رضا گرمابدری
بخشی از سخنان چندی پیش (حدود سه هفته پیش) سردار سرلشکر دکتر فیروزآبادی، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در دانشگاه عالی دفاع ملی که در بردارنده توصیه‌هایی برای کمک و حمایت از دولت و وحدت و حفظ آرامش و انتقاد از رفتار برخی سیاسیون بود، به نقد عملکرد برخی از رسانه‌ها اختصاص داشت. دکتر فیروزآبادی پس از شکوه کلی از رسانه‌ها در فرازی به رسانه‌های نیروهای مسلح پرداخت و گفت: «بعضی اخبار بی‌ارزش و تفرقه‌انگیز هستند، بعضی‌ها هم شایعه، تهمت و بی‌مبنا هستند. من خطی و سیاسی عرض نمی‌کنم، حتی رسانه‌هایی که به نوعی به نیروهای مسلح مرتبطند، خطا می‌کنند. برابر مشی و منویات رهبری حرکت نمی‌کنند باید روش‌شان را اصلاح کنند و الا ما با آنها برخورد می‌کنیم.»
برخورد رسانه‌ها با این بخش از سخنان سردار فیروزآبادی متفاوت بود. در این بین، هفته‌نامه «صدا» به ادعای خودش «هفته‌نامه اعتدالیون» با این فراز از سخنان سردار فیروزآبادی برخورد ویژه کرد تا آنجا که سرمقاله نشریه شماره ۵ و یازده صفحه از نشریه شماره ۶ را با عنوان و موضوعات مختلف به همین امر اختصاص داد که شاید در فرصت مناسب به آن پرداخته شود. یکی از موضوعات اختصاص‌یافته به این امر در «هفته‌نامه صدا شماره ۶»، «کارنامه مخاطبان سردار» نام دارد که در زیر تیتر آن آمده است: «گزارش تحلیلی ـ آماری از عملکرد رسانه‌های منتسب به نیروهای مسلح در قبال دولت.» با اینکه مسئله‌ای به نام «حکم، فرمان و یا دستور» در نیروهای مسلح کاملاً روشن است و این موارد چه به وسیله سازوکارهای درون‌سازمانی مانند صدور حکم، ابلاغیه، بخشنامه و... و یا در موارد نادری که مقام مافوق صاحب‌صلاحیت، صدور فرمان را از طریق رسانه عمومی تشخیص دهد، محترم و مطاع است و درباره آن، هیچ شک و تردید و چند و چونی وجود ندارد و مسئله به سبب ذات آمرانه و قطعی حکم و فرمان، فیصله‌یافته تلقی می‌شود، هفته‌نامه صدا فرصت‌طلبانه و هدفمند با سوءاستفاده از این مسئله، در پی طرح مسائل دیگری است که به نظر می‌رسد یکی از آنها، تسویه‌حساب! است که در ادامه به چگونگی آن پرداخته می‌شود.
مطلب هفته‌نامه صدا که در بالا به آن اشاره شد با این عبارت شروع شده است: «آشی که چند رسانه همسو طی یک سال گذشته با هجمه به دولت پختند، شور بود. آنقدر شور که سردار سرلشکر دکتر سیدحسن فیروزآبادی، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در مراسم اعطای دانش‌نامه به دانش‌آموختگان دکتری دانشگاه عالی دفاع ملی، ناچار از اخطار دادن به این رسانه‌ها شود.» این مقاله در ادامه برای داغ‌تر کردن و بیشتر دمیدن در مقوله‌ای که پیشتر به موقعیت سازمانی آن در نیروهای مسلح اشاره شد، می‌آورد: «انتظار می‌رفت رسانه‌های وابسته به نیروهای مسلح یا نزدیک به سپاه پاسداران از سخنان رئیس ستاد کل نیروهای مسلح استقبال بیشتری بکنند. روزنامه جوان با انتخاب تیتری غیر مرتبط با محور اصلی سخنان فیروزآبادی، از کنار آن گذشته است. خبرگزاری‌های فارس و تسنیم کمترین استقبال را از سخنان وی نشان دادند و هفته‌نامه صبحصادق، اخطار فیروزآبادی را در حد یک خبر پوشش داد.» البته نویسندگان این مقاله ننوشتند منظورشان از «انتظار می‌رفت رسانه‌های وابسته به نیروهای مسلح یا نزدیک به سپاه پاسداران از سخنان رئیس ستاد کل نیروهای مسلح استقبال بیشتری بکنند» که پیشتر نیز گفته شد، وضعیت چنین دستوراتی در نیروهای مسلح روشن است، چیست؟! در هر صورت، مطلب پس از فراز و فرودهایی به بخش اصلی می‌رسد یعنی آنجایی که قرار است تنور داغ شده، شعله‌ور شود؛ از این رو در ادامه آمده است: «... این گفته‌ها فرصتی است برای ارزیابی کارنامه و عملکرد رسانه‌های منتسب به نیروهای مسلح در قبال دولت روحانی. در این ارزیابی که بر مبنای خروجی این رسانه‌ها صورت گرفته، چند موضوع محوری در روابط دولت و مخالفان آن مورد بررسی قرار گرفته است. خبرگزاری فارس و تسنیم، سایت مشرق، هفته‌نامه صبحصادق و روزنامه جوان موضوع این بررسی هستند... صرفاً این رسانه‌ها که کاملاْ در محافل سیاسی و رسانه‌ای در این چارچوب شناخته شده‌اند مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند.»
روش کار این ارزیابی این است که موضوعات مختلفی را محور قرار داده‌اند و در ذیل خانه‌های جدولی که به این امر اختصاص داده شده، تعداد مرتبه‌ای که آن رسانه به شکل منفی به آن پرداخته، به شکل عدد ذکر شده است. با این توضیحات، پس از اشاره به سه نکته، هفته‌نامه صبحصادق خود را در برابر برخورد فرصت‌طلبانه و سوءاستفاده کننده و فریبکارانه هفته‌نامه صدا که با رویکرد تسویه‌حساب‌گرایانه این مطلب را درج کرده، ساکت نمی‌نشیند و برخلاف روش این هفته‌نامه که مبهم‌گویی و کلی‌گویی کرده، به آن پاسخ مستند می‌دهد.
نکته یکم: در هفته‌نامه به سبب هفتگی بودن، ارزش خبر پس از سرمقاله، تیتر یک، یادداشت‌ها و گزارش‌ها قرار دارد؛ زیرا معمولاً اخباری را درج می‌کند که در طول هفته سایر رسانه‌ها آن را منتشر کرده‌اند و علت درج آن در هفته‌نامه به لحاظ کار حرفه‌ای، جور بودن مطالب هفته‌نامه است نه اهمیت دادن به خبر، در واقع، هفته‌نامه‌ها اخبار دست چندم را درج می‌کنند و درج اخبار تولیدی و دست اول به عهده خبرگزاری‌ها، پایگاه‌های اینترنتی و تا حدی نیز روزنامه‌ها است. با بیان این نکته معلوم می‌شود به جز در موارد خاص، اخبار هفته‌نامه‌ها سوخته و تکرار اخبار سایر رسانه‌ها است، از این رو چندان نمی‌توان به آنها خرده گرفت. نکته دوم: برای قضاوت درباره مطالب، رویکرد، مواضع و خط‌مشی یک هفته‌نامه، باید سرمقاله، تیتر یک، یادداشت و مواردی از این دست را معیار قرار داد به ویژه سرمقاله و تیتر یک را که اولی موضع‌گیری صریح نشریه و دومی، موضع‌گیری تحلیلی و تفسیری آن محسوب می‌شود.
نکته سوم: با وجودی که بر اساس جدول هشت‌گانه به کارگرفته شده در مقاله هفته‌نامه صدا کمترین تخلفات ـ البته به زعم هفته‌نامه صدا ـ متوجه هفته‌نامه «صبحصادق» است، سردبیر هفته‌نامه ترجیح داده در طرح تصویری مقاله (تصویر شماره ۱) لوگوی هفته‌نامه «صبح صادق» را در وسط قرار دهد تا بیشتر به چشم آید، چرا؟ شاید به این سبب که گرمای رنگ قرمز لوگوی هفته‌نامه «صبحصادق» گرمای ادعاهای مزورانه این مقاله درباره «صبحصادق» را گرم‌تر کند؟!
همان‌طور که پیشتر نیز اشاره شد، مقاله هفته‌نامه صدا برای اثبات ادعاهایش به جای استناد به مصادیق تخریبی علیه دولت، از عدد و رقم استفاده کرده است. با این عمل پیشاپیش این زمینه و حق را برای خواننده و هر منتقد تیزهوشی فراهم کرده است که چرا از مصادیق ادعاها و شاید هم اتهامات خبری نیست. جالب آنکه این مقاله در انتها آورده است: «این رسانه‌ها ... اگر به جای تضعیف دولت از در انتقاد وارد شوند، می‌توانند به‌عنوان رکن چهارم دموکراسی ضامن سلامت دولت باشند.» اگر نویسندگان این عبارت در بیان آن صادق و به آن باور داشته باشند با مصادیقی که در ذیل از «صبحصادق» ارائه می‌شود و فراتر از انتقاد منطقی حمایت علنی از دولت هم در آن دیده می‌شود، به اشتباهات‌شان واقف می‌شوند که لازم است مبتنی بر قوانین مطبوعاتی آن را جبران کنند. برای جلوگیری از اطاله کلام فقط به چند نمونه بسنده می‌شود.
۱ ـ به محض رأی اعتماد گرفتن وزرای پیشنهادی رئیس‌جمهور از مجلس و شکل گرفتن هیئت دولت، عکس یک هفته‌نامه صبحصادق به رئیس‌جمهور و وزرایش اختصاص یافت (عکس شماره ۳) و در انتهای سرمقاله‌ای که به همین مناسبت تحریر شد، آمد: «بهترین شاخص دولتی، خط قرمزی است که دکتر روحانی بیان کرد: «خط قرمز من و شما با تمام وزرای آینده امانتداری در بیت‌المال و رعایت رهنمودهای رهبری و حراست از عزت کشور و صیانت و پاسداری از اخلاق و احکام نورانی اسلامی است.» با آرزوی توفیق برای دولت یازدهم. ان‌شاء‌الله.» به نظر «صدایی«ها این مخالفت با دولت، نقد دولت و یا همراهی با دولت است!
2ـ تیتر یادداشت صفحه اول هفته‌نامه صبحصادق عبارت است از: «برای تأمین حقوق هسته‌ای باید دولت یازدهم را حکیمانه حمایت کرد.» حمایتی از این واضح‌تر امکانپذیر است؟!
۳ ـ این تیتر نیز معنای روشنی دارد: «آخرین گمانه‌زنی‌ها برای فشار روانی به منتخب ملت» برای اهل نظر معلوم است که چه کسانی از این تیتر ناراحت هستند!
۴ـ این تیتر نیز از هر دو حیث مفهوم تیتر و کسانی که از آن ناراحت می‌شوند شباهت زیادی به تیتر قبلی دارد. «دشواری یا دشوارسازی روزهای رئیس‌جمهور منتخب»
۵ـ در انتهای سرمقاله «میثاق روحانی با مردم و نظام» آمده است: « بجاست وزرایی که از مجلس رأی اعتماد می‌گیرند به دقت این سخنان (سخنان رئیس‌جمهور در مجلس) را مطالعه کنند و به خاطر بسپارند و به اجرای مفاد آن ملزم باشند. با شناختی که از مردم ایران است، همه‌جانبه از دولت آقای روحانی حمایت می‌کنند، مشروط بر اینکه اجرای این میثاق‌نامه مخدوش نشود و متروک نگردد. هیچ‌کس این وظیفه مهم را فراموش نکند. «همه باید به دولت کمک کنند.» با آرزوی توفیق برای آقای روحانی و همکاران‌شان در خدمت...» احتمالاً این فراز هم در مخالفت با دولت است؟!
۶ ـ پس از دیدار رئیس‌جمهور و اعضای کابینه با امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی) این تیتر « مأموریت خطیر دولت و نقشه راه آن تبیین شد.» با روتیتر «برش تحلیلی از بیانات امام خامنه‌ای در دیدار رئیس‌جمهور و هیئت دولت» بر پیشانی صبحصادق نقش بست. یقیناً چنین تیتر دقیق و هدایتگری مذاق برخی را آزرده است. این مهم نیست، مهم پیام تیتر است که کاملاً مشفقانه تنظیم شده است.
۷ـ این عنوان یادداشت صفحه دو هفته‌نامه چه کسی را آزار می‌دهد و چه نسبتی با دولت را آشکار می‌سازد. «خشم ضد انقلاب از همدلی و همکاری سپاه و دولت»
۸ ـ عنوان «چشمان تنگی که نتوانستند حمایت‌های رئیس‌جمور از سپاه را ببینند.» که در صفحه چهار آمده از جنس مطلب قبل است.
۹ ـ یادداشتی با عنوان «خبرهای خوش طرح رونق اقتصادی» هیچ جایی را برای اما و اگر و توجیهاتی مانند اینکه منظور ما فلان بود، باقی نمی‌گذارد!
۱۰ـ معلوم است چه کسانی عمداً این تیتر را که در صفحه شش صبحصادق آمده است نمی‌بینند: «پاسخ مثبت سپاه به درخواست دولت»
۱۱ـ سفر رئیس‌جمهور به آمریکا برای شرکت و سخنرانی در نشست مجمع عمومی سازمان ملل، جایی است که همه فریبکاران و بازیگران و فرصت‌طلبان و سوءاستفاده‌کنندگان کم می‌آورند، زیرا صبحصادق تیتر یکش را به این امر اختصاص داد و برای آن روتیتر «واکاوی سخنان رئیس‌جمور در سازمان ملل» و تیتر «نرمش قهرمانانه با صلابت هوشمندانه» را برگزید و در متن آن هم نوشت: «سخنان دکتر روحانی (در سازمان ملل) در بردارنده مهم‌ترین مسائل مورد نظر ایران با حفظ مواضع گذشته و با ادبیاتی نو بود و با ارائه چنین سخنرانی نشان داد که منافع و مواضع نظام را به دور از هیاهوها و جنجال‌آفرینی‌ها خوب می‌شناسد و بدون آنکه تحت‌تأثیر فضاسازی قرار گیرد، با وضوح و قاطعیت تمام مواضع نظام را بیان می‌کند.
۱۲ ـ صبحصادق در تیتر یکی با عنوان «کوک شدن ساز مذاکره با آمریکا!» از زاویه‌ای دیگر به بحث تماس تلفنی اوباما با دکتر روحانی پرداخت و در این باره نوشت: «رئیس‌جمهور در این دیدارها و گفت‌‌وگوهای رسانه‌ای مختلف (در سفر به نیویورک) دوباره به خوبی با بیان دیدگاه‌های نظام از آن دفاع کرد. طرف آمریکایی با اینکه از این رفتار رئیس‌جمهور و استنکاف وی از رو در رو شدن با مقامات خودش ناخرسند بود،اما در تحلیل و برنامه خودش برای آن هم جایی لحاظ کرد تا نوبت به دیدار دکتر ظریف و جان کری و تماس تلفنی اوباما با دکتر روحانی، رسید اینجا نقطه اوجی بود که آمریکایی‌ها تلاش کردند، با تسلط کامل بر بخش رسانه‌ای این دو اتفاق، دستاوردهای اصلی سفر هیئت ایرانی به نیویورک را که در موضع‌گیری‌های دکتر روحانی جلوه داشت، بی‌فروغ کنند و رخدادها را در مسیر برنامه‌شان، یعنی رشد دادن بحث مذاکره با آمریکا در بستر افکار عمومی ایران پیش ببرند.» قطعاً این فراز گویاتر از آن است که به توضیح نیاز داشته باشد!
۱۳ ـ ...
نمونه‌هایی که ناقض ادعاهای هفته‌نامه صدا است در هفته‌نامه صبحصادق به وفور یافت می‌شوند و آنقدر زیاد هستند که عرضه بخشی از آن، دیگر اثری از ادعای صدا باقی نگذارد که تنها به مواردی از آن اشاره شد؛ اما آنچه که گفته شد به معنای انتقاد نکردن از دولت نیست، چرا که انتقاد سازنده و روشنگر که ضمن رعایت جمیع ابعاد موردنظر سرلشکر فیروزآبادی، آگاهی‌بخشی مناسب می‌کند و تلنگرهایی برای افراد منصف و مصلح به شمار می‌آید، در صبحصادق وجود دارد که چون بر اساس منطق و مبتنی بر استدلال و لحاظ کردن معیارها است قابل دفاع به نظر می‌رسد. ظاهراً نویسندگان مقاله هفته‌نامه صدا با چنین نوشته‌هایی مشکل ندارند و همانگونه که اعلام کرده‌اند آن را از اجزای رکن چهارم دموکراسی می‌دانند، پس حالا باید به این پرسش پایانی پاسخ دهند: «چرا اتهام بی‌مدرک به صبحصادق؟!»