امام باقر (ع)، امام جهاد تبیین

وجود مقدس امام باقر (ع) القاب بسیاری دارند که مشهورترین آنها «باقر» است؛ زیرا ایشان شکافنده علوم است. مرحوم «محدث قمی» می‌فرماید: 

«شاید یکی از دلایلی که به ایشان باقر می‌گویند، به این‌خاطر است که ایشان به‌واسطه سجده‌های زیادی که داشته‌اند، پیشانی خود را شکافته‌اند.» همه چهارده معصوم معجزات و کراماتی داشته‌اند و امام باقر (ع) هم معجزات بسیاری داشته است. قلمرو ولایت اهل بیت (ع) فقط در این دنیا خلاصه نمی‌شود و بسیار وسیع است و این خانواده، خانواده کرم هستند و خودشان فرمودند: «حتی نمک زندگی‌تان را هم از ما بخواهید و گشایش مشکلات خود را از ما بخواهید.» معجزات و کرامات ائمه (ع) بیش از حد تصور ماست. امام باقر (ع) با کرسی درسی که تشکیل دادند، یک درس بسیار بزرگ به مردم دادند. ایشان شروع کردند به شاگردپروری، یعنی سکان هدایت جامعه در زمان امام باقر (ع) و امام صادق (ع) به وسیله کرسی درس به حرکت در می‌آمد و هدایت می‌شد. یکی از آثار و برکات این کرسی درس این بود که اهل بیت (ع) زمینه و چگونگی زندگی مردم در دوران غیبت کبری امام زمان (عج) را به مردم گوشزد کردند. امام باقر (ع) و امام صادق (ع) گاهی هم شاگردان خود را برای حل مشکلات مردم وارد میدان می‌کردند. این یعنی اهل بیت (ع) می‌خواستند بگویند که در زمان غیبت کبری سمت اصلی هدایت مردم به دست علماست. یکی از معروف‌ترین روایات، روایتی است که خاتم‌الانبیاء محمد مصطفی (ص) به «جابربن‎عبدالله» بشارت دیدار امام محمدباقر (ع) را دادند و فرمودند: «بعد از من شخصى از خاندان مرا خواهى دید که اسمش اسم من و قیافه‌اش شبیه قیافه من خواهد بود. او در‌های دانش را به روى مردم خواهد گشود.» 
وجود مقدس امام باقر (ع) و امام صادق (ع) در دورانی که شیعیان به آرامش نسبی رسیده بودند، مردم را از راه تبیین معارف هدایت کردند. اگر تبیین امام باقر (ع) و نهضت علمی امام صادق (ع) نبود، به‌جرئت می‌توان گفت امروز اثر و خبری از شریعت راستین اسلام نبود. امام محمدباقر (ع) پایه‌گذار نهضت تبیین در مکتب شیعه است؛ به‌گونه‌ای که امروز در تمام دنیا هیچ ممالکی را نمی‌توان خالی از شیعه تصور کرد و این مرهون تلاش‌های تبیینی امام محمدباقر (ع) است. بخش قابل توجهی از ۱۶ هزار روایت کافی از امام محمدباقر (ع) و امام صادق (ع) نقل شده است. امام محمدباقر (ع) از هر فرصتی استفاده می‎کردند تا مکتب شیعه را که در قرآن ریشه دارد، تبیین کنند. در بسیاری از مواقع امام باقر (ع) در بیان معارف و اعتقادات شیعه برای اینکه کلام حضرت در دل ایشان بنشیند، کلام مبارک‌شان را مستند به آیات الهی قرار می‌دادند و در حقیقت مذهب، عترت و کتاب را توأمان برای مردم تبیین می‌کردند. ایشان معارف و زیبایی‌های قرآن را با کلامی دل‌نشین و به فصیح‌ترین شکل بیان می‌کردند. اگر به فرزندان جوان سرزمین‌مان معارف الهی را به‌درستی تبیین کنیم، ذره‎ای از فعالیت‌های شبهه‎افکن دشمن در ذهن و ضمیر آنها تأثیر نخواهد گذاشت.