عاشقانه‌ای در دل تاریخ

این سریال که تولید آن از سال گذشته آغاز شده، تحولات اجتماعی و سیاسی ایران را در دوران پهلوی اول و دوم بررسی کرده و در طول ۶۰ قسمت، به اهمیت نقش زنان در جامعه و خانواده تأکید دارد. ماجرا‌های این سریال در دل رویداد‌های تاریخی ایران در قرن معاصر، در بستری خانوادگی و عاشقانه در جنگل‌های زیبای شمال کشور شکل می‌گیرد. با حضور بازیگران برجسته و پیشکسوت و بسیاری از بازیگران بومی، «سوجان» تلاش کرده است داستانی جذاب را در ارتباط با ظلم‌های سلطنت و زمینه‌های بروز انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ روایت کند. 

تلفیق روایت عاطفی با جنبه‌های اجتماعی
یکی از نقاط قوت سریال «سوجان» توانایی آن در ایجاد یک روایت دراماتیک، عاطفی و جذاب است که در عین حال بُعد اجتماعی و سیاسی نیز دارد. شخصیت‌های اصلی، به ویژه «سوجان» و «قربان»، به خوبی طراحی شده‌اند و تفاوت دیدگاه‌های آنان در قبال جاه‌طلبی و زندگی، به داستان معنا می‌بخشد. این درگیری‌ها به ویژه در مثلث عشقی بین قربان، سوجان و طلا به خوبی پرورش یافته و در قسمت‌های ابتدایی که کندی‌هایی در پیشرفت داستان مشاهده می‌شود، پس از آن مخاطب را به شدت جذب می‌کند. دیگر نکته مثبت این مجموعه، استفاده از طبیعت بکر و سرسبز گیلان است. در «سوجان» صحنه‌ها و لانگ‌شات‌های زیبایی از جنگل‌های شمال در ترکیب با داستان به چشم می‌آید و این زیبایی‌ها افزون بر جنبه بصری، به خلق فضایی دلنشین و متمایز در میان سریال‌های تلویزیونی کمک کرده است. همچنین حضور بازیگران بومی در کنار چهره‌های مشهور، به سریال احساس اصالت و نزدیکی به فرهنگ گیلانی بخشیده است. این سریال به برخی مناسبات و واقعیات جامعه شهری و روستایی ایران در دوران طاغوت پرداخته است. در بسیاری از سریال‌هایی که در دوران پس از انقلاب تولید می‌شوند، شاه و رژیم پهلوی به منزله نماد قدرت سلطنتی و سلطه‌گر به تصویر کشیده می‌شوند؛ اما در سریال (سوجان)، بیشتر جنبه‌های انسانی و عاطفی روابط برجسته شده است که گاهی ممکن است نگاهی غیرمستقیم به مسائل سیاسی و اجتماعی داشته باشد. به این ترتیب که سلطنت پهلوی در این سریال از دیدگاه‌های گوناگون به تصویر کشیده می‌شود. گاهی در لابه‌لای داستان‌ها، به موضوعاتی، مانند فساد سیاسی نیرو‌های ساواکی و درباری اشاره‌هایی وجود دارد. در زمینه اجتماعی، سریال (سوجان) به‌ویژه بر تضاد‌های طبقاتی، محدودیت‌های اجتماعی و فرهنگی و جایگاه زنان در جامعه پهلوی تأکید می‌کند. شاید شخصیت‌های زن در این سریال به‌طور نمادین نشان‎دهنده تلاش‌هایی برای چالش با وضع آن دوره و زمینه‌سازی انقلاب باشد.

چالش‌ها و نقاط ضعف
با وجود جذابیت‌های بسیاری که این سریال به ویژه در بخش داستانی دارد، اما در برخی جنبه‌ها نتوانسته است به طور کامل انتظارات را برآورده کند. یکی از مشکلات عمده، ضعف در تصویرسازی و دقت به جزئیات فرهنگی منطقه گیلان است. در حالی که سریال سوجان قصد دارد فرهنگ گیلانی را به خوبی به تصویر بکشد، در برخی از سکانس‌ها این جزئیات به درستی اجرا نشده است. برای نمونه، شخصیت‌های اصلی به ویژه نقش مادربزرگ سوجان، که «ثریا قاسمی» ایفا می‌کند، با وجود بازی خوب این هنرمند، نتوانسته‌اند به درستی ویژگی‌های یک زن گیلانی را که در آن دوره تاریخی زندگی می‌کند، به تصویر بکشند. افزون بر این، لهجه‌ها و گویش‌ها نیز در برخی مواقع به طور طبیعی در نمی‌آید و مخاطب حس بیگانه بودن را نسبت به فرهنگ بومی گیلان پیدا می‌کند.
یکی دیگر از نقاط ضعف، اشکال در داستان‌های فرعی است که در کنار داستان اصلی قرار گرفته‌اند. به ویژه داستان‌های شخصیت‌های فرعی، مانند خسروخان و انیس، که به دلیل طولانی بودن و پویایی نداشتن، نتوانسته‌اند به اندازه کافی جذاب باشند. این داستان‌های فرعی بعضاً بیش از حد کشیده شده‌اند و به روند کلی سریال آسیب وارد کرده‌اند. همچنین برخی از شخصیت‌ها، مانند خان و بانو در تعاملات‎شان با یکدیگر دچار افت کیفیت در اجرا و تأثیرگذاری هستند. اگرچه «سوجان» به خوبی در تلاش است فضای تاریخی ایران در دوران ستمشاهی را به تصویر بکشد؛ اما برخی از سکانس‌ها و صحنه‌ها نتوانسته‌اند به طور کامل با فضای اجتماعی و تاریخی آن دوره همخوانی داشته باشند. برای نمونه، نحوه نمایش مقاومت مردم گیلان در برابر ظلم خان‌ها و عوامل رژیم پهلوی، می‌توانست عمق بیشتری بیابد. 

چشم‌انداز آینده
در ابتدای پخش «سوجان»، بسیاری از مخاطبان تصور می‌کردند که قرار است با یک مجموعه ۳۰۰ قسمتی مواجه شوند، اما اکنون که فصل اول آن ۶۵ قسمت شده و ادامه آن هنوز در حال تولید است، می‌توان گفت این طولانی بودن سریال، به نوبه خود چالشی برای سازندگان است. در این راستا، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق‌تر و حفظ فضا‌های فرهنگی و طبیعی گیلان در قسمت‌های آینده به شدت احساس می‌شود. با توجه به اینکه سریال‌های بلند در حال حاضر در تلویزیون ایران طرفداران بسیاری دارند، تجربه موفق «سوجان» می‌تواند به یکی از نمونه‌های موفق در تولید سریال‌های تاریخی و فرهنگی تبدیل شود. در نهایت، سریال «سوجان» توانسته است با تمرکز بر داستانی جذاب و در عین حال پر از مفاهیم اجتماعی و تاریخی، مخاطبان زیادی را به خود جلب کند. این سریال در کنار نقاط قوت خود، به ویژه در داستان عاشقانه و زیبایی‌های بصری، با چالش‌هایی در زمینه دقت به جزئیات فرهنگی، فضای تاریخی و گویش‌ها مواجه است. با این حال، با توجه به پیشرفت‌های قابل توجه در تولید و برنامه‌ریزی برای ادامه داستان در فصل‌های بعدی، امید می‌رود که «سوجان» بتواند در نهایت به یک اثر تلویزیونی ارزشمند و ماندگار تبدیل شود.