مریم کاویانی / گزارشگر گروه راهبرد
«همگرایی» بهانه همایشی بود که روز پنجشنبه اصولگرایان را به سالن اجتماعات مصلای امام خمینی کشاند؛ همایشی که برای پنجمین بار، پس از گذشت 90 روز از آخرین زمان برگزاری چهارمین نوبت آن برگزار شد، هر چند که سرمای زمستانی بر آن سایه افکنده بود؛ برخی چهره‌های شاخص جریان اصولگرایی در این همایش حاضر شدند اما در میان مهمانان جای خالی چهره‌های شناخته شده جامعه مدرسین و جامعه روحانیت مبارز دیده می‌شد. حاضران بیشتر محدود به اعضای جبهه پایداری، فراکسیون اصولگرایان مجلس و اعضای دولت و یاران احمدی‌نژاد بودند. محور اظهارات سخنرانان همانطور که از نام همایش پیداست، تاکید بر لزوم «وحدت» و «همگرایی» اصولگرایان بود، «وحدتی» که از سوی علم‌الهدی به عنوان سخنران آخر، «ذاتی و فطری» جریان اصولگرایی خوانده شد و حاصل‌اش از سوی حداد عادل «پیروزی» این جریان در انتخابات مجلس دهم. گرچه نام احمدی‌نژاد در حاشیه این همایش، دوباره خبرساز شد و واکنش حداد عادل و علم‌الهدی را برانگیخت.
حاضران که بودند؟
از وزرای محمود احمدی‌نژاد آنها که طی سال‌های اخیر کمتر خبرساز شده بودند، در همایش حضور پیدا کردند. مصطفی محمدنجار وزیر کشور، محمد حسینی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، عباس امیری‌فر امام جماعت نهاد ریاست جمهوری در دولت دهم، صادق خلیلیان وزیر جهاد کشاورزی، عباسی وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی، حمیدرضا حاجی‌بابایی وزیر آموزش و پرورش، محمدمهدی زاهدی وزیر علوم، علی سعیدلو معاون اجرایی رئیس‌جمهور، محمدحسین طریقت‌منفرد وزیر بهداشت و محمدرضا میرتاج‌الدینی معاون پارلمانی حقوقی رئیس‌جمهور از جمله اعضای کابینه دولت‌های نهم و دهم بودند که به همایش روز پنجشنبه اصولگرایان آمدند. غیر از یاران رئیس دولت‌های نهم و دهم اسماعیل کوثری، محمدرضا باهنر، موسی قربانی، غلامرضا خواجه سروی، حسین طلا، حسین ابراهیمی، اسدالله بادامچیان، محمدرضا ترقی، محمد نبی حبیبی، محسن کوهکن، فاطمه آلیا، حسین‌الله کرم، شهاب‌الدین صدر، سیدحسین نقوی حسینی و محمدرضا باهنر هم مهمان پنجمین همایش اصولگرایان بودند.
همچنین احمد علم‌الهدی امام جمعه مشهد، سیدرضا نقوی عضو جامعه روحانیت مبارز و رئیس شورای سیاستگذاری ائمه جمعه و غلامعلی حدادعادل رئیس فراکسیون اصولگرایان مجلس، به عنوان مهمانان ویژه در جمع حاضران سخنرانی کردند. به رغم کمرنگی حضور چهره‌های باسابقه اصولگرا در پنجمین همایش همگرایی، چهار همایش پیشین با حضور افرادی چون آیت‌الله نوری همدانی، موحدی کرمانی و مصباح یزدی همراه بود.
هشدار حدادعادل به رسانه‌های حامی دولت
حدادعادل به عنوان نخستین ناطق همایش همگرایی، سخنرانی‌اش را با هشدار به دولت آغاز کرد؛ او با کنایه به رسانه‌های وابسته به دولت و با تاکید بر اینکه مردم «هوش غریزی» دارند، گفت که امروز کسانی که قدرت، مطبوعات و تریبون دارند اگر آن رفتارهای دوره‌های گذشته را اتخاذ کنند ممطئن باشند با تجربیاتی که مردم در آن دو دوره (اصلاحات) داشته‌اند زودتر تصمیم می‌گیرند.
او سپس محور سخنانش را معطوف به وحدت اصولگرایان کرد و با بازتکرار آنچه تحت عنوان لزوم وحدت یاد می‌شود، از اصولگرایان خواست با درک عمیق و درک شرایط، وحدت داشته باشند چون امروز شرایط کشور با گذشته فرق کرده است. حدادعادل در پایان سخنرانی‌اش با تاکید بر اینکه «نباید به این فکر کنیم که پیروزی باید از آن تشکل، بنده یا فلان شخصی باشد که در آن تشکل عضو است»، گفت که اگر ما وارد وحدت شده‌ایم و از وحدت صحبت می‌کنیم باید اساس‌مان پیروزی اصولگرایی باشد.
البته دعوت حدادعادل به عنوان رئیس فراکسیون اصولگرایان مجلس در حالی مطرح شد که بررسی اقدامات این فراکسیون طی یک سال گذشته، نشان‌دهنده تناقض عملکرد در رسیدن به همگرایی جناحی و جریانی است؛ این فراکسیون به عنوان فراکسیون اقلیت، در ائتلافی نانوشته با جبهه پایداری و ایثارگران در مجلس ثابت کرده، می‌تواند برنامه‌ریزی و در نهایت تصمیم‌گیری فراکسیون رهروان ولایت ـ اکثریت مجلس ـ را تحت‌الشعاع تصمیمات خود قرار دهد؛ ائتلافی که خود را در جریان رد صلاحیت وزرای دولت یازدهم نشان داد و به مثابه هشداری برای رهروان، لاریجانی را به فکر تاسیس حزبی جدید انداخت.
تقوی، رئیس شورای سیاستگذاری ائمه جمعه، سخنرانی‌اش را با تاکید بر هم‌خانوادگی جریان اصولگرایی و ولایتمداری آغاز کرد و گفت: اصولگرایی همه احزاب اصولگرا را زیر چتر خود می‌آورد و ماورای احزاب حرکت می‌کند. این عضو جامعه روحانیت مبارز، قهر را عامل انسداد سیاسی دانست و سیاست‌ورزی را هنر کار با مخالف توصیف کرد.
تغییر جایگاه پیاده‌نظام‌های اصولگرا
اما سردی همایش حتی از گرمای سخنرانی چهره‌ای چون علم‌الهدی هم کاسته بود. علم‌الهدی که انتظار می‌رفت در این همایش باز با اظهارات تند و صریحش محور جنجال تازه‌ای در فضای رسانه‌ای باشد؛ با ایراد سخنرانی بی‌حاشیه‌ای خبرنگاران را واداشت در حاشیه این مراسم با طرح سوالاتی خبرساز او را برای طرح اظهارات همیشگی‌اش سر ذوق آورند. او پس از طرح سخنانی که به همزمانی میلاد پیامبر اکرم و برگزاری این همایش اشاره داشت، در اظهاراتی مدعی شد ما باید در مساله وحدت واقع‌گرا باشیم و از شعار بیرون بیاییم چون وحدت اصولگرایان یک امر قطعی و فطری محسوب می‌شود. علم‌الهدی با تاکید چندباره در مورد اینکه «اصولگرایان در مساله وحدت مشکل ندارند و مشکل آفت و آسیب‌های وحدت است»، به حاضرین یادآوری کرد که آفت‌های وحدت خط‌کشی‌های بین ما است.
او در ادامه افزود: «برخی عناصر ریزشی از اصولگرایی، که در فتنه 88 حامی جریان رقیب شدند این خط‌کشی‌ها را القا می‌کنند». هرچند که سخنرانی او طبق روال معمول نبود اما حکایت از تغییر مناسبات میان جریان اصولگرایی داشت؛ تغییری که اکنون از سوی او بی‌پرده مطرح می‌شود و می‌تواند نشانی از شکاف میان طیف‌های مختلف جریان اصولگرا باشد. امام جمعه مشهد با اشاره به تجربه طولانی‌مدت جریان اصولگرایی برای رسیدن به اجماع گفت: در گذشته جامعه روحانیت و جامعه مدرسین در رأس قرار داشتند، نخبگان براساس «تجربه» تصمیم‌گیری می‌کردند و در ادامه نیز نیروهای متدین در میدان حرکت به عنوان پیرو و پیاده نظام عمل می‌کردند که در نهایت اصولگرایی فاتح می‌شد.
او در ادامه با تاکید بر تغییر جایگاه «پیاده‌نظام‌ها» در جریان اصولگرایی گفت که این روند مربوط به اصولگرایی است و در 35 سال گذشته آن پیاده‌نظام‌ها پیرو بودند اما امروز خودشان بزرگان قوم شده‌اند و نمی‌توان گفت باید امروز هم پیاده‌نظام باشید و هرچه ما می‌گوییم قبول کنید چرا که باید بپذیریم اینها بزرگ شده‌اند در محیط آکادمیک و روحانیت صاحب اندیشه هستند. او با تاکید بر اینکه «وحدت اصولگرایان با تکلیف محوری تضمین می‌شود»، وضعیت امروز فضای سیاسی را مشابه وضعیت امام علی(ع) در جنگ صفین دانست که در واقع جنگ با غیرخودی‌ها بود و یک سوی جبهه امام علی(ع) و سوی دیگر معاویه قرار داشت. او همچنین تنها راه علاج اصولگرایان وحدت دانست.
احمدی‌نژاد مُرد و تمام شد
پایان سخنرانی علم‌الهدی، همزمان آغاز طرح سوالاتی بود که خبرنگاران برای پرسش آنها ساعاتی به انتظار نشسته بودند. سوالات حاشیه‌ای که بر متن سخنرانی‌ها غلبه پیدا کرد. بازگشت احمدی‌نژاد، پیوند جبهه پایداری با جریان اصولگرایان، آخرین وضعیت موسوی و کروبی، وضعیت احزاب تازه تاسیس اصلاح‌طلب، محوریت مصباح یزدی در جریان اصولگرایی و پیشنهاد همه‌پرسی رئیس‌جمهور محورهای سوالات خبرنگاران را تشکیل می‌داد. امام جمعه مشهد در پاسخ به سوال «مردم امروز» درباره اعلام آمادگی میرحسین موسوی برای محاکمه، گفت: محاکمه درخواستی نیست و بعد از کیفرخواست دادستان صورت می‌گیرد و کسی نمی‌تواند درخواست محاکمه کند.
اینها مجرم هستند و مجرم هیچگاه درخواست محاکمه نمی‌کند. مجرم زمانی درخواست محاکمه می‌کند که بگوید بدون کیفرخواست من را محاکمه کنید. خیر، اینها را بدون کیفرخواست محاکمه نمی‌کنند. هرگاه شورای عالی امنیت ملی موافقت کرد و همانطور که رئیس قوه قضائیه گفته ما هیچگونه مانعی سر راهمان نیست، جرم مجرم پیگرد می‌شود. او در پاسخ به اینکه «چرا طی چهارسال گذشته کیفرخواست صادر نشده است؟»، گفت: خب شروع می‌شود بیخودی که نمی‌شود.
باید بازجویی شوند. شورای عالی امنیت ملی تا به حال مصلحت ندیده و قوه قضائیه تابع شورای عالی امنیت ملی است. هر وقت شورا مصلحت بداند و به قوه قضائیه اجازه بدهد، کیفرخواست صادر می‌شود. امام جمعه مشهد همچنین در پاسخ به سوال دیگر «مردم امروز» در مورد حزبی که علی لاریجانی به دنبال تاسیس آن است، گفت: هنوز تشکیل نشده است. او خودش یک فرد اصولگرا است و هر حزبی داشته باشد، جزو جریان اصولگرایی است. علم‌الهدی در پاسخ به سوالی در مورد همکاری جریان اصولگرایی با احمدی‌نژاد، تاکید کرد: «آقای احمدی‌نژاد یک نفری بود؛ عوضی (اشتباهی) رفت، مُرد و تمام شد و دیگر حرفش را نزنید. احمدی‌نژاد یک جریان محسوب نمی‌شود؛ او در مقابل ولایت فقیه ایستاد و سقوط کرد».
او در پاسخ به سوال دیگری درباره نسبت جبهه پایداری با اصولگرایی، این جبهه را بخشی از جریان اصولگرایی دانست و در بخش دیگری از اظهاراتش در واکنش به تاسیس حزب اتحاد ملت ایران، گفت: اینها در سطح تجدید حیات سیاسی خود قرار دارند چرا که دچار مرگ سیاسی شده بودند لذا می‌خواهند خود را در پوسته جدید جای دهند و حیات گذشته خود را تجدید کنند. افرادی که در فیلترهای مدیریت نظام تصمیم‌گیر هستند، باید حواس‌شان جمع باشد که اگر گرگ، لباس میش پوشید او را اشتباه نگیرند. او همچنین به دولت هشدار داد: از طرح تعبیر همه‌پرسی که به گفته او یک بار از سوی بنی‌صدر مطرح شده بود، خودداری کند.
متنفذتر از همه به احمدی‌نژاد من بودم
البته حدادعادل نیز پس از پایان سخنرانی‌اش به جمع خبرنگاران آمد و به سوالات آنان پاسخ داد. او علاوه بر هشداری که در سخنرانی‌اش متوجه دولت کرد و در پاسخ به سوالی در مورد سخنان رئیس‌جمهوری در رابطه با اینکه آرمان ما ربطی به سانتریفیوژ ندارد؛ گفت: تحلیل هر کسی مبتنی بر مبنای فکری اوست. او در سخنرانی‌اش گفته بود که تعداد سانتریفیوژها دفاع از استقلال کشور است. او همچنین در پاسخ به سوال خبرنگاری در مورد نسبت احمدی‌نژاد و جریان اصولگرایی گفت: او باید دید آقای احمدی‌نژاد اصولگرا است یا خیر، آیا شما تا به حال شنیده‌اید که آقای احمدی‌نژاد بگوید من اصولگرا هستم؟ رئیس فراکسیون اصولگرایان مجلس در پاسخ به سوال خبرنگاری مبنی بر اینکه «مگر جریان اصولگرا با تمام وجود در سال 84 و 88 از احمدی‌نژاد حمایت نکرد؟»، گفت: بله حمایت کردند و مخالفت هم کردند چرا که وقتی دیدیم رفتارش متفاوت شده به مخالفت با وی پرداختیم. از همه منتقدتر من بودم که در قضیه ریاست مجلس اگر موافق بودم آن مخالفت‌ها با من نمی‌شد. او در حاشیه همایش «همگرایی اصولگرایان» همچنین اعلام کرد جریان اصولگرایی فعلا تصمیمی برای ارائه لیست ندارد.
انتقاد باهنر از فرافکنی مسئولان
محمدرضا باهنر، دبیرکل جامعه اسلامی مهندسین، هم که این همایش را پیش از پایان ترک کرد، در جمع خبرنگاران گفت: امروز همه به وحدت و همدلی نیاز داریم تا بتوانیم به کمک هم از مشکلات عبور کنیم و فرافکنی‌هایی که در بعضی صحبت‌ها پیدا می‌شود در شأن مسئولان نیست.