رضا رئیسی: همایشی با موضوع مذاکرات هسته‌ای برگزار شد اما این بار نه از دلواپسی خبری بود و نه از نظرات حاشیه‌ای. این‌بار دیپلمات‌ها گردهم آمده بودند تا در حوزه تخصصی و حرفه‌ای خود یعنی مذاکرات هسته‌ای سخن بگویند و به تشریح جوانب و زوایای آن بپردازند. میهمان ویژه سکان‌دار دستگاه دیپلماسی، جلودار مذاکرات هسته‌ای و یکی از برجسته‌ترین دیپلمات‌های حال حاضر جهان بود، مردی که با آمدنش به وزارت امورخارجه و عهده‌داری مسئولیت مذاکرات هسته‌ای تحولی سترگ و شتابان در روند معادلات رقم زده و ناشدنی‌هایی را ممکن کرد که پیش از او شاید هیچ‌کس گمان آن را نمی‌برد. این‌بار همایشی که موضوع مذاکرات هسته‌ای را در پیشانی خود یدک می‌کشید، به‌دور از جار و جنجال‌های شعاری و نسخه‌پیچی‌های غیرحرفه‌ای، معطوف و متمرکز بر اصول تخصصی و نگاه کارشناسی برگزار شده و محمد جواد ظریف نیز در فضا و بستر آرام و موقر فراهم شده به تشریح موزون تغییر و تحولات و دستاوردها در مذاکرات هسته‌ای پرداخته و برای اولین‌بار پس از مذاکرات وین به اظهارنظر درخصوص مذاکرات و چشم‌انداز پیش رو پرداخت. از طرف دیگر اخبار ضد و نقیض و گمانه‌زنی‌ها پیرامون توافقات در وین هنوز ادامه‌دار است و مقامات غربی نیز به فراخور موقعیت و روند تحولات به اظهارنظر در زمینه پرونده هسته‌ای و حواشی پیرامونی آن می‌پردازند.
پایان موفقیت‌آمیز نزدیک است
محبوبیت این روزهای آقای دیپلمات بر کسی پوشیده نیست آنچنان که حضور وی در یک همایش تخصصی نیز به‌دور از استقبال و تشویق‌های ممتد نباشد، مردی که اگرچه نام «ظریف» را یدک می‌کشد اما چهره مصمم و اراده پولادین وی شهره عام و خاص است و البته واکنش‌هایش به خوبی نشان می‌دهد که علاوه بر پرنسیب با طمانینه و لبخندهای همیشگی به هنگامی که باید و شاید نیز آن روی سکه اقتدار در واکنش‌ها و عملکردهای وی ملحوظ است. ظریف دیروز با جدیت و هیبتی مقتدرانه به دفاع از عملکردها و دستاوردها در مذاکرات هسته‌ای پرداخته و در وهله اول اعلام کرد: مذاکرات به پایان موفقیت‌آمیز خود نزدیک شده است.
در طول 10سال گذشته تا بدین حد به حل و فصل موضوع هسته‌ای نزدیک نبوده‌ایم. وی ضمن تاکید بر شکست تبلیغات روانی دشمنان پیرامون ایران‌هراسی، یادآور شد: افق آینده بسیار روشن است و شرایط به یک سال و نیم گذشته قابل بازگشت نخواهد بود. اکنون تصور غلط طرف‌های مذاکره کننده از الگوی رفتاری جمهوری اسلامی ایران را توانستیم در مذاکرات تغییر دهیم. ظریف با اشاره به تغییر فضای صحبت با جمهوری اسلامی در جهان و تفاوت نگرش‌ها، به نظرسنجی‌ای اشاره کرد که یک‌ماه پیش برگزار شده و 84درصد یهودیان ایالات متحده در مخالفت با نتانیاهو از توافق هسته‌ای با ایران حمایت کرده‌اند.
وزیر خارجه کشورمان با اشاره به فراز و نشیب طبیعی و سخت مذاکرات و اشاره به 10 دور مذاکره و 80 ساعت چانه‌زنی شخصی وی در آخرین دور مذاکرات، تاکید کرد: در پایان مذاکرات اگر به بیانیه وین و مصاحبه‌ها توجه کنیم همه طرف‌ها اعلام کردند که به توافق بسیار نزدیک شده‌ایم حتی یکی از مذاکره‌کنندگان که قبلا معمولا نظرات بسیار منفی داشت حتی نزدیک توافق ژنو هم نظر بسیار منفی داشت بعد از توافق وین برای اولین‌بار گفت که برای اولین‌بار احساس کردم راه‌حل پیش روی ماست.
اهمیت مذاکرات هسته‌ای
وزیر امورخارجه کشورمان با اشاره به توافقات و پیشرفت‌های قابل قبول در مذاکرات وین، تاکید کرد که حتی اگر دو یا سه روز مذاکرات ادامه می‌داشت به چارچوب‌های کلی می‌رسیدیم اما چون در چارچوب کلی، جزئیات مشخص نمی‌شد، نیازمند تمدید مذاکرات بودیم تا به لحاظ حقوقی وضعیت به قبل از مذاکرات ژنو باز نگردد و اکنون هم هنوز توافق کاملا در دسترس است و این فرصت هفت ماهه‌ای که برای رسیدن به توافق نهایی مطرح شده باز همان‌طور که در متن بیانیه وین می‌توانید شاهد آن باشید تنها فراهم کردن یک زمان است با توجه به این نکته که اکثر مذاکره‌کنندگان معتقدند زمان لازم برای رسیدن به تفاهم بسیار کمتر از این وضعیت است.
ظریف در ادامه نیز تاکید کرد: نه‌تنها سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بلکه منطقه و جهان به دنبال رسیدن به تفاهم در برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای کشورمان هستند. وی مذاکرات هسته‌ای را در درجه بالایی از اهمیت ارزیابی کرد و یادآور شد که مذاکرات هسته‌ای پس از جنگ سرد یکی از مهم‌ترین موضوعات عرصه نظام بین‌الملل است. ظریف با اشاره به حضور عالی‌ترین دیپلمات‌های 6قدرت برتر جهانی در کنار میز مذاکرات به حضور همزمان و بی‌سابقه 3مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا پای میز مذاکرات اشاره کرد و گفت: حضور همزمان 3مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا در مذاکرات هسته‌ای ایران با 1+5 نشان‌دهنده نقش جمهوری اسلامی ایران در عرصه بین‌المللی و نشان‌دهنده اهمیت این مذاکرات در روابط بین‌الملل به‌ویژه در روابطی که کشورهای عمده جهان با آن مشغول هستند نیز است.
با زبان بین‌المللی سخن گفتیم
رئیس تیم مذاکره‌کننده کشورمان، روشن بودن افق آینده مذاکرات در عین همه چالش‌ها را از دستاوردهای یک‌سال و نیم گذشته مذاکره‌کنندگان دانسته و اظهار کرد: شرایط به هیچ وجه امکان ندارد به یک سال و نیم قبل از مذاکرات بازگردد. وی در ادامه بازهم به خوش‌بینی تمامی طرفین به آینده مذاکرات پس از وین اشاره و بازهم تاکید کرد: هیچ‌وقت تا این میزان به موفقیت مذاکرات نزدیک نشده بودیم. ظریف، یگانه راه توافق را مبتنی بر احترام متقابل دانسته و تاکید دارد که اکنون دنیا این نکته را پذیرفته و تغییر نگاه به‌وجود آمده دستاورد بسیار مهمی برای کشور و آینده مذاکرات بود که در این دوره به منصه ظهور رسید. وزیر خارجه با تشکر از حمایت‌های رهبر معظم انقلاب از مذاکره‌کنندگان بر این نکته تاکید کرد که از ابتدا به دنبال بحث منطقی در مذاکرات رفتیم و به طرف مقابل نشان دادیم که به دنبال وقت‌کشی نیستیم و با بهره‌گیری از زبان بین‌المللی ابهام‌زدایی و شفاف‌سازی کردیم.
ظریف در ادامه با اشاره به رهنمودهای رهبر معظم انقلاب تصریح کرد: ما هر قرار عاقلانه و عادلانه را قبول می‌کنیم ولی زیر بار حرف زور و زیاده خواهی نخواهیم رفت. ما دستاوردهای خود را حفظ کردیم و تاکنون هیچ عقب‌گردی نداشته‌ایم و ساختار برنامه هسته‌ای ایران در هر تفاهمی حفظ شد. وی با اشاره به امن‌ترشدن ایران و بالارفتن اقتدار و صلابت کشور و پرنفوذتر شدن آن به‌واسطه مذاکرات، تاکید کرد: ساختمان تحریم‌ها نیز به هم ریخته و این شرایط قابل تکرار مجدد نیست. وی در پایان گریزی هم به انتقادات زده و گفت: مذاکره فراز و نشیب دارد و این طبیعی است؛ لزومی ندارد کسی نگران شود و یا اینکه زیادی خوشحال شود. کسی که می‌گوید مذاکرات، «هیچ!»، هیچ شناختی از مذاکرات ندارد.
نتیجه‌دهی مذاکرات خیر ملی دارد
غیر از وزیر امور خارجه کشورمان، تنی چند از دیپلمات‌ها و کارشناسان نیز در این جلسه به اظهارنظر پرداختند. مصطفی دولت‌یار، دیپلمات پیشین کشورمان در این همایش گفت: در سه دولت گذشته بعد از جنگ تحمیلی مدیریت پرونده هسته‌ای مثل حلقه‌های زنجیر به‌هم متصل هستند و نمی‌توان اینها را از یکدیگر جدا کرد. دیپلماسی هسته‌ای ایران همواره در تمام دوران‌ها به‌طور هوشمندانه‌ای حرکت کرد. غلامعلی چگینی‌زاده، استاد دانشگاه هم اظهار کرد: نباید به دیپلماسی هسته‌ای نگاه مقطعی داشت. دولت روحانی و وزیر امورخارجه کشورمان این قدرت را داشته‌اند که در خیلی از موضوعات هر چند دشوار اما به توافق برسند.
در گذشته جهان ابهامات زیادی درباره ما داشت و اکنون این مساله برعکس شده است که نشان‌دهنده توانمندی وزیر خارجه کشورمان است. وی در پایان تاکید کرد: اگر مذاکرات به نتیجه برسد خیر ملی به همراه دارد. احمد‌نقیب‌زاده هم مذاکرات هسته‌ای را مذاکره میان ایران و آمریکا دانسته و خاطرنشان کرد: اروپایی‌ها نگرانند وقتی که مذاکرات به ثمر رسد، سهمی برای آنها باقی نماند بر همین اساس از زاویه داشتن ایران با آمریکا که در هویت ایران وجود دارد خشنودند. قاسم افتخاری نیز در این همایش گفت: مذاکرات هسته‌ای باید به صورت بده‌بستان باشد نه از طرف مقابل بخواهیم که تسلیم شود و نه خودمان تسلیم شویم.
مخالفت با اعمال تحریم‌های تازه
سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا نیز در جلسه هفتگی با خبرنگاران به موضوع مذاکرات هسته‌ای اشاره و تاکید کرد: همان‌طور که وزیر و دیگران پیش از ترک وین گفتند قصد ما این است که مذاکره‌کنندگان بار دیگر در ماه دسامبر دیدار کنند. اما هنوز تاریخ مشخصی برای آن تعیین نشده است. جن ساکی در واکنش به میل خودروسازان بزرگ جهان برای ورود به بازار ایران، مدعی شد که ما هنوز ایران را جای مناسبی برای سرمایه‌گذاری نمی‌دانیم اما در ادامه نیز درخصوص احتمال اعمال تحریم‌های تازه علیه ایران توسط کنگره، افزود:
به‌طور قطع ما با این مسأله مخالفیم و وزیر به وضوح مشخص کرده است که وقتی ما از ایران می‌خواهیم تا به تعهداتش طبق برنامه اقدام مشترک عمل کند، خودمان نیز باید به آن عمل کنیم. این بدین معنی است که نمی‌توانیم تحریم‌های مرتبط هسته‌ای جدید علیه ایران تصویب کنیم. از طرف دیگر رویترز هم طی گزارشی تازه مدعی شده است: ایران طبق تمدید دوباره مذاکرات هسته‌ای‌اش با گروه 1+5 قرار است میزان بیشتری از اورانیوم غنی شده خود را به سوخت رآکتوری تبدیل کند. این درحالی است که ایران همواره اعلام داشته به هیچ وجه نه کمتر و نه بیشتر از توافقات به عمل آمده در چارچوب توافق اقدام مشترک عملی انجام نخواهد داد.