرمودند: «اگر به من بگویند خدمتگزار، بهتر از این است که بگویند رهبر. رهبری مطرح نیست، خدمتگزاری مطرح است. اسلام، ما را موظف کرده که خدمت بکنیم. خدمتگزاری مطرح است.»
در زندگی خصوصی امام(ره) نیز تواضع موج می‌زند. «حاج عیسی جعفری» خادم منزل امام(ره) که سال‌ها با ایشان محشور بوده است. در جواب این سؤال خبرنگار که «آیا موردی پیش آمد که امام خمینی(ره) با شما برخورد تند کند؟» می‌گوید: «امام هیچ‌گاه من را دعوا نکردند. امام می‌گفت خدایا من را با حاج عیسی محشور کن. چنین آدمی با تواضعی چطور ممکن بود من را دعوا کند! حتی امام چایی خودش را خودش درست می‌کرد؛ اما وقتی میهمان برای ایشان می‌آمد؛ من برای آنها چایی می‌بردم.»