طبق برآوردهای اولیه که بر اساس پیمایش‌های میدانی انجام گرفته است، پیش‌بینی می‌شود حدود ۵ میلیون ایرانی در راهپیمایی مراسم اربعین حسینی امسال شرکت کنند. این رقم، جدا از آمار زائران سایر کشورهایی است که قرار است از مسیر ایران، خود را برای مراسم اربعین به کربلای معلی برسانند. در این گزارش، تمهیدات اتخاذ شده و اقدامات صورت گرفته از سوی دولت در راستای سهولت بیشتر سفر زائران به کشور عراق در ایام اربعین پیش‌رو را بررسی می‌کنیم.
گذرنامه اربعین
«احمد وحیدی» وزیر کشور جمهوری اسلامی ایران هفته گذشته در نشست مشترک با وزیر کشور عراق با اشاره به تصویب گذرنامه جدید بین دو کشور ایران و عراق با عنوان اختصاصی «زیارت اربعین» گفت: «گذرنامه‌های خاص اربعین مخصوص کسانی است که فاقد گذرنامه هستند و می‌خواهند به مراسم اربعین مشرف می‌شوند. این گذرنامه‌ها که اعتبارشان پنج ساله است، در تمامی پایانه‌های مرزهای دو کشور اعتبار دارند. صدور گذرنامه ویژه اربعین منوط به ثبت‌نام در سامانه «سماح» است و برگه‌ای که سال گذشته به جای گذرنامه برای زیارت اربعین صادر شد، به گذرنامه ویژه اربعین تبدیل شده که هزینه صدور آن ۵۰ هزار تومان است.»
همچنین طبق اعلام وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، در نتیجه توافق این وزارت‌خانه با پلیس، دیگر برای تعویض گذرنامه اربعین به مراجعه حضوری نیاز نیست. در سال‌های گذشته یکی از موانع موجود این بود که مردم به جز مراجعه به پنجره ملی خدمات دولت هوشمند، باید برای انجام بعضی کارها نیز به دفاتر پلیس +۱۰ مراجعه می‌کردند که فرمانده فراجا امسال اعلام کرد، این موضوع را حذف و همان احراز هویتی را که از طریق پنجره ملی خدمات دولت هوشمند انجام می‌شود، قبول می‌کنیم.
تمهیدات ارزی
طبق اعلام بانک مرکزی، فروش ارز (اسکناس) به زائران به صورت دینار عراق و حداکثر به مبلغ ۲۰۰ هزار دینار به هر زائر است که به قیمت فروش اسکناس (ETS) معادل ریالی آن حدود ۶۲ تا ۶۵ میلیون ریال است. فروش ارز به زائران بالای پنج سال از تاریخ ۲۸ مرداد تا ۱۴ شهریور در بانک‌های منتخب ملی ایران، صادرات، تجارت، سپه و پست‌بانک انجام می‌شود. سرپرستان خانوار با در دست داشتن تمامی مدارک هویتی خود و اعضای خانوار، می‌توانند نسبت به خرید ارز اربعین اعضای خانوار خود (همسر و فرزندان) از طریق بانک‌های تعیین‌شده اقدام کنند. ارز تنها به زائرانی فروخته خواهد شد که در سامانه «سماح» نام‌نویسی و مجوز خرید ارز (کد پیگیری مربوط) را دریافت کرده‌اند. مدارک مورد نیاز برای مراجعه به بانک و دریافت اسکناس دینار عراق، ارائه اصل کارت ملی و گذرنامه (یا برگه تردد اربعین) معتبر زائر است؛ همچنین فروش ارز به زائران، محدودیتی بابت فروش ارز مسافرتی در سال جاری برای متقاضیان ایجاد نمی‌کند. مسئولان بانک ملی نیز از پرداخت وام به زائران مراسم اربعین حسینی خبر دادند که بر این اساس، زائران در سامانه سماح، می‌توانند از بانک ملی وام ۱۰ میلیون تومانی دریافت کنند و پس از بازگشت از سفر اربعین، طی شش ماه (از تاریخ دریافت تسهیلات) نسبت به بازپرداخت اقساط خود اقدام کنند.
۷ هزار دستگاه اتوبوس
رئیس سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای کشور با اشاره به آماده بودن ۷ هزار دستگاه اتوبوس برای جابه‌جایی زائران مراسم اربعین، گفت: «در تلاش هستیم از ظرفیت ناوگان اتوبوسرانی کشورهای همسایه نیز به صورت استیجاری استفاده کنیم.»
مسیرهای زمینی
مرز خسروی: وزیر کشور در سفر خود به کرمانشاه گفت: «در ایام منتهی به اربعین سال گذشته، روزانه ۳۰ هزار نفر زائر در مرز خسروی تردد داشتند.» طبق گفته وزیر کشور، امسال افزایش تعداد زائران از مرز خسروی تا ۱۰۰ هزار نفر را شاهد خواهیم بود. بنا به گفته مسئولان، موضوع ۲۴ ساعته شدن این مرز نیز قطعی شده است.
مرز تمرچین: امسال برای تردد زائران از مرز تمرچین پیرانشهر، زیرساخت‌های لازم از جمله جاده و حمل و نقل در دو طرف مرز مهیا و امکانات و تجهیزات لازم برای تردد ۵۰۰ هزار زائر اربعین از مرز تمرچین پیرانشهر فراهم شده است.
مرز مهران: طبق اعلام وزیر کشور عراق، بیش از ۱۲۰ گیت اضطراری برای تردد زوار در روزهای پرتردد در پایانه زرباطیه (مهران) پیش‌بینی شده تا کار تردد زوار تسهیل شود و با این ظرفیت، در هر دقیقه، امکان ورود ۱۲۰ زائر به خاک عراق وجود خواهد داشت. وی همچنین از تکمیل سالن‌ها و سایه‌بان‌های مستقر در پایانه مرزی زرباطیه تا دو هفته آینده خبر داد و اعلام کرد که ۲۰۰ دستگاه اتوبوس از ناوگان حمل و نقل عمومی برای جابه‌جایی زوار پیش‌بینی شده است.
مرزهای شلمچه و چذابه: استاندار بصره عراق طی روزهای گذشته از توانایی عراق برای پذیرش روزانه ۱۰۰ هزار زائر از طریق مرزهای خوزستان خبر داده است.
سومار؛ مرز اختصای تردد مواکب: حضور خادمان و مواکب حسینی در آن سوی مرزها برای خدمت‌رسانی به زوار، نیازمند جابه‌جایی حجم بالایی از تجهیزات برپایی موکب است که متوقف شدن طولانی‌مدت ماشین‌های سنگین حامل بار موکب‌ها سبب تراکم شدید جمعیت پشت مرزها و حتی سردرگمی موکب‌داران می‌شد؛ اما امسال اختصاص یک مرز زمینی برای عبور ویژه مواکب این معضل را حل خواهد کرد. وزیر کشور عراق هم اعلام کرده است که برای ۲۴ ساعته شدن مرز سومار برای حمل و نقل زوار مشکلی وجود ندارد؛ هم راه باز است و هم امنیت آن برقرار است.
مسیر ریلی
مسیر ریلی به واسطه میزان بالای ایمنی، صرفه اقتصادی و گنجایش بالا، می‌تواند جایگزین خوبی برای کاهش بار حمل‌و نقل جاده‌ای در ایام اربعین باشد که دولت سیزدهم با اقدامی مؤثر، میزان بهره‌مندی از این ظرفیت را افزایش داده است. وزیر کشور در نشست با همتای عراقی خود در منطقه آزاد اروند، خواستار افزایش ظرفیت انتقال مسافر از طریق قطار به کربلا شد که «الشمری» همتای عراقی در پاسخ، میزان ظرفیت انتقال زوار از طریق قطار را روزانه یک هزار و ۸۰۰ نفر عنوان کرد و گفت: «در ایام اربعین برای جابه‌جایی زائران از بصره تا نزدیک‌ترین شهر به کربلا چهار رام قطار در نظر گرفته شده است.»
مدیرعامل شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران نیز با اشاره به انتقال رایگان زائران از ایستگاه راه‌آهن خرمشهر تا نقطه صفر مرزی گفت: «گروه‌های عملیاتی در جنوب کشور شرایط سوزن‌بندی جدیدی را فراهم کرده‌اند تا زائران را از ایستگاه خرمشهر به طرف نقطه صفر مرزی در شلمچه به صورت رایگان منتقل کنند و این امکان در مسیر بازگشت نیز فراهم شده است.» وی همچنین از افزایش سه برابری ظرفیت راه‌آهن برای انتقال زائران در اربعین امسال خبر داد و گفت: «قطار‌های فوق‌العاده‌ای برای این ایام در نظر گرفته شده است.»
مسیر هوایی
بنا به گفته وزیر کشور، برنامه‌ریزی سازمان هواپیمایی کشور برای جابه‌جایی هوایی مسافران مراسم اربعین حسینی امسال بسیار گسترده است؛ اما با توجه به محدودیت‌های موجود در فرودگاه‌های عراق، تنها دو فرودگاه نجف و بغداد امکان پذیرش زائران را دارند. طبق اعلام مسئولان، در ایام منتهی به روز اربعین، حدود هزار پرواز از ایران به عراق طراحی شده است.
قابل توجه موکب‌داران ایرانی
طبق اعلام ستاد مرکزی اربعین، برپایی موکب در مسیر راهپیمایی اربعین حسینی منوط به نام‌نویسی در پایگاه Mokeb.atabat.org خواهد بود و داوطلبان و متقاضیان برپایی موکب در راهپیمایی اربعین حسینی برای صدور پروانه فعالیت دوزبانه (فارسی و عربی) باید با مراجعه به این پایگاه که مسئولیت مستقیم در شناسایی و تأیید مواکب سراسر کشور را دارد، اقدام کنند.