محمدحسین روانبخش
سفر حسن‌روحانی به نیویورک برای حضور در اجلاس سازمان ملل و دیدارها و گفت‌وگوهای دیپلماتیک، به عنوان یک سفر متفاوت در هفته‌های اخیر مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت و اظهارنظرهای متفاوتی را موجب شد. این در حالی است که دولت قبل هر ساله به این سفر دست می‌زد و در واقع سفر به نیویورک به بهانه حضور در اجلاس سالیانه سازمان ملل، یکی از معدود برنامه‌ها و رفتار محمود احمدی نژاد بود که تغییر پیدا نکرد و دولتمردان، از اولین سال تا آخرین سال آن دولت در آخرین روزهای شهریور آماده سفر به نیویورک شدند و این سفر را در حادترین شرایط داخلی هم ترک نکردند! جالب اینکه هر بار این سفر، به جای اینکه تبعات دیپلماتیک مثبتی برای کشور داشته باشد، حاشیه‌هایی می‌آفرید که فقط برای استفاده تبلیغاتی دولتمردان پیشین کارایی داشت.
بازخوانی سفرهای احمدی‌نژاد به نیویورک و حواشی آن، در روزهایی که دولتمردان جدید در نیویورک بسر می‌برند، می‌تواند بازگو کننده تفاوت دولت‌ها و تحلیل دقیقتری از رفتار حسن روحانی باشد؛ اینکه امسال به جای اینکه رسانه‌های داخلی و خارجی در انتظار رفتاری پیش بینی نشده و جنجالی باشند، با امیدواری به این سفر نگاه می‌شود و آن را سفری مثبت و پر دستاورد ارزیابی می‌کنند.
1384: اولین سفر برای کسب تجربه!
اولین سفر احمدی‌نژاد به نیویورک دو ماه پس از انتخاب او به ریاست‌جمهوری در اواخر شهریور سال 84 انجام شد، در آن زمان بر اساس وعده‌ها و سخنان احمدی‌نژاد قبل از سفر همه سیاستمداران و رسانه‌های خبری منتظر پیشنهاد هسته‌ای او بودند تا راه حل جدیدی پیش روی موضوع هسته‌ای کشورمان باز شود اما سخنان احمدی نژاد درباره « گفتمان حاکم بر مناسبات برخی از قدرت‌ها» آنقدر کلی و شعاری بود که هیچ نتیجه دیپلماتیکی نداشت .
قابل توجه ترین موضوع درباره آن سفر این بود که نزدیکان دولت و احمدی نژاد برنامه ریزی کردند تا همزمان با بازگشت احمدی‌نژاد از سازمان ملل متحد به تهران، مراسم استقبال مردمی از دکتر محمود احمدی‌نژاد با عنوان «مسافران انتظار؛ پیام‌بران انقلاب» برگزار شود. ابوالحسن فقیه، مسوول کمیته برگزاری این مراسم بود (که پس از آن به ریاست سازمان بهزیستی و سازمان هلال احمر رسید) و درباره آن گفت: تصمیم برگزاری این مراسم با توجه به اعلام آمادگی قشرهای مختلف مردمی و به پیشنهاد گروه‌هایی خودجوش به‌ویژه جوانان و دانشجویان اتخاذ شده است!
احمدی نژاد بعد از این سفر ترکیب هیات عالی‌رتبه همراه خود به سازمان ملل را بسیار محدود و با وظایف تعریف شده و مشخص عنوان کرد و افزود: سفر هیات مزبور به نیویورک با عزت تمام انجام شد و دستاوردهای ارزشمندی را برای ملت ایران به همراه داشت.
1385: مقدمه‌ای برای طرح موضوع هولوکاست
محمود احمدی‌نژاد در شهریور سال 85 برای دومین مرتبه به نیویورک و سازمان ملل سفر کرد. این سفر اما آغاز مرحله‌ای جدید از سیاست‌خارجی تهاجمی احمدی‌نژاد بود که باعث شد بسیاری در جهان او را با همین نکته بشناسند! این سفر و سخنان بیان شده در آن مقدمه‌ای بود برای بیان سخنان احمدی‌نژاد درباره انکار هولوکاست که انتقادات بسیاری را برانگیخت.
منتقدان معتقد بودند که بیان چنین سخنانی سودی ندارد و فقط فضا را برای مظلوم نمایی رژیم اشغالگر قدس فراهم می‌کند. از نظر این منتقدان، هولوکاست را باید محققان تاریخی مطرح و بررسی کنند، نه اینکه در فضای سیاسی و توسط یک رئیس جمهور مطرح شود.
اشاره نکردن پیشگامان انقلاب اسلامی بویژه امام خمینی، شهید مطهری، شهید بهشتی، آیت‌الله‌هاشمی و آیت‌الله‌خامنه‌ای به این موضوع، با توجه به طرح موضوع هولوکاست از حدود 30 سال قبل از انقلاب در مجامع جهانی و موضع ضدصهیونیستی رهبران انقلاب اسلامی، نشان می‌داد که لزوم طرح این موضوع باید مورد توجه قرار گیرد. چندی پس از طرح این موضوع توسط احمدی نژاد، تصویب قطعنامه محکومیت منکران هولوکاست در مجمع عمومی سازمان ملل پس از نیم قرن ناکامی در این اقدام یکی از دستاوردهای اسرائیل از طرح این موضوع بود.
پاسخ چند روز قبل حسن‌روحانی به سوال خبرنگار شبکه NBC درباره هولوکاست، می‌تواند نشان دهد که یک سیاستمدار کارکشته چطور می‌تواند در این زمینه موضع گیری کند .آن کاری خبرنگار NBCپرسید: آقای احمدی‌نژاد گفت که هولوکاست افسانه‌ای بیش است، آیا شما با این نظر موافقید؟روحانی در پاسخ گفت: من تاریخدان نیستم.
من یک سیاستمدار هستم. اما آنچه مهم است اینست که ملت‌های منطقه و جهان به هم نزدیک بشوند و بتوانند جلوی ظلم و تجاوز را بگیرند آنچه می‌توانم بگویم مردم فلسطین باید از آوارگی در بیایند، از ظلم خارج شوند و به خانه‌هایشان برگردند.
1386: فقط حاشیه!
اول مهر 1386 محمود احمدی نژاد و هیات همراه بازهم به نیویورک پرواز کردند. در این سفر هم آنچه بیشترین توجه را برانگیخت حاشیه‌های حضور احمدی‌نژاد در نیویورک بود و سخنان او در سازمان ملل هیچ نتیجه ای برای کشور نداشت. یکی از حاشیه‌های این سفر درخواست احمدی نژاد برای بازدید از محل حملات 11 سپتامبر در شهر نیویورک بود! اعلام خبر فوق موجی از اعتراضات را در جامعه آمریکا برانگیخت.
در همین حال بسیاری از اعضا و نمایندگان کنگره و سنا و همچنین نامزدهای ریاست‌جمهوری آن دوره آمریکا همچون باراک اوباما، هیلاری کلینتون، فرد تامپسون، رودی جولیانی شهردار نیویورک و فرماندار میت رامنی با گرفتن مواضع یکسان به درخواست بازدید محمود احمدی‌نژاد از محل حملات 11 سپتامبر واکنش نشان دادند. نهایتا مقام‌های شهر نیویورک درخواست محمود احمدی‌نژاد را برای بازدید از محل حملات 11 سپتامبر 2001 در این شهر رد کردند.
حضور و سخنرانی احمدی‌نژاد در دانشگاه کلمبیا نیز یکی از پرحاشیه‌ترین اتفاقات این سفر بود.
پیش از سخنان احمدی‌نژاد در این دانشگاه، رئیس دانشگاه در سخنانی عباراتی توهین آمیز درباره احمدی‌نژاد بیان کرد که علی‌رغم آن احمدی نژاد در جایگاه سخنران قرار گرفت و به مراسم ادامه داد! بسیاری از طرفداران احمدی نژاد کوشیدند از این اقدام احمدی نژاد تعریف کرده و آن را عملی قهرمانانه توصیف کنند!
در مناظره‌ها و مباحث انتخاباتی سال 1388 راجع به این موضوع بسیار سخن گفته شد و کاندیداهای آن انتخابات، این اقدام احمدی‌نژاد را غیر دیپلماتیک و اقدامی مغایر با عزت ملی عنوان کردند.
1387: آغاز طرح مدیریت جهانی!
رفتن به سفر نیویورک دیگر عادی شده بود، هم برای مقامات ایرانی و هم برای مقامات سازمان ملل؛ اما رسانه‌ها چشم انتظار حاشیه بودند! و به این ترتیب سخنان احمدی نژاد در مصاحبه با لری کینگ مجری شبکه تلویزیونی CNN مهمترین موضوع در این سفر بود .
وی گفت که دولت ایالات متحده آمریکا در اقدامی عجیب به بعضی افراد هیات اعزامی از ایران ویزا نداده است . احمدی‌نژاد همچنین در این مصاحبه گفت که ما با یهودی‌ها مشکلی نداریم اما صهیونیست‌ها دین ندارند. لری کینگ برنامه را به بهانه پخش تبلیغات قطع می‌کرد و حدود چهار بار این برنامه یک ساعته به بهانه پخش تبلیغات قطع شد.
احمدی‌نژاد 5 مهر 1387 پس از بازگشت از نیویورک در فرودگاه مهرآباد در جمع خبرنگاران با تاکید بر قرار داشتن جهان در آستانه یک تحول بزرگ و آغاز دوران جدیدی، تصریح کرد: ایران در صدر اخبار و تحولات جهان است که این مسئله مسوولیت‌های ملت ما را بیش‌تر می‌کند.
باید مشکلات داخلی را حل و به مسوولیت‌های جهانی بیندیشیم.
این امر مقدمه‌ای بود برای طرح «مدیریت جهانی» احمدی‌نژاد؛ ولی گویا در ادامه وی یادش رفت که قرار بود اول مشکلات داخلی را حل کند!
1388: سخنرانی برای صندلی‌های خالی
سی و یک شهریور 1388 آغاز پنجمین حضور احمدی‌نژاد در قامت رییس جمهوری اسلامی ایران در نیویورک بود. مهمترین حاشیه این سفر رییس جمهور در حین سخنرانی احمدی نژاد اتفاق افتاد. 145 هیات دیپلماتیک، محل برگزاری اجلاس را در هنگام سخنرانی احمدی‌نژاد ترک کردند.
محمود احمدی‌نژاد، همچنین در اقدامی غیرمنتظره و بدون ذکر دلیلی، کنفرانس خبری پیش‌بینی شده در سازمان ملل متحد را که قرار بود با حضور وی برگزار شود لغو کرد. اسفندیار رحیم‌مشایی، مجتبی ثمره هاشمی، پرویز داوودی، غلامحسین الهام، محمدرضا میرتاج‌الدینی نماینده تبریز و همچنین چهار نفر از نمایندگان اقلیت‌های مذهبی در مجلس به نامهای: وارطان(نماینده ارامنه شمال)، روبرت بگلریان(ارامنه جنوب)، سیامک مره‌صدق(کلیمیان)، اسفندیار اختیاری(زرتشتیان)، جمعی از همراهان احمدی نژاد در این سفر بودند و عده ای از آنها به دلیل عدم صدور ویزا از سفر باز ماندند. هتل اینترکنتیننتال در خیابان 48 نیویورک محل استقرار محمود احمدی‌نژاد و هیات همراهش بود.
1389: دو سفر در یک سال!
شهریور 1389 بار دیگر محمود احمدی‌نژاد و هیات همراه عازم نیویورک شدند؛ این در حالی بود که در اردیبهشت ماه آن سال یکبار دیگر احمدی‌نژاد به نیویورک سفر کرده بود.
در واقع ششمین سفر محمود‌احمدی‌نژاد به نیویورک در 12 اردیبهشت 1389 (2 می 2010) انجام شد و هدف از این سفر حضور در کنفرانس بازنگری در ان. پی. تی. در سازمان ملل متحد بوده است. در میان نمایندگان 189 کشور جهان که در این اجلاس حضور داشتند، احمدی‌نژاد تنها رییس دولتی بود که هدایت هیات نمایندگی کشور خود را شخصا عهده‌دار شده بود و به جز کشور میزبان که وزیر خارجه خود را به کنفرانس اعزام داشته، بقیه کشورها عموما به شرکت در سطح معاون وزیر خارجه و یا اعزام سفیر خود در سازمان ملل اکتفا کرده بودند!
در سفر شهریور ماه احمدی نژاد به نیویورک منوچهر متکی وزیرامور خارجه، محمد حسینی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمد عباسی وزیر تعاون، فاطمه بداغی معاون حقوقی، حمید بقایی رئیس سازمان میراث فرهنگی، مجتبی ثمره هاشمی دستیار ارشد، اسفندیار رحیم‌مشایی مشاور و رئیس دفتر، علی‌اکبر جوانفکر مشاور مطبوعاتی و مدیرعامل خبرگزاری جمهوری اسلامی و عزت الله ضرغامی رئیس صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران از جمله اعضای هیات همراه بودند! این سفر احمدی نژاد و هیات همراه هم نتیجه قابل ذکری برای کشور نداشت!
بخشی از پیشنهادات احمدی نژاد در سخنان و مصاحبه‌هایش عبارت بود از:پیشنهاد می‌شود که سال 2011 سال «خلع سلاح اتمی و انرژی هسته‌ای برای همه و سلاح هسته‌ای برای هیچکس» اعلام شود...پیشنهاد می‌شود طی یک سال و در یک نشست فوق‌العاده، مجمع نسبت به اصلاح و نهایی کردن ساختار سازمان اقدام کند.
جمهوری اسلامی‌ایران در این زمینه پیشنهادات روشنی دارد و آماده مشارکت سازنده و فعال است...پیشنهاد می‌شود برای تحقق گفت‌وگوی سازنده، همه ساله کرسی مناظرات آزاد در صحن مجمع برپا شود. وی پس از بازگشت از نیویورک و در مصاحبه خبری اعلام کرد که اگر آمریکا مدارکی در ارتباط با دخالت تروریست‌ها در حادثه یازده سپتامبر در اختیار دارد، می‌بایست در اختیار هیات حقیقت‌یاب سازمان ملل متحد قرار دهد تا جمیع کشورها در مبارزه با تروریسم شرکت کنند و نه آنکه آمریکا یک طرفه قضاوت کند و خود به بهانه وجود چند تروریست در عراق و افغانستان به این کشورها حمله نظامی کند.
1390: چند نفری رفتید نیویورک؟
مهرماه 1390 بار دیگر احمدی‌نژاد و هیات همراه به نیویورک رفتند. این سفر با توجه به اینکه هر سال تکرار می‌شد و نتیجه ای نداشت سفری عادی تلقی می‌شد اما این بار تعداد زیاد همراهان احمدی نژاد باعث اعتراض شد.
وی در این سفر، همسر، پسر، عروس، دختر، داماد و نوه خود را به همراه خود برد. البته علاوه بر احمدی‌نژاد، خانواده برخی از نزدیکان وی از جمله همسران برخی معاونان و مشاوران رئیس‌جمهور نیز در سفر نیویورک حضور داشتند و این از نظر رسانه‌ها مخفی نماند.
همچنین همراهی اسفندیار رحیم مشایی هم در آن سال باعث حرف و حدیث‌هایی شد: همزمان با سفر احمدی‌نژاد، بعضی رسانه‌ها عنوان کردند که اسفندیار رحیم مشایی، رییس دفتر احمدی نژاد بر خلاف هیات ایرانی شرکت کننده در شصت و ششمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک، به کشور بازنگشته و وی با ارایه درخواست ویزای شش ماهه از آمریکا، در این کشور باقی مانده است.علت اصلی اقامت رحیم مشایی در آمریکا ایجاد ارتباط با ایرانیان مقیم آمریکا و سامان دهی به دفاتر ایرانیان مقیم در آن کشور و ایجاد رابطه فرهنگی و جذب و بازگرداندن نخبگان به ایران عنوان شده است؛ اگر چه با پایان این سفر چنین اتفاقی نیفتاد.
سخنان احمدی نژاد درباره رابطه با آمریکا و حضور سه وزیر ایرانی در هنگام سخنرانی باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا هم موضوعی بود که مورد انتقاد رسانه‌ها قرار گرفت : اینکه چرا جایگاه ایران در سالن مجمع عمومی، نه با وزیر خارجه یا سفیر ایران در سازمان ملل، که علاوه بر آنها با دو وزیر دیگر پر شده بود تا ایران تنها کشور یا دستکم از معدود کشورهایی باشد که با سه وزیر پای سخنان اوباما نشسته باشد؟! البته بدیهی است که وزرای خارجه، کار و نیرو با تصمیم شخصی خود در آن سخنرانی شرکت نداشته‌اند بلکه یک تصمیم‌سیاسی در ورای این قضیه بوده است تا به نوعی غیبت احمدی‌نژاد در آن جلسه جبران شود و الا اگر بنا بود در اعتراض به آمریکا، احمدی‌نژاد در جلسه سخنرانی رئیس جمهور آمریکا نباشد، واقعا چه نیازی وجود داشت که سه عضو کابینه در سخنرانی حاضر باشند و جالب این که دو وزیر کار و نیرو، اساسا هیچ ربطی به این جلسه نداشته‌اند و گمان می‌رود فقط برای بالا بردن سطح هیات ایرانی در هنگام سخنرانی اوباما به محل اجلاس فرستاده شده بودند.
این در حالی است که در هنگام سخنرانی محمود‌احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور ایران در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، در جایگاه کشور آمریکا با 6 صندلی، تنها دو دیپلمات یا کارمند گمنام آمریکایی و نه هیچ مقام رسمی دیگر، حضور داشتند.
حتی نماینده آمریکا در سازمان ملل هم هنگام سخنان احمدی نژاد در جلسه حضور نداشت. این دو آمریکایی هم در بخشی از سخنرانی رئیس جمهور ایران و هنگام اشاره وی به 11 سپتامبر، به نشانه اعتراض، سالن را ترک کردند.
رسانه‌ها به این موضوع اشاره کردند که اولا هدف از سفر وزیران کار، بازرگانی و نیرو ایران به نیویورک چه بود؟ اگر هدف، حضور این افراد در برنامه‌های بعد از سفر احمدی نژاد به نیویورک یعنی سفر به کشورهای ونزوئلا (که لغو شد)، موریتانی و سودان است که می‌شد پس از پایان سفر حدود 5 روزه احمدی‌نژاد به نیویورک، این افراد و کارشناسان و مقامات همراه با این وزیران نیز به هیات ایرانی می‌پیوستند و ثانیا به چه دلیل و براساس کدام قواعد دیپلماتیک، وزیران کار و نیرو در هنگام سخنرانی اوباما در جایگاه ایران در مجمع عمومی سازمان ملل متحد حضور داشتند تا در کنار وزیر خارجه و سفیر ایران در سازمان ملل متحد، سه وزیر کابینه حضور داشته باشند؟
شمار افراد حاضر در جایگاه و سطح و مقام آنها همراه با پیام است. انتقادات درباره این سفر اما به این موضوع محدود نشد و عضو فراکسیون اقلیت مجلس نیز همان زمان در گفت وگویی عنوان کرد که سفرهای سالانه رئیس جمهور به سازمان ملل هیچ دستاوردی برای کشور نداشته است. قدرت الله علیخانی درباره ارزیابی از سفرهای احمدی‌نژاد به سازمان ملل با بیان اینکه این سفرها هیچ نتیجه‌ای نداشته است و با اشاره به اظهارات احمدی‌نژاد درباره مدیریت جهانی، گفت: احمدی‌نژاد در همه سفرهایی که تاکنون داشته بحث مدیریت جهانی را مطرح کرده است.
من خواهش می‌کنم شما مدیریت ایران را سر و سامان بدهید، مدیریت جهان پیشکش! شما مدیریت داخل کشور را به هم ریخته اید بعد می‌خواهید مدیریت دنیا را سر وسامان بدهید؟ آخر واقعا آدم با این دولت چه کند؟! علیخانی همچنین به سفر نزدیکان رئیس جمهور اشاره کرد و گفت: حتی من شنیدم حدود 60 نفر ازنزدیکان مجموعه ریاست جمهوری همراه احمدی نژاد به این سفر رفته‌اند. این سفرها چه نیازی به این همه همراه دارد؟
1391: خداحافظی دسته جمعی با نیویورک!
احمدی‌نژاد که سال گذشته با انتقاد رسانه‌ها در مورد تعداد افراد همراهش در سفر نیویورک مواجه شده بود،شهریور 1391 هم بی‌توجه به این انتقادات، بار دیگر دوستان و نزدیکانش را همراه خود به نیویورک برد.
در آن زمان گفته شد که رئیس‌جمهور در سفر سال 91 خود به سازمان ملل، 160 نفر را به نیویورک برده است.این ماجرا واکنش نمایندگان مجلس را نیز به دنبال داشت. نمایندگان معتقد بودند با وجود بحران ارزی که در آن زمان در کشور وجود داشت، درخواست 160 ویزا از آمریکا و به همراه بردن 120 نفر از خانواده پرسنل ریاست‌جمهوری کار درستی نیست.
به گفته رسانه‌ها، اسفندیار رحیم‌مشایی رییس دفتر احمدی نژاد، علی اکبر صالحی وزیر امور خارجه، مرضیه وحید دستجردی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، صادق خلیلیان وزیر جهاد کشاورزی، علی نیکزاد وزیر راه و شهرسازی، لطف‌الله فروزنده معاون پارلمانی، حمید بقایی معاون اجرایی، مجتبی ثمره‌هاشمی مشاور ارشد رییس‌جمهوری، سید حسن موسوی رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، غلامحسین الهام مشاور حقوقی رییس‌جمهوری، محمد شریف ملک‌زاده مشاور احمدی نژاد و ابوالحسن فقیه رییس جمعیت هلال احمر از جمله افرادی بودند که به همراه خانواده‌های خود احمدی‌نژاد را در این سفر همراهی کردند.پرونده این سفر به کمیسیون اصل 90 هم کشیده شد. سه تن از نمایندگان در نطق‌های خود از حضور خانواده و همسران برخی نزدیکان رئیس‌جمهور در این سفر پرده برداشتند.
حاشیه دیگر این سفر، شعار « زنده بار بهار» بود که احمدی‌نژاد در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل سه بار تکرار کرد؛ شعاری که قرار بود شعار انتخاباتی رحیم مشایی باشد! احمدی‌نژاد و همراهان در این سفر با نیویورک خداحافظی کردند و به این ترتیب در مهر ماه 1391 داستان سفرهای سریالی، پرحاشیه اما بی‌فایده آنها به نیویورک به پایان رسید.