یادداشت روزنامه های شنبه، 2 مهـرماه

یگان ویژه، مقاوم، اما مظلوم

بی‌بی‌سی فارسی گزارش داده که دلیل حمله معترضان به آمبولانس‌ها این است که نیروی انتظامی از آمبولانس برای جابه‌جایی نیرو‌های خود استفاده می‌کند. این ادعا مطرح می‌شود تا توجیهی باشد بر اینکه آشوبگران آمبولانس‌ها را هم به آتش می‌کشند، اما بر فرض صحت چنین ادعایی، آیا حق حمله به نیرو‌های حافظ امنیت را دارند؟
حمله به پلیس فقط به آتش زدن آمبولانس‌ها و ماشین‌های نیروی انتظامی محدود نمی‌شود. اهالی آشوب، خود پلیس را هم آتش زده‌اند، یک آدم را به آتش کشیده‌اند! دیگری را چاقو زده‌اند، گلوی دیگری را بریده‌اند، اگر توانسته‌اند حتی از حمله به کلانتری‌ها دریغ نکرده‌اند، پلیس باید چه کند؟
بی‌بی‌سی فارسی هم‌راستا با سایر رسانه‌ها و کانال‌های تلگرامی حامی آشوبگران، فیلمی را منتشر کرده از یک کلانتری که تحت حمله آشوبگران است و برای اثبات خشونت پلیس، نوشته که صدای مأموران می‌آید که در مورد معترضان، یکی به دیگری می‌گوید بزنش! صحنه خیلی روشن است؛ مقر پلیس تحت حمله است، با حمله‌کنندگان چه رفتاری باید بشود؟ پاسخ پلیس در کشور‌های دیگر به حمله‌کنندگان به مراکز نظامی چیست؟
از جمله مواردی که برای نشان دادن خشونت پلیس ایران برابر معترضان استفاده می‌شود، تأکید بر استفاده پلیس از گاز اشک‌آور است. وقتی بی‌بی‌سی و اینترنشنال و من و تو می‌خواهند از شدت درگیری‌ها بگویند، از این عبارت استفاده می‌کنند که نیروی انتظامی از گاز اشک آور استفاده کرده است. در حالی که استفاده از اشک‌آور برای متفرق کردن معترضانی که فحاشی می‌کنند، خشونت به خرج می‌دهند و آسیب جانی و مالی به دیگران وارد می‌کنند، معمول‌ترین روش در جهان است.

پلیس با کسی که از چراغ قرمز رد شود یا دزدی کند یا به دیگری آسیب فیزیکی وارد کند، چه برخوردی دارد؟ آیا می‌پذیریم که با او وارد دیالوگ لطیف شود و به همین دیالوگ هم بسنده کند؟
نیروی انتظامی آن قدر به دلایل مختلف و به حق و ناحق تحت فشار مجازی و رسانه‌ای قرار دارد که در برخورد با عوامل آشوب تلاش می‌کند نهایت اغماض را به کار گیرد. هم از این روست که در میدان، ولی عصر، فرمانده میدانی یگان ویژه بلندگو به دست می‌گیرد و با خواهش از معترضان می‌خواهد حالا که شعارهایشان را داده‌اند، اعتراض‌شان را رسانده‌اند و حرف‌شان را زده‌اند، به خانه‌هایشان برگردند. اما چه پاسخی می‌گیرد؟
وقتی کسی مقابل پلیس می‌ایستد، ناسزا می‌گوید، حمله می‌کند، شهر را آتش می‌زند، چادر از سر عابر می‌کشد، اموال عمومی و خصوصی را آسیب می‌زند و فضای شهر را ناامن می‌کند، پلیس باید چه کند؟ بنشیند نگاه کند یا مثلاً به جوانکی که دارد کوکتل مولوتف پرتاب می‌کند، مسجد آتش می‌زند، روی ماشین مردم می‌پرد و شیشه‌ها می‌شکند، با آرامش بگوید نکن عزیزم!
پلیس حافظ امنیت شهر و مردم است. وظیفه او این است که نگذارد آشوب گسترش یابد، با این حال خودش مورد حمله قرار گرفته و آشوبگران شبیه عوامل داعش، حتی از زنده آتش زدن نیروی پلیس هم پرهیز نکرده‌اند. از سویی، طرف مقابل از کشتن مردم هم ابایی ندارد تا بتواند کشته‌سازی کند و تقصیر پلیس بیندازد، خویشتن‌داری پلیس در عدم استفاده از گلوله جنگی در چنین شرایطی که طبعاً به دلیل پرهیز از خشونت بیشتر درجامعه است، قابل تحسین است، نه اینکه باز مورد سرزنش باشد. اشک‌آور و گلوله ساچمه‌ای و آب جوش و باتوم، همه سلاح گاه به گاه پلیس در برابر این همه توحش بوده است. از این رو باید گفت یگان ویژه مقتدر ایستاده، اما مظلوم واقع شده است.
در کشور‌های دیگر، خصوصاً کشور‌های غربی که حاکمیت قانون جدی‌تر گرفته می‌شود، پلیس این سطح از انعطاف را در برابر آشوبگران ندارد. اگر اینجا هم پاسخ حمله به پلیس که هیچ، پاسخ گوش ندادن به ایست پلیس هم با بازداشت و گلوله همراه می‌شد، یقیناً شاهد وضعیت دیگری می‌بودیم.

بجنگید؛ خدا می‌رساند

    مهرماه 1359 در اولین روزهای حمله رژیم بعث عراق، تعدادی از فرماندهان بلندپایه ارتش ایران از جمله «سرتیپ ولی‌الله فلاحی» و «سرهنگ جواد فکوری» خواستار یک جلسه خصوصی و فوری با نماینده امام(ره) در ارتش یعنی «آیت‌الله خامنه‌ای» می‌شوند. این جلسه بلافاصله در ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران تشکیل شده و طی آن فرماندهان ارتش با تشریح استعداد رزمی نیروی هوایی ارتش دغدغه جدی خود را با «آیت‌الله خامنه‌ای» مطرح و گزارش مکتوبی به ایشان ارائه می‌کنند؛ جان‌مایه آن گزارش مکتوب یک جمله بود: «با توجه به قطعات زودتعویض در هواپیماها و کمبود قطعات یدکی، تمامی هواپیماهای نظامی موجود اعم از جنگنده، آموزشی، پشتیبانی و ترابری ظرف 15 تا 33 روز آینده زمین‌گیر خواهند شد.»  خبر تلخ فرماندهان ارتش، «آیت‌الله خامنه‌ای» را نیز نگران می‌کند: «من هم از شما چه پنهان، توی دلم یک قدری حقیقتاً خالی شد! گفتیم عجب، واقعاً هواپیما نباشد، چه کار کنیم!... کاغذ را گرفتم، بردم خدمت امام، جماران؛ گفتم: آقا! این آقایان فرماندهان ما هستند و ما داروندار نظامیمان دست اینهاست. اینها این‌جوری می‌گویند؛ می‌گویند ما هواپیماهای جنگی‌مان تا حداکثر مثلاً پانزده شانزده روز دیگر دوام دارد و آخرین هواپیمایمان که هواپیمای سی‌۱۳۰ است و ترابری است، تا سی روز و سی و سه روز دیگر بیشتر دوام ندارد. بعدش، دیگر ما مطلقاً هواپیما نداریم.» پاسخ امام(ره) مثل همیشه از جنس محاسبات زمینی نبود. «آیت‌الله خامنه‌ای» می‌گوید: «امام نگاهی کردند، گفتند- حالا نقل به مضمون می‌کنم، عین عبارت ایشان یادم نیست- این حرف‌ها چیست! شما بگویید بروند بجنگند، خدا می‌رساند، درست می‌کند، هیچ‌طور نمی‌شود. منطقاً حرف امام برای من قانع‌کننده نبود؛ چون امام که متخصص هواپیما نبود؛ اما به حقانیت امام و روشنائی دل او و حمایت خدا از او اعتقاد داشتم، می‌دانستم که خدای متعال این مرد را برای یک کار بزرگ برانگیخته و او را وانخواهد گذاشت. این را عقیده داشتم. لذا دلم قرص شد، آمدم به اینها گفتم امام فرمودند که بروید همین‌ها را هرچی می‌توانید تعمیر کنید، درست کنید و اقدام کنید.» 40 سال گذشت و سال 2019 «آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا»(DIA) گزارشی از قدرت نظامی ایران منتشر کرد و نوشت: «پس از دهه‌ها تحریم بین‌المللی به‌دنبال انقلاب اسلامی ایران و خسارات جنگی در طول جنگ ایران و عراق، بسیاری از هواپیماهای آمریکایی که ایران در دهه‌های 1960 و 1970 به دست آورد، هنوز هم توانمندترین سکوها را امروز در نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران تشکیل می‌دهند... نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران ثابت کرده است در نگهداری از این هواپیماهای قدیمی برای انجام عملیات پروازی، مهارت دارد.»  هواپیماهایی که پیش‌بینی می‌شد نهایتا تا 30 روز دیگر از رده خارج شوند، بیش از 40 سال است که آمادگی رزمی خود را در نیروی هوایی ارتش ایران حفظ کرده‌اند. شاید آن روز که ایالات متحده اسکادرانی از هواپیما‌های F-4، F-5، F-14 و... را در اختیار «محمدرضا پهلوی» می‌گذاشت فکرش را هم نمی‌کرد این جنگنده‌ها بدون حضور مستشاران آمریکایی و بدون کمترین وابستگی به آمریکا قابل تعمیر، نگهداری و نو‌سازی باشند اما این پایان کار مهندسان ایرانی نبود. 14 می ‌2022 «مایا کارلین» تحلیل‌گر مؤسسه مطالعات امنیتی نوشت: «در حالی که ایالات متحده پس از سقوط سلطنت پهلوی، ارسال جنگنده F-4 را به ایران متوقف کرد، نیروی هوایی این کشور توانسته است این هواپیماهای جنگنده را حفظ کرده و حتی ارتقا دهد. در نوامبر ۲۰۲۰، ایران بمب‌های هوشمند هدایت‌‌شونده الکترواپتیکی ۹۰۰ کیلوگرمی «قاصد» را در رزمایش سالانه «مدافعان آسمان» به نمایش گذاشت. توانایی ایران در حمله بالقوه به اهداف با دقت بسیار بیشتر با کمک این تسلیحات، تهدیدی برای رقبا محسوب می‌شود.» مهندسان ایرانی توانستند با مهندسی معکوس جنگنده‌های آمریکایی، نسخه بومی خود را با قابلیت‌های به‌روزتری بسازند. 27 ژوئن 2021 «سباستین رابلین» در گزارشی برای نشریه «نشنال اینترست» نوشت: «طراحی و ساخت هواپیماهای جنگی پیشرفته چالش فنی بسیار بزرگی است که برای یک پایگاه صنعتی منفرد یا یک کشور به تنهایی سخت است. با این وجود نیروی هوایی ایران از ابتدای قرن جدید، به‌صورت برجسته‌ای پیشرفت خود را با نمایش چند جنگنده نشان داده است. یکی از مهم‌ترین دستاوردها، جنگنده صاعقه است... صاعقه حاصل مهندسی معکوس F-5 با تغییراتی در دُم و ارتقای اویونیک مدل قدیمی است... به ویژه آنکه قابلیت جدید از حمل سلاح‌های پیشرفته در آن آشکار است و با وجود نبود اطلاعات از جزئیات، تغییرات راداری هم در آن به چشم می‌خورد. موتورهای هواپیمای جدید هم مرموز هستند.» خودکفایی ایران در ساخت تسلیحات مورد نیازش آن‌قدر بود که با پایان یافتن موعد تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران، کشورهایی که فروش ساده‌ترین تجهیزات نظامی دفاعی نظیر سیم‌خاردار را به ایران ممنوع کرده بودند حالا نگران صادرات تسلیحات نظامی پیشرفته ایران به سایر کشورها بودند. مجله «دیدبان نظامی» در این زمینه نوشت: «با توجه به اینکه تحریم تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران در ماه اکتبر منقضی شده است، انتظار می‌رود ایران بیشتر سلاح‌های خود را برای صادرات عرضه کند.» این نگرانی البته چندان غیرمنطقی هم نبود. جولای 2022 «جیک سالیوان»، مشاور امنیت ملی کاخ سفید در نشست خبری خود از صادرات پهپادهای رزمی ایران به روسیه گفت: «اطلاعات ما حاکی است که دولت ایران برای ارائه چند هواپیمای بدون سرنشین(پهپاد) بر اساس جدول زمانی فوری آماده می‌شود.» اطلاعاتی که مقامات آمریکایی از آن سخن می‌گفتند به تصاویری اشاره داشت که ماهواره‌های آمریکایی توانسته بودند از یکی از پایگاه‌های نظامی ایران در کاشان ثبت کنند. تصاویر تقریبا واضح بود؛ ایران آشکارا پهپادهای شاهد 129 و شاهد 191 را برای هئیت روسی به نمایش گذاشته بود و دلیلی هم برای پنهان‌کاری نمی‌دید. آنها درست فهمیده بودند؛ جمهوری اسلامی ایران در حال صادرات تجهیزات نظامی به دومین ارتش قدرتمند جهان در فدراسیون روسیه بود. ‌اندکی بعد شبکه تلویزیونی «سی‌ان‌ان» مدعی شد: «آموزش نیروهای روسیه برای استفاده از پهپادهای رزمی ایران آغاز شده است.» البته این شبکه خبری خیلی دیر متوجه شده بود چون آن زمان آموزش نیروهای روسی تقریبا به اتمام رسیده بود. اتفاق ناباورانه‌ای که در مقابل چشمان مقامات آمریکایی می‌افتاد آنها را مجبور به واکنش کرد. وزارت خارجه آمریکا طبق معمول ایران را تهدید به تحریم کرد و «لوید آستین»، وزیر دفاع ایالات متحده درباره صادرات پهپادهای ایرانی هشدار داد: «این واقعا فکر بدی است و اگر من جای آنها بودم، آن را کنار می‌گذاشتم.» اما در ایران هیچ‌کس اهمیتی به سخنان وزیر دفاع آمریکا یا سایر مقامات کاخ سفید نمی‌داد. صدها پهپاد رزمی ایرانی به روسیه صادر شد، همان‌طور که پیش از آن ونزوئلا از پرنده‌های بدون سرنشین ایران بهره‌مند شده و خط تولید پهپادهای ایرانی در تاجیکستان نیز راه‌اندازی شده بود. ایران در برابر چشمان آمریکا اولین گام‌ها برای دستیابی به ظرفیت 6/5 میلیارد دلاری صادرات پهپادهایش را بر‌می‌داشت. اکنون مدتی‌است که پهپادهای ایرانی بر فراز آسمان اوکراین علیه ناتو عملیات می‌کنند. 17 سپتامبر 2022 روزنامه آمریکایی «وال‌استریت ‌ژورنال» در گزارشی نوشت: «پهپادهای ایرانی خساراتی قابل‌توجه به ارتش اوکراین وارد کرده‌اند.» «رادیون کولاگین»، از فرماندهان نیروی زمینی ارتش اوکراین به خبرنگار این روزنامه توضیح داد که رهگیری پهپادهای ایرانی دشوار است و گفت: «تنها در یگان تحت نظر او، این پهپادها تا امروز دو توپ بزرگ «هویتزر» و دو خودروی زرهی نفربر را نابود کرده‌اند.» این ژنرال اوکراینی برای مقابله با پهپادهای ایرانی از آمریکا و متحدانش کمک خواست اما نمی‌دانست پیش از او این پهپادها خواب را از چشم فرماندهان آمریکایی ربوده بودند. «کم مک میلان»، افسر توپخانه ارتش آمریکا که در عراق خدمت می‌کرد؛ تجربه خود از مواجهه با پهپادهای ایران را در تارنمای آمریکایی «1945» این‌طور توصیف می‌کند: «شاهد-136 یک پهپاد انتحاری است که محموله انفجاری را در سرجنگی خود حمل می‌کند و مستقیما به سمت هدف خود پرواز می‌کند. این پهپاد‌های انتحاری چیزی بود که من و دوستانم را شب‌ها در عراق بیدار نگه می‌داشت.» پیام امام(ره) در مهر 1359 به فرماندهان ارتش، اولین فرمان در مسیر خنثی‌‌سازی تحریم بود: «بروید بجنگید، خدا می‌رساند و درست می‌کند، هیچ‌طور نمی‌شود.» ما جنگیدیم و خدا هم رساند؛ حالا در مهر 1401 جمهوری اسلامی توانسته با ترکیب هواپیماهای نظامی و پهپادهای رزمی، آسمانی امن برای ایران و بازویی پرتوان برای جبهه مقاومت بسازد. 20‌آوریل 2021 ژنرال «فرانک مک‌کنزی»، فرمانده وقت سنتکام (فرماندهی ارتش تروریست آمریکا در غرب آسیا و شمال آفریقا) در جلسه کمیته نظامی کنگره آمریکا با اشاره به قدرت بازدارندگی هوایی ایران در منطقه غرب آسیا گفت: «برای اولین‌بار از زمان جنگ کره، آمریکا فاقد برتری کامل هوایی به هنگام انجام عملیات است.»  / سید محمدعماد اعرابی  

چرا آن «دفاع مقدس» بود؟

نویسنده: کورش شجاعی

41 سال پیش در چنین روزی صدام با اتکا به پیشرفته ترین تسلیحات نظامی و ارتشی آماده، تجاوزی همه جانبه را علیه کشورمان شروع کرد، رژیم بعث عراق که علاوه بر تجهیزات و آمادگی کامل نظامی از حمایت های بی دریغ آمریکا، برخی کشورهای اروپایی و عربی برخوردار بود با این یورش ناجوانمردانه نه تنها قصد داشت خوزستان را از ایران جدا کند بلکه با توجه به وضعیت کشورمان که آن زمان فقط 20 ماه از انقلاب اسلامی گذشته بود ، رویای پیروزی و سیطره بر کل ایران در کمتر از دو هفته و انجام مصاحبه و سرکشیدن جام پیروزی در تهران را در سر می پروراند اما به لطف خداوند و رشادت فرزندان و جان فشانی های دلاورمردان ایران زمین، صدام این آرزو   را با خود به گور برد  و اما می دانیم پیروزی بر این دشمن تجاوزگر خونریز و بازپس گیری شهرهای اشغالی که خود افتخاری بس بزرگ و غرورآفرین و تاریخی است، تنها دستاورد آن دفاع  مقدس جانانه نبود. در این نوشتار به اختصار به شماری از ثمرات آن دفاع مقدس و پیروزی بر خصم اشاره می شود.

رویای زودگذر ثروت آفرینی نفتی

شهریار خدیوفرد/روزنامه نگار
اخيرا مديرعامل شرکت ملي نفت ايران از 800 ميليارد بشکه ذخيره درجا نفت ايران خبر داده و تاکيد کرده در صورتيکه تنها يک درصد به ضريب بازيافت کشور اضافه شود به رقمي معادل 8 ميليارد بشکه نفت قابل استحصال خواهيم رسيد که مي تواند ثروتي معادل 600 ميليارد دلار را سالانه براي کشور به ارمغان آورد . در واقع اعلام اين خبر اگرچه در فضاي کنوني حاکم بر اقتصاد کشور مي تواند روزنه اميدي باشد که اقتصاد کشور در اينده با تغييرات عمده مواجه خواهد شد .
اما کمي تامل در وضعيت کنوني حاکم بر صنعت نفت . اين شادي را  به رويايي زودگذر مبدل مي کند. در واقع در سال هاي اخير و در نتيجه تشديد تحريم هاي يکجانبه آمريکا ميزان توليد و فروش نفت ايران به کمترين ميزان خود رسيده است به گونه ايکه چاره اي جز کاهش تکليفي توليد براي سياست گذاران نفتي وجود نداشته است . البته اين روند پس از دور جديد مذاکرات برجامي با تغيير مواجه شد به گونه ايکه حتي احتمال بازگشت توليد نفت ايران به دوران پيش از تحريم نيز مطرح شد و اين ذهنيت را ايجاد کرد ايا ايران مي تواند به سرعت به توليد و صادرات پيشين نفت خود دست پيدا کند . مضضوعي که در ان برهه از زمان کارشناسان و مسئولان مرتبط تحقق ان را منوط به سرمايه گذاري بالغ بر 30 ميليارد دلاري دانستند تا چاه هاي خفته ايران را مجدد به چرخه توليد قبلي بازگرداند . اگرچه که تامين اين حجم از سرمايه آن هم در  شرايطي که بودجه کشور در خوش بينانه ترين حالت به 40 ميليارد دلار نمي رسد از چالشي بزرگ براي صنعت نفت حکايت مي کند . چالشي که با توجه به اينکه معاون وزير نفت از تزريق تنها 700 ميليون دلار در سال جاري براي نوسازي و بازسازي صنعت نفت خبر داده شکاف عميقي  را به نمايش مي گذارد و نشان مي دهد رسيدن به توليدات پيشين در کوتاه مدت دور از دسترس خواهد بود. حال با درک اين شرايط سئوال اساسي آن است که  وقتي رسيدن به توليدات قبل از تحريم به اين حجم از سرمايه نياز دارد تحقق وعده ثروت افريني مديرعامل شرکت ملي نفت به چه ميزان سرمايه نياز خواهد داشت؟ و اين سرمايه قرار است چگونه تامين شود؟ايا  معاون وزير براي تحقق اين آمار تنها به توليد چند پمپ جديد تکيه کرده يا بهره گيري از سرمايه گذاري شرکت هاي روسي آن هم بر اساس تفاهم نامه هاي صورت گرفته نيز مورد توجه  وزارت نفت و مجموعه شرکت ملي نفت قرار داشته است . اگر رويکرد اين وزارت خانه تنها به وعده روس ها باشد که بايد به اين موضوع توجه کرد که روسها هيچ گاه شرکاي قابل اعتمادي براي ايران نبوده اند . البته اين احتمال وجود دارد که تفاهم نامه با روسها به نتيجه رسيده باشد و پروژهايي نيز در اين رابطه به مرحله اجرا رسيده که در اين صورت چرا مسئولان وزارتخانه تاکنون اطلاع رساني نکرده اند تا حداقل در شرايط کنوني حاکم بر اقتصاد کمي از دغدغه جامعه بکاهد. حال فارغ از اما و اگرهايي که درباره الزامات رسيدن به افزايش توليد وجود دارد سئوال ديگري مطرح است، بر فرض انکه امکان ازدياد برداشت فراهم شد، اما در شرايطي که روس ها براي فروش نفت خود به سياست هاي دامپينگي روي آورده اند و در اين ميان چيني ها نيز با فرصت طلبي به دنبال خريد نفت با تخفيف ايران هستند که تمامي اين موارد در بهترين حالت فروش نفت ايران را به 1.2 ميليون بشکه مي رساند قرار است اين حجم از مازاد توليد در چه بازاري فروخته شود و اساسا ايا وزارت نفت با سياست بازاريابي در ديگر کشورها همچون آمريکاي لاتين قصد دارد اين ميزان ثروت را براي کشور ارمغان آورد يا معاون وزير نفت با اميد به احياي برجام چنين وعده اي را داده که در ان صورت اين رويکرد بر خلاف سياستهاي دولت است که بر برنامه ريزي هاي تيم اقتصادي دولت با در نظر گرفتن شرايط کنوني تاکيد دارد.