عملیات ثامنالائمه(ع) نخستین عملیات از چهار عملیات بزرگ و موفق «ثامنالائمه(ع)»، «فتح‌المبین»، «طریق‌القدس» و «بیت‌المقدس» است که برای آزادسازی مناطق اشغالی و با اجرای فرمان فرماندهی کل قوا، حضرت امام خمینی(ره) مبنی بر ضرورت شکست حصر آبادان صورت گرفت. آبادان از شهرهای مهم استان خوزستان است که به شکل مثلث بوده و قاعده آن به سمت خلیج‌فارس و رأس آن به سوی خرمشهر است. این شهر به واسطه وجود صنعت نفت از سال ۱۲۹۱ هجری شمسی مورد توجه قرار گرفت و تصفیه‌خانه‌های عظیم نفت در آن به وجود آمد.
در اوایل تجاوز رژیم بعثی عراق، این شهر مورد طمع دشمن قرار گرفت و به صورت نعلی شکل به محاصره آنها درآمد. محاصره آبادان برگ برنده‌ای در دست ارتش عراق بود تا در موقعیت مناسب بتواند اراده خود را به مقابل تحمیل کند. ورود و خروج به این شهر تنها از طریق دریا ممکن بود و مردم مقاوم این شهر همچنان پایدار بودند.
با حصر آبادان، امام خمینی(ره) در یک دستور قاطع فرمودند: «حصر آبادان باید شکسته شود.»
از آنجا که وسعت منطقه عملیاتی بالغ بر ۱۳۰ کیلومتر مربع بود و حوزه دید بسیار وسیعی داشت، امکان اختفای تحرکات نظامی در طول روز میسر نبود؛ بنابراین مقرر شد عملیات در تاریکی شب انجام شود تا دشمن نتواند از نیروهای زرهی خود بهره لازم را ببرد.
سرانجام، عملیات ثامنالائمه(ع) با هدف انهدام نیروهای دشمن در شرق کارون و تصرف این منطقه، در ساعت یک بامداد پنجم مهرماه سال ۱۳۶۰ با رمز مقدس «نَصْرٌ مِنَ اللّٰهِ وَ فَتْحٌ قَرِيبٌ» شروع شد.
در این عملیات یوسف کلاهدوز، قائم مقام وقت فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی طرح شکست حصر آبادان را که حسن باقری طراحی کرده بود، به شورای عالی دفاع ارائه کرد که پس از مشورت‌های زیاد، طرح مشروط با هماهنگی «لشکر۷۷» به تصویب رسید. این عملیات با همکاری ارتش، سپاه، بسیج و نیروهای ژاندارمری انجام شد.
نیروهای سپاه اسلام با عبور از میدان‌های مین و تله‌های انفجاری و موانع ایذایی در حالی که به شدت با آتشبارهای خطوط پشتیبانی حمایت می‌شدند، به مواضع دشمن هجوم بردند و دشمن را سخت غافلگیر کردند. همچنین به سرعت خاکریزهای مقدماتی دشمن تسخیر شد و نیروهای دشمن تعقیب شدند. لشکر زرهی عراق با قدرت تمام درهم کوبیده شد و نیروهای آن تحت تعقیب قرار گرفتند. با فرار دشمن به غرب کارون، بهترین موضع پدافندی و ضدپاتک نصیب نیروهای ایران شد. سرانجام پس از دو روز نبرد بی‌امان رزمندگان اسلام، پس‌مانده‌های ارتش بعثی به غرب کارون فرار کرده و در آنجا زمین‌گیر شدند. این عملیات نتایجی را چون خارج شدن قوای دشمن از شهر آبادان، آزاد شدن دو جاده مهم اهواز‌ـ آبادان و ماهشهر‌ـ آبادان و آزادسازی کامل شرق کارون به وسعت ۱۳۰ کیلومتر مربع در پی داشت.
با پیروزی درخشان سپاه اسلام در شکستن حصر آبادان، روحیه امید در سراسر جبهه‌ها و در میان مردم دمیده شد و سیل خروشان ملت با شادی و شور، بیش از پیش به سوی جبهه‌ها روانه شدند.
عملیات ثامنالائمه(ع) نقطه عطف و حلقه وصلی برای تغییر استراتژی جنگ از وضعیت گذشته به وضعیت جدید به شمار می‌آید. پس از حذف بنی‌صدر، برای نخستین بار بود که نیروهای عمل‌کننده در این حد گسترده با هم ترکیب شده و به نحو شایسته‌ای با یکدیگر همکاری و هماهنگی می‌کردند؛ به گونه‌ای که این اقدام الگوی مناسبی برای ادامه همکاری ارتش و سپاه در عملیات‌های دیگر شد.