استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین در عملیات‌های ضد تروریسم آمریکا از سال 2001 تا کنون سال به سال افزایش چشمگیری داشته است تعداد عملیات‌های هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا در افغانستان و پاکستان از یک مورد در سال 2004 به 34 عملیات در آخرین سال حکومت بوش پسر افزایش پیدا کرد؛ ولی با روی کار آمدن اوبامای دموکرات، این حملات افزایش بسیار چشمگیری داشته و به یک مورد در هر چهار روز رسیده است.
آمریکا تصمیم گرفته است تا سال 2016م بودجه بیش‌تری را برای طراحی، ساخت و توسعه قابلیت‌های نسل‌های جدید هواپیماهای بدون سرنشین خود اختصاص دهد. توسعه برنامه‌های مربوط به هواپیماهای بدون سرنشین، از برنامه‌های اصلی نیروهای هوایی و دریایی آمریکا محسوب می‌شود. نیروی دریایی این کشور میزان سرمایه‌گذاری روی این هواپیماها را از صفر به پنج درصد، افزایش داده است در حالی که نیروهای هوایی از 60 درصد به 284 درصد، این میزان را بالا برده است.
284 درصد افزایش هزینه‌های سرمایه‌گذاری در ارتقای نسل‌های هواپیماهای بدون سرنشین به خوبی گویای این واقعیت است که در آینده نه چندان دور، دنیا شاهد هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا خواهد بود که در مناطق مختلف جهان بدون نام و نشان و اجازه رسمی کشورها به انجام عملیات‌های غیرقانونی مشغولند.
هم اکنون ساختار نیروی هوایی آمریکا برای استفاده بیشتر از این نوع هواپیما تغییر کرده و پنتاگون سالانه بیش از 4 میلیارد دلار برای طراحی ساخت و خرید این هواپیما بودجه صرف می‌کند.
7000 پهپاد آمریکایی در منطقه
در نتیجه میلیاردها دلاری که آمریکا صرف گسترش ناوگان هواپیماهای بدون سرنشین خود کرده است؛ تعداد این هواپیماهای بدون سرنشین از 167 عدد در سال 2002 به بیش از 7 هزار عدد در سال 2011م افزایش پیدا کرد.
استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین، پروژه مشترک وزارت دفاع و سازمان جاسوسی آمریکا «سیا» محسوب می‌شود. به عبارت دیگر یکی از راهبردهای اصلی دکترین امنیت ملی اوباما برای خروج نیروهای زمینی از عراق و افغانستان، و به‌طور کلی خاورمیانه و گسیل آنها به نزدیکی مرزهای چین برای مقابله با افزایش قدرت نظامی چین سپردن مسئولیت‌های ارتش آمریکا در منطقه خاورمیانه به هواپیماهای بدون سرنشین است و از این منظر، افزایش چشم‌گیر تعداد هواپیماهای بدون سرنشین آمریکایی مستقر در خاورمیانه، به 7هزار عدد، توجیه پذیر است. روزانه بیست فروند از این هواپیماها بر فراز آسمان افغانستان به پرواز در می‌آیند.
از زمان استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین، در مورد درستی و دقت عمل این هواپیماها تردیدهای بسیار جدی به‌وجود آمد و گزارش‌های متعددی در مورد تلفات غیرنظامیان و مردم عادی در رسانه‌ها منتشر شد که منبع اکثر این گزارش‌ها نیز منابع غربی بودند ولی دولت آمریکا و سیا که متولی انجام عملیات‌های این هواپیماها هستند به شدت صحت این گزارش‌ها را رد می‌کنند.
سیا: کشتن غیرنظامیان را تکذیب می‌کنیم!
در اکتبر سال 2009م، سیا به دنبال گزارشات متعددی که نسبت به کشته شدن مردم عادی در این گونه حملات منتشر می‌شد، مدعی شد که آنها بیش از نیمی از 20 نفر از اعضای اصلی القاعده را که دنبالش بودند در حملات هواپیماهای بدون سرنشین کشته‌اند. در می2010م، نیز در توجیه این عملیات‌ها، سازمان اطلاعات ضد تروریسم آمریکا اعلام کرد که از سال 2008 به بعد، بیش از 500 شبه نظامی طالبان و القاعده در حملات هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا کشته شده‌اند که تنها 30 نفر از آنها، که پنج درصد کشته‌شدگان را شامل می‌شود، از مردم عادی بوده‌اند که آنها هم از اعضای خانواده تروریست‌ها بوده که با آنها زندگی و یا مسافرت می‌کردند.
این سازمان مدعی شد هواپیماهای بدون سرنشین بعد از انجام عملیات، ساعت‌ها در منطقه باقی می‌مانند و از بالا اجساد کشته‌شدگان را زیر نظر می‌گیرد تا مشخص شود کدام یک غیرنظامی بوده‌اند.
اما گزارش‌های منتشر شده حتی در رسانه‌های غربی چیز دیگری را می‌گویند.
بر اساس گزارش موسسه «بروکینگز» به ازای هر 10 نفر غیرنظامی، تنها یک شبه‌نظامی طالبان یا القاعده در حملات هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا در افغانستان و پاکستان، کشته شده‌اند.بر طبق گزارش بنیاد آمریکای جدید نیز از سال 2006 بین 750 تا 1100 نفر در پاکستان، توسط موشک‌های شلیک شده توسط این هواپیماها کشته شده‌اند. براساس همین گزارش، تنها 20 نفر از کشته‌شدگان از سران القاعده و طالبان بوده‌اند و بین 31 تا 33 درصد کشته‌شدگان را نیز مردم عادی تشکیل می‌دهد.
معمولا در گزارشهایی که از آمار تلفات این هواپیماها منتشر می‌شود؛ هیچ اشاره‌ای به صدها نفری که در این حملات زخمی شده‌اند، نمی‌شود. اکثر کسانی که در این حملات دچار نقص عضو می‌شوند دیگر قادر نیستند به زندگی عادی خود برگردند چرا که هیچ نوع امکاناتی برای آنها در وزیرستان پاکستان و افغانستان وجود ندارد. بر طبق گزارش‌های سازمان‌های بهداشتی در کشورهای پاکستان و افغانستان، کسانی که خانواده‌های خود را در این گونه حملات از دست می‌دهند و یا خود دچار نقص عضو می‌شوند، بعدها مبتلابه بیماری‌های روانی می‌شوند. طبق اظهار نظر پزشکان محلی، آمار استفاده از قرص‌های آرامش بخش در این مناطق رو به افزایش است.
در 10 سال اول مبارزه آمریکا با تروریسم، رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران زوایای پنهان جنایت‌های ارتش آمریکا را در «گوانتانامو»، «ابوغریب» و سایر زندان‌های مخفی بر ملا کردند ولی در دههی جدید، آمریکا با درس گرفتن از تجارب گذشته به دنبال پنهان‌کاری هرچه بیشتر و پیش‌برد عملیات‌های خود بدون برملا کردن آن‌هاست درست به همین دلیل هرچه زمان می‌گذرد اخبار و گزارش‌های مربوط به جنایت‌های هواپیماهای بدون سر نشین آمریکا در منطقه خاورمیانه کمتر و کمتر می‌شود.
سیا راهبردهای مختلفی را برای مقابله با این گزاشات دنبال می‌کند. مقامات آمریکایی در اولین واکنش به این گزارش‌ها اعلام کردند که چنین اعداد و ارقامی اشتباه و به دور از حقیقت هستند. بعد از تکذیب کل گزارش، نوبت به تضعیف مستندات رسید و سیا اعلام کرد که این گزارش‌ها از منابع موثقی تهیه نشده است و استنادات آن ضعیف و غیرشفاف است.
در حالی که گزارش دیگری نیز وجود دارد و توسط خود سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا تهیه شده است که تعداد کشته‌شدگان را 2050 نفر ذکر می‌کند و تنها در میان آنها 50 شبه‌نظامی مسلح وجود دارد. بقیه کشته‌شدگان همگی از مردم عادی بوده‌اند.
منتقدان بر این باورند این حملات کمکی به مبارزه با تروریسم نمی‌کند و بیشتر احساسات ضدآمریکایی و ضدغربی را در بین مردم پاکستان تشدید می‌نماید. نظرسنجی بنیاد «نیو آمریکا» درباره حملات هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا به پاکستان، نشان می‌دهد که اکثر پاکستانی‌ها بر این باور هستند که در حملات موشکی آمریکا غیرنظامیان بسیاری کشته شده‌اند و 60 درصد مردم این کشور معتقدند که اقدامات تلافی‌جویانه علیه ارتش آمریکا قابل توجیه است.
گزارش مرکز تحقیقات روزنامه نگاری
یکی از مراکزی که تمرکز اصلی خود را به تهیه گزارش‌ها و مستندات کشتارهای غیرنظامیان در حملات هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا در منطقه خاورمیانه متمرکز کرده است« اداره تحقیقات روزنامه‌نگاری» مستقر در لندن است.اخیرا این مرکز گزارش جدیدی از میزان تلفات و کشته‌های غیرنظامیان در حملات هوا پیماهای بدون سرنشین آمریکا در پاکستان منتشر کرده که به هیچ وجه با ادعاهای سازمان سیا و دولت آمریکا همخوانی ندارد که ترجمه بخش زیادی از این گزراش را ارائه می‌کنیم؛
در حالی که حملات پهپادهای آمریکا به پاکستان از مرز 400 حمله تجاوز کرده است ولی تحقیقات مرکز روزنامه نگرای در لندن نشان می‌دهد که کمتر از 4 درصد کشته شدگان این حملات اعضای القاعده بوده‌اند. این یافته‌ها با اظهارات جان کری که سال گذشته ادعا کرده بود تنها پس از تائید تروریستی بودن اهداف از پهپادها به سمت آنها شلیک می‌شود در تضاد است.
مرکز تحقیقات روزنامه نگاری ازژوئن 2004 در یک پروژه اسامی و جزئیات تمام کسانی را که در 400 حمله پهپادهای آمریکا در پاکستان تا 11 اکتبر 2014 کشته شده‌اند تا حد امکان جمع آوری کرده است. برای جمع آوری این آمارها صدها سند از منابع دولتی پاکستان و سایر منابع انگلیسی ،پشتون و اردو که به مرکز تحقیقات روزنامه نگاری در همین زمینه ارسال شده استفاده شده است.
تنها 704 نفر از 2379 کشته حملات پهپادهای آمریکا در طول این سال ها شناسایی شده‌اند و باز تنها 295 نفر از این تعداد شناسایی شده عضو گروه‌های مسلح بوده‌اند و تنها 84 نفر ازکشته شدگان از اعضای القاعده بوده‌اند که کمتر از 4 درصد کشته شدگان را شامل می‌شود. در بین کشته شدگان همچنین 168 کودک نیز وجود دارد.
به گفته سازمان عفو بین الملل این یافته‌ها به خوبی فقدان شفافیت را در عملیات‌های مربوط به پهپادهای آمریکا نشان می‌دهد.
وقتی مرکز تحقیقات روزنامه نگاری از «کیتلین هیدین» سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا در این زمینه پرسید او گفت « حملات زمانی انجام می‌شوند که تقریبا مطمئن شویم هیچ غیرنظامی کشته نخواهد شد. کشتن شدن غیرنظامیان چیزی است که دولت آمریکا تا جایی که ممکن است سعی می‌کند از آن اجتناب کند»
دولت اوباما توجیه قانونی این حملات را براساس بخشی از حق دفاع از خود در پاسخ به تهدیات قریب الوقوع و فوری می‌داند. اسناد فاش شده نشان می‌دهد دولت آمریکا معتقد است زمانی که یک تروریست تهدید فوری به شمار می‌رود دیگر نیاز نیست که آمریکا منتظر زمان برای جمع آوری شواهد باشد و باید فورا تهدید را از بین ببرد»
همچنین دیگر مبنای قانونی این حملات «اختیار برای استفاده از قدرت نظامی است» که توسط کنگره آمریکا تنها سه روز بعد از حملات 11 سپتامبر 2001 تصویب شد. این قانون به رئیس جمهور آمریکا این حق را می‌دهد که از نیروی نظامی بر ضد تمامی کسانی که تهدیدی علیه آمریکا محسوب می‌شوند در هر کجا که باشند؛ استفاده کند. قانون فوق اسم گروه خاصی را ذکر نکرده است ولی اوباما در سخنرانی خود درباره سیاست خارجی آمریکا در می2013 گفت که این گروه‌ها القاعده، طالبان و گروه‌های همپیمان آنها هستند.
بر اساس اسنادی که از عملیات‌های پهپادهای سیا در فاصله سال‌های 2008 تا 2010 و 2011 به بیرون درز کرده و روزنامه مک‌کلاچی (mcclatchy )در آوریل 2013 آن را فاش کرد صدها نفر از کسانی که در این حملات کشته شده‌اند افغان‌ها و پاکستانی‌هایی بودند که ربطی به حملات تروریستی نداشدند و جزو القاعده یا طالبان و یا همپیمان‌های آنها محسوب نمی‌شدند.
بر اساس گزارش رسانه‌ها انتخاب اهداف برای حملات پهپادها تنها براساس ترجیهات آمریکا صورت نمی‌گیرد و در این میان منافع دولت پاکستان نیز لحاظ می‌شود. تنها سه روز قبل از انتشار گزارش مک کلاچی ، روزنامه نیویرک تایمز فاش کرد که اولین حمله پهپادی به خاک پاکستان در 17 ژوئن 2004 به عنوان بخشی از معامله سری با پاکستان برای دستیابی به فضای هوایی پاکستان بوده است سیا در این حمله پذیرفت که « نیک محمد» را بکشد تا پاکستان بعد از آن اجازه دهد که از خاک و هوای این کشور برای حملات پهپادها بر ضد دشمنانش استفاده کند.
اذعان سیا به ناکارآمدی حملات پهپادها
در طول 10 سال گذشته شبه نظامیان ارشد نیز در این حملات کشته شده‌اند اما یافته‌های مرکز تحقیقات روزنامه نگاری نشان می‌دهد که اکثر کشته شدگان غیز نظامی بوده‌اند و برخلاف ادعای سیا تنها 5درصد کشته شدگان از فرماندهان ارشد گروه‌های مسلح بوده‌اند. تحقیقات «بنیاد آمریکای جدید » نیز نشان می‌دهد فرماندهان ارشد گروه‌های مسلح کشته شده در این حملات حتی کمتر و در حد 2درصد بوده است.
در طول سال 2014 تنها 30 نفر از 104 انسانی که کشته شده‌اند شناسایی شده‌اند. در طول سال‌های گذشته قربانیان حملات پهپادهای آمریکا بوسیله منابع متعددی شناسایی می‌شدند که شامل شاهدان و سران قبایل محلی می‌شد اما در سال 2014 اطلاعات مربوط به کشته شدگان این حملات بیشتر از از جانب القاعده و مقامات پاکستانی ناشناس بوده است. یک دلیل برای این مسئله این بوده است که ارتش پاکستان در مناطقی که این حملات انجام می‌شود از 15 ژوئن مشغول عملیات نظامی بوده است و هزاران نفر مجبور به کوچ از منطقه شده‌اند.
یک ماه بعد از شروع این عملیات براساس گزارش ها یک میلیون نفر مجبور به ترک منطقه شدند.برای روزنامه نگاران تقریبا غیرممکن است که بدون اجازه ارتش پاکستان وارد منطقه شده و گزارش دهند.گزارشگران محلی نیز که اجازه ورود به مناطق را دارند حق ندارند بدون اجازه ارتش پاکستان گزارشی را از حملات پهپادها منعکس کنند و بیشتر گزارش‌ها نیز توسط خود ارتش تهیه و مخابره می‌شود.
در سال 2014 کمترین اطلاعات مربوط به کشته شدگان حملات پهپادهای آمریکا از زمان شروع این حملات در سال 2004 منتشر شد. از سال 2010 ارتش پاکستان کنترل اطلاعات مربوط به این حملات را بر عهده گرفته و تا حدود زیادی مانع درز اطلاعات می‌شود.
براساس گزارش سیا که توسط ویکی لیکس منتشر شده حملات پهپادها و سایر کشتارهای هدفمند که توسط آمریکا و متحدانش انجام شده است می‌تواند به تقویت گروه‌های تندور منجر شود و غیرسازنده باشد. ارزیابی سیا از حملات پهپادها که توسط جولیان اسانژ برای اولین بار در سال 2011 منتشر شد نشان می‌دهد که حملات پهپادها در افغانستان، پاکستان، عراق، سومالی و یمن حمایت از گروه‌های تروریستی را را ممکن است افزایش دهد بویژه اینکه اگر در این حملات غیز نظامیان نیز کشته شوند که غالبا این طور بوده است.
حملات پهپپادها عنصر کلیدی در استراتژی اوباما برای برای مقابله با گروه‌های تندروی اسلامی در منطقه خاورمیانه و جنوب آسیا بوده است گزارش سیا نشان می‌دهد که ائتلاف تحت رهبری آمریکا برای مبارزه با تروریسم در افغانستان برای هدف قرار دادن رهبران طالبان به دلایل متعد از قبیل فساد در دولت افغانستان،فقدان اتحاد، عدم تقویت موثر نیروهای امنیتی ناتو و افغانستان، اپیدمی بی‌قانونی در این کشور غیرموثر بوده است.
گزارش سیا تصریح می‌کند که گروه طالبان تمام رهبرانی را که در این حملات کشته شده‌اند با افراد دیگری به سرعت جایگزین کرده است.گزارش سیا هم چنین نشان می‌دهد که کشته شدن رهبران القاعده در عراق تاثیر کمی بر عملکرد این گروه در این کشور داشته است. بطور مشابه گزارش سیا همچنین نشان می‌دهد که کشتارهای هدفمند پهپادهای اسرائیل بر ضد رهبران ارشد حماس و حزب الله نیز تاثیری در کارایی و از همپاشیدگی ساختارهای فرماندهی این گروه‌ها نداشته است.
گزارش سیا که توسط ویکی لیکس فاش شده نشان می‌دهد که برنامه‌های ضد تروریسم و حملات پهپادی آمریکا که بر ضد شبه نظامیان در عراق و افغانستان انجام شده است غیرموثر و ناموفق بوده‌اند و نتایج ناچیزی داشته اند.