ایران اسلامی مهد پرورش زنان پرافتخار و موفقی است که نه تنها در ایران، بلکه در جهان سرآمد دیگران هستند. زنان ایرانی در رشته‌ها و حرفه‌هایی که گاه به افکار مردمان بیرون از این سرزمین خطور نمی‌کند، وارد می‌شوند و خوش می‌درخشند و مایه سربلندی ایران اسلامی می‌شوند. متأسفانه، برخی معاندان جمهوری اسلامی که با اسلام، انقلاب و هویت و کارکرد زن مسلمان و انقلابی مشکل دارند، این درخشش را نمی‌بینند و بانوان ایرانی را نماد ظلم و اسارت معرفی می‌کنند و فریب‌خورده‌هایی هم هستند که این حرف‌ها را باور می‌کنند. خانم دکتر فاطمه صابر، یکی از همان بانوان درخشنده و موفق است که ماحصل گفت‌وگوی ما با ایشان را در ادامه می‌خوانید.
لطفاً ابتدا خود را معرفی بفرمایید.
فاطمه صابر، متولد اسفندماه سال 1358 در شیراز هستم. لیسانس مهندسی مکانیک را از دانشگاه شیراز، فوق لیسانس مکانیک را از دانشگاه صنعتی شریف و مدرک دکتری مدیریت را از دانشگاه علامه طباطبایی گرفته‌ام.
از چه زمانی و کجا فعالیت کاری خود را شروع کردید؟
پس از اتمام تحصیلاتم در مقطع فوق لیسانس، کارم را با طراحی در بخش زنجیره‌های غنی‌سازی سازمان انرژی اتمی شروع کردم. دو سال در این بخش فعالیت کردم و پس از اینکه پروژه وارد مرحله بهره‌برداری شد، با توجه به پشتکار و عطش فزاینده‌ای که به یادگیری داشتم حوزه تخصصی فعالیت خود را تغییر دادم و وارد صنعت نفت شدم و با شرکت‌هایی که در صنعت نفت فعالیت داشتند، وارد همکاری شدم.
از تغییر فضای کاری و احتمالا فراز و نشیب‌های آن برای‌مان بگویید.
اینجا تغییر قابل ملاحظه‌ای در فضای کاری من اتفاق افتاد که البته سختی‌های خاص خود را داشت. طبیعتاً کار کردن برای یک خانم در حیطه کاری مهندسی و اجرا نه تنها در ایران، بلکه در همه جای دنیا دشوار است. کما اینکه در بازدیدها و مأموریت‌های خارج از کشور و تعامل با مهندسان اروپایی و آسیای شرقی حضور فعال بانوی ایرانی در صنعت نفت تعجب‌برانگیز بود و شاید دلیل عمده آن محدودیت‌هایی بود که برای بانوان مسلمان متصور بودند.
شما چطور توانستید در کار خود با اینکه مردانه به نظر می‌رسد، پیشرفت کنید؟
بنده به عنوان یک مهندس با پشتکار و اراده‌ای قوی، برای پیشرفت و یادگیری از هیچ تلاشی فروگذار نکردم. از شرکت در دوره‌های آموزشی تا بازدید از مراحل تکمیل و اجرای پروژه‌ها، که قطعاً در ایجاد دید لازم و پیشرفت شغلی من نقش بسزایی داشت.
حضور در مناطق نفتی با اقلیم گرمسیر قطعاً کار ساده‌ای نبود. در برهه‌ای از زمان حتی هفته‌ای یک تا دوبار برای مأموریت‌های دریایی به جنوب کشور می‌رفتم که در گرمای طاقت‌فرسای تابستان رفت و آمد دشوار بود؛ اما پذیرفتن این سختی‌ها سبب شد بتوانم زمانی که کمتر از 10 سال سابقه کار داشتم، مدیر پروژه شوم.
البته انصافاً در مأموریت‌هایی که داشتم، همواره با احترام با من برخورد شد و فضای امن حاکم سبب شد من با آرامش به فعالیت خود ادامه دهم.
چه زمانی و چرا احساس کردید برای مقطع دکتری، در رشته مدیریت ادامه تحصیل دهید؟
پس از گذشت 10 سال فعالیت حرفه‌ای در حوزه نفت و گاز، در سال 1397 احساس کردم زمانی است که در مقام یک مدیر، بهتر است با رویکرد آکادمیک نیز به علم مدیریت نگاه کنم و این نگرش زمینه‌ای برای تحصیل من در دانشگاه علامه طباطبایی شد. به نظرم آموزه‌های این دوره تأثیر قابل ملاحظه‌ای در نگرش مدیریتی و برخورد و تعامل من با پروژه‌ها، کارفرمایان و کارکنان داشت.
بفرمایید چرا حوزه نفت و گاز را انتخاب کردید و چقدر در این جایگاهی که در حال حاضر هستید، به عنوان یک خانم مفید و مؤثر هستید؟
به دلیل شرایط اقلیمی ایران و اینکه نفت و گاز اصلی‌ترین منبع درآمد ملی است، حوزه نفت و گاز برای رشته تحصیلی ما و اغلب مهندسان بازار کار جذابی است.
شما در حال حاضر چه مسئولیتی دارید؟
بنده در حال حاضر مدیر عامل شرکت طراحی و مهندسی هستم که در زمینه طراحی در بخش نفت، گاز، پتروشیمی و پالایشگاه فعالیت دارد.
خانم دکتر! به‌عنوان یک بانوی فعال اجتماعی بفرمایید خانم‌های جامعه ما در انجام وظایف کاری و اجتماعی چقدر آزادی عمل دارند؟
خوشبختانه، در حال حاضر جذب نیروهای خانم در بخش‌های مهندسی رشد قابل توجهی داشته، این در حالی است که زمانی جنسیت خانم در این شغل‌ها نکته منفی به شمار می‌آید، اما در حال حاضر به دلیل مسئولیت‌پذیری و دقت عملی بالای خانم‌ها این نگرش اصلاح شده است.
این اتفاق ثمره امنیتی است که به واسطه انقلاب اسلامی به وجود آمده و در سال‌های اخیر کاملاً نهادینه شده است. سابقاً دختران ایرانی جسارت انتخاب رشته ریاضی فیزیک را نداشتند؛ چراکه فکر می‌کردند این بازار منحصر به آقایان است، اما کم کم این فرهنگ در خانواده‌ها جا افتاد و آرام آرام پذیرفتند دختران‌شان در این رشته تحصیل کنند. در حال حاضر، دختران ایرانی بر اساس استعداد خود انتخاب رشته می‌کنند و کسی دیگر نگرانی از بابت کار کردن در محیطی که به اسم کاملاً مردانه است، ندارد و خوشبختانه فضا، فضای امنی است. شاید ذکر خاطره‌ای در این زمینه خالی از لطف نباشد. در یکی از مأموریت‌ها که به یکی از سکوهای نفتی دریایی برای طراحی سازه الحاقی به آن داشتم، در کنار چند شرکت دیگر که در بخش‌های دیگری از این پروژه فعالیت داشتند، جلساتی داشتیم. در این میان، آقای مهندسی از کره جنوبی هم حضور داشتند که ظاهرا حضور من برای‌شان بسیار عجیب بود. در ابتدا تصور می‌کردند که من خبرنگار هستم، اما بعد که متوجه شدند طراحی بخش بسیار مهمی از سکو با تلاش تیمی با مدیریت بنده در دست انجام است، متعجب‌تر شده و اجازه خواستند تا از من عکس بگیرد و به همکاران و هموطنان نشان دهد. ایشان با تعجب تکرار می‌کرد هرگز در هیچ سکوی دریایی با حضور یک خانم مواجه نشدم!
تصور او بر این بود که زنان در ایران فقط در مشاغل محدودی که تنها برای خانم‌ها تعریف می‌شود، می‌توانند فعالیت داشته باشند که البته این نگرش قطعاً به دلیل تبلیغاتی است که بیرون از مرزها درباره فضای کشور ما وجود دارد.
خانم دکتر چند فرزند دارید؟
دو دختر 14 و 17 ساله دارم.
آیا علاقه‌مند هستید فرزندان‌تان رشته تحصیلی شما را انتخاب کنند؟
مشکلی با این انتخاب ندارم؛ اما همواره سعی داشته‌ام با فرزندانم طوری تعامل داشته باشم که با توجه به توانایی‌ها و نیاز بازار کار انتخاب رشته کنند و از تحمیل سلایق و نظرات خودم اجتناب می‌کنم.
مشغله‌های کاری شما تناقضی با وظایف مادری و همسری نداشته است؟
وقتی 24 ساعت زمان به عنوان یک مادر و یک همسر در دست شما نیست، مجبور هستید برای برنامه‌ریزی از ظرفیت‌های خود استفاده کنید تا بتوانید نیازهای فرزندان خود را تأمین کنید. اوایل برنامه‌ریزی برای اینکه بتوانم نقش‌های مادری را درست ایفا کنم، انرژی بسیاری از من می‌گرفت، اما به مرور توانستم تعادل منطقی بین نقش‌های مختلفی که دارم، برقرار کنم.
در حال حاضر هم که فرزندانم بزرگ تر شده‌اند، سعی دارم در طی روز با هر مسئولیت و فشاری که داشته باشم ساعتی را برای‌شان وقت بگذارم و طبیعتاً چون هر دو دختر هستند، حفظ این ارتباط و تعامل ضروری است. گاهی از فرآیندهای روزانه کاری برای فرزندانم توضیح می‌دهم تا احساس کنند اگر مادرشان کمتر کنار آنهاست، اثرگذاربوده و این تعامل حس مثبتی به فرزندان منتقل کرده و موجب همراهی و همدلی با پدر و مادر می‌شود. به نظر من با برنامه‌ریزی هر کاری شدنی است و مدیریت به ما یاد می‌دهد قرار نیست صفر تا صد هر کاری را خودمان انجام دهیم.
همسرتان در موفقیت شما چقدر اثرگذار بوده است؟
طی این سال‌ها همسرم با من خیلی همراه بوده و علیرغم کارهایی که خودش داشته به نقش آفرینی من کمک کرده است. من هر سه مقطع تحصیلی را در بهترین دانشگاه‌های دولتی تحصیل کرده‌ام؛ همسرم یک بار در پاسخ به فردی که از ایشان پرسیده بود، چطور حاضر هستید همسرتان با وجود دو فرزند کار کند، گفته بود به نظر من هر کسی که یک صندلی دانشگاه را اشغال و رایگان تحصیل می‌کند، باید خروجی داشته باشد و اگر ایشان نخواهد از نتیجه درس خواندن خود استفاده کند، ضایع کردن حق کسانی است که شاید می‌توانستند از این بستر استفاده کنند و برای کشورشان مفید باشند. بنابراین، نگاه ایشان نیز به من کمک کرد تا با تمام وجود برای پیشرفت میهنم تلاش کنم.