از دیگر نقاطی که تکفیری‌ها به‌صورت فعال در حوادث سیاسی آن نقش‌آفرینی می‌کنند عراق است. در حال حاضر یک دولت شیعی در این کشور در رأس امور اجرایی عراق قرار دارد، اما حضور عناصر شیعی منافع برخی از سران منطقه، بعثی‌ها و گروه‌های تندروی وهابی این کشور را به مخاطره انداخته است. با توجه به خاطره هشت سال دفاع ایران از مرزهای خود و حمایت همه‌جانبه سران عرب منطقه از صدام حسین در جنگ تحمیلی، تصویری از دیکتاتور بعثی به‌عنوان سرداری مدافع عرب و مذهب اهل سنت در برابر خطر عجم‌های شیعی مسلک در باور سنیان عراق و سایر کشورهای منطقه چنان نفوذ کرده بود که تصور می‌کردند حضور ایرانیان در عراق و برقراری پیوند مستحکم میان شیعیان منطقه، حیات سیاسی عرب و نفوذ مذهب اهل سنت را به‌خطر خواهد افکند. گذشته از این، چون حوادث پیش آمده سبب تضعیف حزب بعث شده بود برای رهایی از این تنگنا، اتحادی راهبردی میان سنیان ناراضی و عناصر حزب بعث شکل گرفت. از بعد مذهبی نیز القاعده امکان بیشتری را برای جولان دادن در مناطق سنی‌نشین یافت. از این پس، روند خشونت در عراق شتاب بیشتری به خود گرفت و تکفیری‌ها در این کشور عرصه را برای اقدامات خود مناسب دیدند.
یکی از عوامل مهم درگیری‌های خونین منطقه، بحث تکفیر شیعیان و مطرح کردن آن از سوی علما و روحانیون افراطی وهابی و سلفی است که سبب قربانی شدن بسیاری از شیعیان بی‌گناه در منطقه شده است. جالب اینجاست که به جای برخورد مناسب و معقولانه با این پدیده و اعلام برائت از اقدامات خشن و سرکوبگرایانه، در آذر ماه 1385، سی‌وهشت نفر از علمای سلفی عربستان سعودی در بیانیه‌ای ضمن ابراز تأسف از سقوط بغداد آن را توطئه مشکوک صلیبیون، روافض و صفویان دانستند و هدف از آن را حفاظت و حمایت از اشغالگران و تحدید نفوذ اهل سنت در منطقه و ایجاد هلال شیعه و تجزیه عراق به سه منطقه کردی، شیعی و سنی خواندند. کاملاً مشخص بود که در این نوع تقسیم‌بندی روافض یعنی شیعیان، صفویان همان ایرانیان و اشغالگران نیز سربازان صلیبی هستند. یکی از بهانه‌های مهم علمای اهل سنت برای به‌کارگیری حربه تکفیر علیه شیعیان بحث غلو در مورد ائمه اطهار(علیهم‌السلام) است. توهین به صحابه و همسران پیامبر(ص)، عدم دخالت اهل سنت در مناصب سیاسی، ممانعت از احداث و تأسیس مسجد در برخی از مراکز شهری مدعیات سنیان در مورد حکومت شیعی ایران است. غربی‌ها نیز این اختلافات را از نظر دور نگه نداشته و ضمن ایجاد وضعیت برای اختلاف‌انگیزی میان شیعه و سنی ترس موهم از اسلام را نیز مطرح کردند.
سلفیان در مسئله سوریه
بحران سیاسی سوریه از تابستان 91 به سرعت رنگ و بوی نظامی به خود گرفت. تعداد گروه‌های مسلح سوری و خارجی درون سوریه دقیق مشخص نیست، اما آذرماه سال گذشته 14 گروه مسلح در حلب اعلام کردند که می‌خواهند گروهی جدید به نام «حکومت اسلامی» تشکیل بدهند.
جبهه‌النصره، لواء‌التوحید، کتائب احرار شام، احرار سوریه، کتیبه السلطام محمد، لواء حلب الشهباء الاسلامی، حرکه الفجر الاسلامیه، درع‌الامه، لواء عدنان، کتائب‌الاسلام، لواء جیش محمد، لواء النصر، کتیبه الباز و لواء درع الاسلام، 14 گروهی هستند که از پیوستن به ائتلاف دوحه امتناع کرده‌اند.
روزنامه الاهرام مصر سه گروه جبهه النصره، لواء‌التوحید و کتائب احرار شام را بزرگ‌ترین گروه‌هایی معرفی کرد که در شمال سوریه در حال درگیری با ارتش هستند. واشنگتن پست در معرفی این گروه‌ها گفته است که آنها گروه‌های نظامی غیرسوری هستند که تفکرات جهادی دارند و از روش‌های القاعده استفاده می‌کنند.
1- جبهه النصره
جبهه النصره از بزرگ‌ترین گروه‌های مسلح در سوریه است. امروز دیگر هیچ کسی نیست که نداند بازیگران اصلی منازعه نظامی با ارتش سوریه سلفی‌های جهادی هستند. کسانی که در حوزه نظری معتقد به «سلف صالح» هستند و راه بازگشت به «آنچه اصل دین می‌پندارند» را هم «قیام به سیف» یا «جهاد» می‌دانند. ناظران غربی این گروه‌ها را به دو دسته کلی تقسیم می‌کنند؛ گروه‌های القاعده‌ای که از خارج مرزهای سوریه وارد این کشور شده‌اند و گروه‌های جهادی محلی. (گزارش مرکز رصد تروریسم آمریکا، نوامبر 2012) در میان گروه‌های جهادی محلی گردان احرار الشام مهم‌ترین آنها است. گروه‌های محلی اگرچه مبانی اصلی رفتار گروه‌های جهادی بین‌المللی را دارند؛ اما هدف نهایی خود را سرنگونی بشار اسد اعلام کرده‌اند.
در مقابل گروه‌های القاعده‌ای که وارد سوریه شده‌اند، پایان اقدامات‌شان را پایان حکومت بشار اسد نمی‌دانند. براساس گزارش رسانه‌ها و مراکز پژوهشی غربی، گروه‌های القاعده‌ای متعددی در طول بحران سوریه وارد این کشور شده‌اند. از این جمله می‌توان به گروه لبنانی «فتح‌الاسلام» اشاره کرد که در سال 2007 سابقه درگیری با دولت این کشور را نیز داشته است. گروه «عبدالله عزام» نیز که پیش از این مسئولیت حملات بسیاری در سرزمین‌های اشغالی و همچنین جنوب لبنان را بر عهده گرفته، نمونه دیگری است. با این وجود بزرگ‌ترین گروه القاعده‌ای درگیر در بحران سوریه را «جبهه النصره الی اهل الشام» می‌دانند.
جبهه النصره در ژانویه 2012 اعلام موجودیت کرد. رئیس این گروه که خود را ابومحمد الجولانی می‌نامد در یک پیام صوتی اعلام کرد که او و همراهانش تنها چند ماه پس از آغاز بحران سیاسی در سوریه از یک میدان جهادی دیگر به این کشور آمده‌اند تا به مردم شرق مدیترانه در برابر بشار اسد کمک کنند.
شاهدان عینی که در سوریه به سر می‌برند این گروه را با «امکانات نظامی بالا» و «مهارت‌های سازمان‌یافته قدرتمند» توصیف کرده‌اند. براساس گزارش‌های غربی، جبهه النصره زیرکانه تلاش می‌کند تا با مردم محلی درگیر نشود و همچنین در حالی که گستره درگیری‌هایش را به اطراف دمشق، حلب، حما، درعا و دیرالزور توسعه داده، از درگیری با دیگر گروه‌های مسلح هم اجتناب کند. با این حال تاکنون بارها گزارش‌هایی از درگیری جبهه با گروه‌های متفرقی که خود را «ارتش آزاد سوریه» می‌نامند و همچنین با کردهای مسلح منتشر شده است.
با این وجود برخی معتقدند که جبهه النصره در بخش‌هایی نیز با نیروهای ارتش آزاد همکاری داشته است، اگرچه سبک عملیات‌های جهادی در سوریه شبیه به سبک عملیات جهادی در عراق از سال 2003 به بعد است. این گروه مسئولیت ترور افراد، گروگان‌گیری و بمب‌گذاری‌های متعددی را بر عهده گرفته است. از جمله آن می‌توان به بیشتر بمب‌گذاری‌ها در دمشق، پایتخت سوریه اشاره کرد که افراد غیرنظامی بسیاری در آنها جان باخته‌اند.
2- فتح‌الاسلام
گروه فتح‌الاسلام یک گروه سلفی رادیکال است که در سال 2006 در کمپ آوارگان فلسطینی در لبنان تأسیس شد. این گروه از جمله گروه‌های موسوم به جهادی محسوب می‌شود. این گروه در ماه می‌سال 2007 و در ژوئن 2007 پس از درگیری شدید با ارتش لبنان معروف و شناخته شد.
شورای سازمان فتح‌الاسلام در جلسه‌ای، ابومحمد عوض را به جانشینی «شاکر العبسی» رهبر موقت این گروه برگزید. پایگاه خبری عربی پرس نیز شهریور 1391 مدعی شد: «عبدالعزیز الکورکلی» معروف به «ابوحسام الشامی»، سرکرده و رهبر کنونی سازمان فتح الاسلام در سوریه کشته شده است.
3- القاعده در عراق
سازمان قاعده الجهاد در سرزمین بین‌النهرین (به عربی تنظیم قاعدة الجهاد فی بلاد الرافدین) معروف به القاعده عراق یا القاعده در عراق یکی از مهم‌ترین گروه‌های سلفی جهادی حاضر در عراق است که در بیشتر دنیا به عنوان گروهی تروریستی شناخته می‌شود. القاعده عراق در گذشته از سوی ابومصعب الزرقاوی رهبری می‌شد. پس از کشته شدن زرقاوی در سال 2006 رهبری این سازمان احتمالاً برعهده ابوایوب المصری گذاشته شد، اما مصری هم در سال 2010 به همراه ابوعمر البغدادی دیگر رهبر بلندپایه سازمان در حمله نیروهای عراقی و آمریکایی کشته شد و پس از آن هنوز رهبر جدیدی برای سازمان مشخص نشده است.
این سازمان پیشتر با نام جماعت التوحید و الجهاد فعالیت می‌کرد و در اکتبر 2004 در اعلامیه‌ای رسمی اتحاد خود را با القاعده اعلام کرد. گروه القاعده شاخه عراق مدعی است که رهبری بیش از 12000 مهاجم مسلح را بر عهده دارد.
4- گردان‌های عبدالله عزام
گردان‌های عبدالله عزام (به عربی کتائب عبدالله عزام) یک گروه سلفی جهادی است که با القاعده مرتبط است. این گروه خود را بخشی از جریان کلی جهاد جهانی می‌داند. هنگامی که این گروه در سال 2009 تشکیل شد، شبکه‌هایی در کشورهای مختلف داشت.
5- صقورالشام
لواء صقورالشام از جمله گروه‌های نظامی در درگیری‌های سوریه است که خود را جهادی معرفی می‌کند. این جنبش اعلام کرده که در کنار ارتش آزاد سوریه علیه ارتش سوریه می‌جنگد. صقورالشام تعداد نظامیانش را شش هزار نفر اعلام کرده است که در 12 گردان مشغول درگیری هستند. ادلب مرکز تمرکز این گردان‌ها است. فرمانده این گروه احمد الشیخ المکنی است.
6- لواء‌الامه
درباره این گروه اطلاعات دقیقی در دسترس نیست. اندیشکده جنگ آمریکا در گزارشی که در سپتامبر 2012 منتشر شد، این گروه را یک گروه مسلح اسلامگرا متشکل از افراد سوری و همچنین نظامیانی که از خارج سوریه وارد این کشور شده‌اند، معرفی کرد.
7- ارتش آزاد سوریه
ارتش آزاد سوریه (به عربی الجیش السوری الحر) از اولین گروه‌هایی بود که به ارتش سوریه اعلام جنگ کرد. این گروه نظامی مدعی است که از افسران و سربازان جدا شده از ارتش سوریه تشکیل شده است. شکل‌گیری این گروه به 29 ژوئیه 2011 بر می‌گردد؛ فرماندهی این گروه را «ریاض الاسعد» بر عهده داشت. ارتش آزاد سوریه مقر فرماندهی خود را در خاک ترکیه تأسیس کرد، اما در اواخر پاییز گذشته رایض الاسعد اعلام کرد که می‌خواهد مقر نظامی خود را به خاک سوریه منتقل کند.
وی پس از آن دیگر هیچ وقت بیانیه یا ویدئویی منتشر نکرد. برخی رسانه‌های منطقه مدعی شدند که وی به خواست سازمان اطلاعات ترکیه ترور شده است. اندیشکده جنگ آمریکا در گزارشی اعلام کرده است که ارتش آزاد یک ارتش به معنای کلمه نیست و بیشتر یک عنوان واحد است که گروه‌های مختلف از آن استفاده می‌کنند. برای نمونه کتائب احرارشام خود را بخشی از این ارتش معرفی کرده است. با ایجاد ائتلاف مخالفان دولت سوریه متشکل از 70 گروه در دوحه، پایتخت قطر اعلام شد که ارتش آزاد قرار است در یک تشکیلات نظامی دیگر ادغام شود. شاخه نظامی ائتلاف مخالفان چندی بعد از تلاش‌های ریاض الاسعد قدردانی کرد و اعلام کرد فرد دیگری جایگزین وی شده است. با این حال در درگیری‌ها با ارتش سوریه دیگر از شاخه نظامی ائتلاف و فرد جایگزین الاسعد خبری نشد. به نظر می‌رسد گروه‌های نظامی مخالف دولت سوریه و همچنین گروه‌های سیاسی مخالف درباره اینکه تحت عنوان ارتش آزاد سوریه عملیات نظامی هماهنگ داشته باشند، هیچ‌گاه به توافق نرسیدند. با این حال هنوز هم برخی ویدئو‌ها به اسم ارتش آزاد سوریه منتشر می‌شود. گفته می‌شود پیش از آغاز به کار ارتش آزاد، حرکت دیگری به نام «افسران آزاد سوریه» از سوی سرهنگ حسین هرموش از نخستین افسران بلندپایه جداشده از ارتش شکل گرفته بود. ناظران گروه افسران آزاد را هسته و پایه آغازین شکل‌گیری ارتش آزاد می‌دانند. حسین هرموش پس از دستگیری به دست مأموران امنیتی سوریه در ماه ژانویه 2012 اعدام شد.
8- کتائب احرارالشام
گردان‌های احرارالشام مجموعه‌ای از گروه‌های اسلامگرا و سلفی در سوریه است که با استمرار بحران سیاسی در سوریه، در سال 2011 برای جنگ با ارتش این کشور ایجاد شد. «عبدالرحمن السوری» سرکرده این گروه است. بیش از 25 گردان این مجموعه در مناطق مختلف سوریه پخش شده‌اند. با ادامه درگیری‌ها در سوریه سایت رسمی این گروه اعلام کرد که تعداد گردان‌هایش را به 60 گردان افزایش داده است. بیشتر این گردان‌ها در ادلب هستند، اما برخی از این گردان‌ها در حما و حلب حضور دارند. برخی از گردان‌های این مجموعه عبارتند از قوافل الشهدا و انصار الحق در استان ادلب، التوحید و الایمان در ادلب، شهبا در شهر حلب، حسن‌بن ثابت در درعا و لب، صلاح‌الدین و عبدالفدا در حما.