هفته وحدت اسلامی به فاصله زمانی بین ۱۲ ربیع‌الاول که سالگرد ولادت پیامبر اکرم(ص) بنا بر روایات اهل سنت است تا ۱۷ ربیع‌الاول که تاریخ ولادت آن حضرت بنا بر روایات شیعه است، گفته می‌شود؛ اما طرح اندیشه وحدت جهان اسلام از دغدغه‌های فکری دیرینه امام خمینی(ره) بود؛ چرا که پس از پیروزی انقلاب، دشمنان، اسلام را به ابزاری برای فتنه‌جویی تبدیل کردند تا میان شیعه و سنی اختلاف بیفکنند؛ اما درایت امامین انقلاب مانع از پیشبرد اهداف دشمنان شد.
در کتاب «بر تبعید» آمده است: «از همان روزهای اول تبعید، آقای خامنه‌ای با جریانی مواجه شد که کارشان، دمیدن بر اختلافات مذهبی منطقه بود. پول می‌گرفتند و کارهایی می‌کردند تا سُنی را پیش شیعه منفور کنند و شیعه را پیش سنی. آقای خامنه‌ای برای مقابله با دسیسه‌های تفرقه‌افکنان، ابتدا راه دوستی با علمای اهل سنت منطقه را در پیش گرفت و برای مولوی‌های منطقه، پیام اتحاد فرستاد. بعد، کار از پیام و مکاتبه فراتر رفت. آقای خامنه‌ای به دیدار مولوی‌ها می‌رفت و آنها به مهمانی این روحانی تبعیدی می‌آمدند. قدم بعدی، عملی‌کردن پیشنهادی بکر و وحدت‌آفرین در راستای زدودن اختلافات بود؛ پیشنهاد نامگذاری هفته‌ای به نام «هفته وحدت» و برگزاری جشن‌هایی به مناسبت میلاد حضرت رسول.
قبل از انقلاب، اولین بار این هفته وحدتی را که امروز معمول شده، ما در ایرانشهر راه انداختیم. ایام ربیع‌الاول شد. من به مسجد نور، مسجد رفیق قدیمی، آقای مولوی قمرالدین رفتم و به ایشان گفتم روز دوازدهم، روایت شماست؛ روز هفدهم، روایت ماست. بین اینها فاصله کمی است؛ بیایید از دوازدهم تا هفدهم را جشن بگیریم. و من به عنوان حسن نیت، روز دوازدهم را در مسجد آل‌رسول جشن می‌گیرم و همین کار را هم کردم.»(بر تبعید: 163 و 164)
ضرورت و اهمیت وحدت شیعه و سنی از منظر رهبری
همچنین سال 1368 بود که در مراسم بیعت طلاب و روحانیون، رهبر معظم انقلاب فرمودند: «شیعه و سنی باید خود را متعهد کنند که در راه نزدیک کردن فرق اسلامی به یکدیگر بکوشند و از محبت و تعامل برادرانه با یکدیگر حراست و پشتیبانی کنند. دشمنان خارجی و عوامل آگاه یا ناآگاه آنان هیچ‌گاه این وحدت را بر نتافته و همواره درصدد بوده‌اند با دامن زدن به اختلافات و تفرقه‌افکنی‌ها وحدت میان مسلمین را خدشه‌دار کنند. نقش علمای بصیر و آگاه در هدایت افرادی که خدا پیامبر قرآن و قبله واحدی دارند به وحدت و همدلی بر کسی پوشیده نیست. ما به فرقه‌های عالم اسلام نمی‌گوییم از عقاید مخصوص فرقه خود دست بکشید و عقاید فرقه دیگر را قبول کنید؛ اما به همه مسلمین می‌گوییم در میان ما موارد مشترک بیشتر و مهم‌تر و اساسی‌تر از موارد اختلاف است. دشمنان ما روی موارد اختلاف تکیه می‌کنند. ما برعکس باید مواضع مشترک را تقویت کنیم و نگذاریم دشمن بهانه به دست آورد و با تفرق ما نقطه فشار روی پیکر امت اسلامی را پیدا کند.»
وظیفه مهم شیعه و سنی حفظ وحدت و همگرایی است
از سوی دیگر تا به امروز رهبر معظم انقلاب همواره اندیشه وحدت و وفاداری همه‌جانبه به الزامات آن در ابعاد گوناگون را تشریح و تبیین کرده‌اند. بنابراین، وحدت و انسجام ملی و اسلامی از مباحثی است که از دیرباز مورد توجه عالمان و خادمان به مکتب اهل بیت(ع) بوده و تا گسترش واقعی اسلام بر تمام عالم ادامه پیدا خواهد کرد. مصلحان و عالمان زیادی، اعم از شیعه و سنی به موضوع وحدت اسلامی توجه داشته‌اند؛ اما در وضعیت کنونی ضرورت پرداختن به این مسئله بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود؛ چرا که دشمنان قسم‌خورده اسلام، به منظور سیطره پیدا کردن از کانال ایجاد تفرقه و دامن‌زدن به اختلافات وارد شده و از شگردهای جدید اختلاف‌افکنی، همچون راه انداختن جنگ‌های فرقه‌ای و مذهبی و حمایت از گروه‌های افراطی بهره می‌گیرند.
به این ترتیب، حفظ وحدت و همگرایی در میان پیروان مذاهب اسلامی به ویژه برادران شیعه و سنی، مهم‌ترین وظیفه همه دلسوزان اسلام و مسلمین است و ضرورت دارد با بررسی آسیب‌شناسانه به منظور شناخت ریشه‌های اختلاف و افتراق در جوامع اسلامی برای تعمیق و تقویت انسجام به راهکارها و سیاست‌هایی دست زد که از سویی مسلمانان را در برابر اختلافات بیمه کند و از سوی دیگر به درمان دردهای موجود بینجامد. بدون شک، حضرت امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب(مدظله‌العالی) از بزرگ‌ترین منادیان و رهبران وحدت‌طلب در قرن اخیر در جهان اسلام به شمار می‌روند.
درباره اهمیت وحدت شیعه و سنی بارها تأکید شده و علما درباره آن زیاد بحث و گفت‌وگو داشته‌اند؛ اما در آبان سال 1389، به همت دفتر تقریب مذاهب اسلامی دانشگاه ادیان و مذاهب نشستی برگزار شد که حجت‌الاسلام حسینی قزوینی به مباحث مهمی درباره وحدت میان شیعه و سنی اشاره کرد.
اعتقاد راسخ منادیان وحدت بر شخصیت حضرت علی(ع)
او بر اعتقاد راسخ همه منادیان وحدت و تقریب و مخالفان این جریان به شخصیت حضرت علی(ع) تأکید کرد و گفت: «همه این افرد اذعان دارند که حضرت علی(ع) هم در دوره حکومت خلفای سه‌گانه و هم در دوره کوتاه حکومت خود اهل تقریب بود.»
او در ادامه با اشاره به خطبه‌های 127 و 156 نهج‌البلاغه گفت: «امیرالمؤمنین در این دو خطبه به پرهیز از تفرقه دعوت می‌کند و سردهندگان شعار تفرقه را حتی اگر تحت لوای خود او باشند، محکوم به قتل می‌داند.»
حسینی قزوینی افزود: «گناه تفرقه‌افکنی بین امت اسلامی، قابل مقایسه با سایر گناهان، نظیر سرقت و... نیست و باعث از هم پاشیدن همه جامعه می‌شود.»
سال اختلاف میان شیعه و سنی در کنگره آمریکا
او در ادامه با اشاره به این نکته که سال ۲۰۰۹ در کنگره ملی آمریکا به عنوان سال ایجاد اختلاف بین شیعه و سنی نامگذاری شده بود، بر اهمیت وحدت و تقریب در عصر کنونی تأکید کرد و افزود: «در حال حاضر، بین مذاهب اسلامی اکثریت با اهل تسنن است و شیعیان در اقلیت هستند و برای رسیدن به وحدت، هم اهل تسنن و هم شیعیان باید از هر‌گونه افراط پرهیز کنند و به این نکته توجه داشته باشند که دشمنان برای ایجاد تفرقه و اختلاف میان آنها کاری به شیعه و سنی ندارند؛ بلکه پشت درهای بسته به صورت برنامه‌ریزی شده هماهنگ و متحد برای ایجاد اختلاف بین آنها عمل می‌کنند. برای نمونه آنها در فلوجه اقدام به کشتار اهل تسنن می‌کنند و سپس در شهرک صدر شیعیان را با همان سلاح‌ها و به همان روش به قتل می‌رسانند.» حسینی‌قزوینی در ادامه با اشاره به اهداف وحدت و کیفیت شکل‌گیری آن، ادامه داد: «قطعاً مراد از وحدت نزد منادیان تقریب، یکی کردن مذاهب یا شافعی را شیعه کردن، و شیعه را سنی کردن نیست؛ بلکه هدف کم کردن فاصله‌ها و رسیدن به وحدت است.»
پیام هفته وحدت
همچنین حجت‌الاسلام مصطفی باهری درباره اهمیت هفته وحدت گفت: «پیام هفته وحدت این است که باید با اتحاد و هوشیاری در سایه قرآن کریم مجال تفرقه‌افکنی بیگانگان و دشمنان را بگیریم. همچنین علمای اسلام باید به اصل وحدت توجه کامل و ویژه داشته باشند و منافع وحدت و ضررهای اختلاف را برای جامعه تبیین و بازگو کنند.» وی در ادامه بیان کرد: «دشمنان اسلام از وحدت مردم شیعه و سنی این استان همیشه نگران و خشمگین بودند و با ایجاد اختلاف و تفرقه در زمان‌های مختلف توطئه‌های مذهبی و قومی راه انداختند که با روشنگری و بصیرت علما، ریش‌سفیدان و مردم در هیچ یک از این توطئه‌ها موفق نشدند.»
جان کلام
با عنایت به آموزه‌های دینی و آثار عملی وحدت و انسجام اسلامی، ضرورت این امر روشن و بدیهی است و به نظر می‌رسد لزوم تلاش برای تحقق عملی وحدت و دوری از تفرقه، جای هیچ‌گونه شک و تردیدی ندارد و محل هیچ نوع تأمل و بحثی نیست.