پایگاه بصیرت؛ گروه بین الملل: اشرف غنى، رئیس جمهور افغانستان در اوایل هفته جاری در رأس یک هیات بلند پايه به عربستان سعودى رفت. در این سفر، انجنیر محمدخان معاون اول ریاست اجرایی، حنیف اتمر مشاور امنیت ملی، عبدالسلام رحیمی رئیس عمومی اداره‌ امور و معصوم استانکزی رئیس دبیرخانه‌ی شورای عالی صلح و شماری از اعضای کابینه، رئيس جمهور افغانستان را همراهی کردند. در این سفر دو روزه آقای اشرف غنی با «ملک سلمان بن عبدالعزیز» پادشان عربستان سعودی و شماری دیگر از مقامات آن کشور دیدار کرد. این سومین سفر رئیس جمهور به عربستان سعودی پس از به قدرت رسیدن است. سفر رسمی اشرف غنی به عربستان در آستانه‌ آغاز گفت‌وگوهای صلح حکومت با طالبان صورت گرفت. سه دیدار اشرف غنی از عربستان در عمر كوتاه دولت وحدت ملي افغانستان حاكي از اينست که از نظر رئیس جمهور اين كشور، دولت ریاض در تحولات این کشور به ویژه روند صلح می‌تواند نقش كليدي ایفا کند. اگرچه افزایش روابط دو کشور و بررسی برخی مسائل منطقه ای، محور گفتگوهای اشرف غنی و ملک سلمان عنوان شده بود، اما هدف اصلی این دیدار، گفتگو در خصوص مذاکرات صلح افغانستان با طالبان و ایفای نقش عربستان در این مذاکرات بود. در واقع سياست راغب ساختن عربستان براي ميانجي‌گري مساله افغانستان، در دولت گذشته حامد كرزي نيز يك سياست استراتژيك بود. در دولت حامد كرزي هم به نقش عربستان سعودي در برقراري صلح تاكيد مي‌شد. اكنون همه گروه‌هاي سياسي و حتي رئيس اجرايي دولت دكتر عبدالله به نقش و نفوذ عربستان بر طالبان اذعان دارند. در اين ميان شوراي عالي صلح به صراحت اعلام‌ مي‌كند كه به دليل نفوذ عربستان سعودي بر رهبران طالبان، اين كشور اگر بخواهد مي‌تواند تاثير مثبتي بر روند صلح افغانستان داشته باشد. البته عربستان سعودي مي‌تواند به دليل نفوذ و جايگاه فعلي‌اش در ساختار قدرت پاكستان (به ويژه در دولت نواز شريف)، برخي از رفتارهاي سلبي پاكستان را كنترل و مديريت نمايد. به دليل راهبردي بودن روابط عربستان با پاکستان و اذعان مقامات افغانستان و پاكستان به نقش رياض در مذاكرات جدي با طالبان و ايجاد صلح، اين كشور مي‌تواند نقش كليدي در اين موضوع داشته باشد. گفتنی است که عربستان سعودی رژیم طالبان را به رسمیت شناخته بود و روابط تنگاتنگی با رهبران طالبان در زمان حکومت این رژیم بر افغانستان داشت و از آن زمان تا كنون حمايت‌هاي فكري، معنوي و مالي‌اش را تداوم بخشيده است. به طور حتم بخش مهمي از مساله طالبان و مذاكرات صلح، به عربستان مربوط مي‌شود. به همين جهت اشرف غني سعي دارد محور سفرهاي خارجي خود را عربستان، پاكستان و سپس چين قرار دهد. در واقع دولت وحدت ملي به رهبري اشرف غني در تلاش است تا با به نتيجه رساندن مذاكرات صلح با طالبان، هم زمينه امنيت در افغانستان را ��يجاد كند و هم زمينه اقتصادي براي توسعه و بازسازي را در اولويت خود قرار دهد. بنابراين در كنار صلح و امنيت، به اقتصاد و جلب كمك‌ها و سرمايه‌گذاري‌هاي خارجي اهميت مضاعف مي‌دهد. طالبان هم‌چنان مورد حمايت عربستان سعودي هر چند گفته می‌شود که دولت عربستان با گروه طالبان رابطه‌ی نزديكی دارد و مي‌تواند مسبب صلح در افغانستان باشد؛ اما واقعيت اين است كه عربستان سعودي هنوز حمايت مادي و معنوي خود از طالبان را حفظ كرده و همچنان معتقد به حضور طالبان در ساختار قدرت افغانستان است و اين سياست را دنبال مي‌كند. احیای مجدد طالبان و سهیم شدن این گروه در قدرت می‌تواند از اهداف عربستان برای مهار تفکر شیعی در افغانستان و جلوگیری از نفوذ جمهوری اسلامی به این کشور باشد. تجربه عراق و سوریه نشان داده که چنین تلاش های فرقه گرایانه ای توسط عربستان که در چند سال اخیر با ایفای نقش فعال بندر بن سلطان سعودی همراه بود، نتیجه ای جز کشتار مردم بی گناه منطقه ندارد. مقام‌هاي دولت رياض سعی در پیاده‌کردن برنامه‌ای دینی يعني وهابيت در سراسر جهان دارند، برنامه‌ای که با معیارهای سیاست جاری دولت مرکزی افغانستان همخوانی ندارد. این سیاست عربستان می‌تواند به تقویت طالبان نیز منجر شود. احداث مدرسه ديني در كابل با هزينه 100 ميليون دلار در تپه مرنجان كابل و حمايت از مراكز ديني و ...، بخشي از سياست فرهنگي عربستان سعودي براي تبليغ و ترويج وهابيت در افغانستان است. واقعيت آنست كه استراتژي عربستان در افغانستان بطور دراز مدت طراحي شده و استادان اين مدرسه ديني از دانش‌ آموختگان بورسيه دانشجويان افغانستاني در دانشگاه‌هاي ديني مكه و مدينه است. با توجه به چنين دركي از سیاست عربستان، این پرسش مطرح است که این کشور چگونه می‌تواند با میانجی‌گری خود نظر دولت وحدت ملي افغانستان را که خواهان امنیت و صلح است با نظر اسلامی افراط‌گرایانه طالبان هماهنگ کند؟ بويژه كه روابط طالبان با القاعده نيز بسيار تنگاتنگ است. نوع تعامل اشرف غنی بت عربستان درباره طالبان به هر حال سياست عربستان سعودي هيچ‌وقت روشن نبوده، اما در پشت پرده و بطور غيرمستقيم حضور فعالي داشته است. به نظر مي‌رسد شكست سياست‌هاي عربستان در عراق و سوريه، اين بار نيز رياض را به بازي دوگانه در افغانستان وادار خواهد كرد و سعي خواهد كرد به روش ديگر يعني عمدتا در قالب علمي و فرهنگي مثل تاسيس مركز ديني – دانشگاهي در كابل سياست‌هاي خود را به نحو ديگري پيگيري كند. نكته مهم‌تر اين كه اشرف غني براي حل مساله طالبان، احتمالا حاضر به دادن امتيازاتي به عربستان خواهد بود؛ نظير سهیم کردن طالبان در دولت وحدت ملي و يا تغيير بخش‌هايي از قانون اساسي و ... كه مدنظر طالبان است. چنين وضعيتي موجب شده است تا برخي از مقام‌هاي افغانستان از جمله عبدالرئوف رحيمي نسبت به ديدارها و مذاكرات با مقامات كشورهايي نظير عربستان و پاكستان، و احتمالا معاملات مخفيانه اشرف غني با بازيگران تاثيرگذاري چون آمريكا، عربستان و پاكستان، ابراز نگراني كنند. نورالحق علومي، وزير كشور افغانستان نيز، اخيرا اعلام كرده كه صلح در افغانستان را بايد در داخل نظام تقويت و جستجو كرد. از ديد وي حل اختلافات و ایجاد وحدت میان اقشار مختلف جامعه و شخصت‎هایی که در داخل نظام فعالیت دارند، بايد در اولويت قرار گيرد و گرنه صلح پايدار پديد نخواهد آمد. بنابراين تصمیم اخیر حکومت مبنی بر گفت‌وگوهای صلح با طالبان، انتقادهای تند‌ شماری از سران احزاب سیاسی، اعضای شواری ملی و نهادهای مدنی را به دنبال داشته‌ است. آنان تأکید دارند، حامی گفت‌وگوهای صلح هستند؛ اما رئیس جمهور نباید این روند را در خفا پیش ببرد. جمع‌بندي به طور كلي ترغيب و جلب همكاري‌هاي بازيگران موثر، به ويژه كشورهايي كه در افغانستان نقش سلبي داشته و از گروه‌هاي وابسته به طالبان حمايت مستقيم و غيرمستقيم مي‌كنند، يك سياست منطقي و قابل قبول است، اما به دليل عدم تغيير استراتژي اين بازيگران در ارتباط با افغانستان، اين مذاكرات - آن چنان كه برخي از سياسيون افغانستاني اعلام مي‌كنند- نبايد به از بين رفتن دستاوردهاي اجلاس بن آلمان در 2001 گردد. تغيير قانون اساسي و مشاركت طالبان در ساختار قدرت اين كشور و عدم مشورت با نهادهاي قدرت، احزاب سياسي و جهاديون، به نوعي موجب از دست رفتن دستاوردهاي افغانستان پس از طالبان خواهد شد. طالباني طي 13 سال گذشته با حمايت پيدا و پنهان دشمنان صلح در افغانستان، مرتكب جنايات زيادي شده و هزاران نفر از مردم اين كشور كشته شده يا معلول و آواره گشته‌‌اند. به همين دليل هم‌چنان كه مقام‌هاي سياسي و حزبي افغانستان اظهار نگراني كرده‌اند، توجه به ظرفيت‌هاي داخلي بايد در اولويت دولت وحدت ملي قرار گيرد نه معامله و باج‌دهي به عربستان، يا هر كشور ديگري. این نگرانی‌ها در حالی ابراز می‌شود که پیش از این، اشرف غني گفته بود كه مردم در جريان گفتگوهاي صلح قرار خواهند گرفت و هيچ گونه گفتگوي پنهاني صورت نخواهد گرفت. به نظر می رسد دولت وحدت ملي افغانستان به رهبري اشرف غني مي‌خواهد همان اشتباهي را تكرار كند كه حامد كرزي در دولت گذشته انجام داد. صلح در افغانستان بايد با مشاركت همه جريان‌هاي دخيل موافق و مخالف دولت صورت گيرد و نبايد ديگر گروه‌ها نظير شوراي عالي صلح و جريان جهادي از روند گفتگوها حذف يا ناديده گرفته شوند./