مشروح گفت وگوی مهم مونیز درباره چگونگی نظارت بر برنامه هسته ای ایران

به گزارش گروه بین الملل بصیرت به نقل از ایران هسته ای، ارنست مونیز وزیر انرژی امریکا که بخش های فنی تفاهم لوزان محصول مذاکره وی و دکتر علی اکبر صالحی است در گفت وگویی با چارلی رز از شبکه تلویزیونی بلومبرگ اعلام کرد بخشی از فناوری های پیشرفته ای که برای نظارت بر برنامه هسته ای ایران پس از توافق نهایی در تاسیسات هسته ای ایران نصب نخواهد شد، ساخته شده در «آزمایشگاه های دولت امریکا» است.

این امر برای نخستین بار از یک تهدید اطلاعاتی و حفاظتی بی سابقه علیه برنامه هسته ای ایران پرده بر می دارد.

متن کامل این گفت وگو که روز 22 اردیبهشت (13 مه) انجام شده، در ادامه می آید.

***

رز: روزنامه واشنگتن پست، مونیز را سلاح مخفی واشنگتن در گفتگوهای (هسته ای) با ایران نامیده است. او درباره جزئیات فنی توافق هسته ای با همتای ایرانی خود علی اکبر صالحی مذاکره می کند. مونیز، استاد دانشگاه اِم آی تی آمریکا است که سابقه چهل سال تدریس و ریاست گروه فیزیک را در آنجا بر عهده داشت. مونیز در دوره ریاست جمهوری بیل کلینتون به عنوان معاون وزیر انرژی و کارشناس اداره سیاست علم و فناوری در کاخ سفید فعالیت می کرد. خرسندم که برای نخستین بار با او در پشت این میز گفتگو می کنم.

آقای مونیز، مسائل زیادی برای گفتگو وجود دارد: قطعاً درباره حوزه انرژی به طور کلی و دیدگاه شما درباره تغییرات اقلیمی و سایر مباحث گفتگو خواهیم کرد. اما اجازه دهید بحث را با مذاکرات هسته ای آغاز کنیم. حضور شما کنار جان کری در گفتگوها باعث شده است نزد همه ما مشهور شوید. نکته جالب اینکه، شخصی که در میز گفتگوها کنار آقای ظریف قرار دارد، فردی است که شما از دوران دانشجویی خود در اِم آی تی، او را می شناسید. این طور نیست؟

مونیز: واقعیت آن است که ما در اِم آی تی هم دوره بودیم، اما آن زمان یکدیگر را نمی شناختیم. بعداً زمانیکه او هدایت تیم (نمایندگی) ایران را در آژانس بین المللی انرژی اتمی بر عهده داشت یکدیگر را ملاقات کردیم، اما به شما اطمینان می دهم گفتگوهای ما به شکل دوجانبه و سی، چهل ساعته ای که در سوئیس داشتیم، نبود.

رز: به ما بگویید نقش شما در مذاکرات چیست؟

مونیز: باید بگویم در ابتدای گفتگوها برای دستیابی به توافقی که روی هم رفته باید محدودیتهای مهم برای برنامه هسته ای ایران را در بر گیرد، برنامه ای که آقای صالحی آن را ایجاد و اداره می کرد، مذاکره کنندگان ایرانی احساس کردند حضور تیم وزیر امور خارجه و رئیس سازمان اتمی کشورشان در بحث ها منطقی است. البته باید به شما یادآوری کنم که آقای صالحی پیش از ظریف، وزیر امور خارجه بود. در اینجا بود که من برای شرکت در گفتگوها معرفی شدم، زیرا بخش های زیادی از توافق به مبادلات (بده بستان ها) در زمینه هایی مانند سانتریفیوژ، ذخایر و میزان غنی سازی اورانیوم ایران مربوط است که جنبه فنی دارند. بنابراین، دوباره از من خواسته شد که در کنار جان کری، به عنوان مذاکره کننده اصلی با آقای صالحی حضور داشته باشم.به اعتقاد من، تصمیم ها نتایج خوبی داشت؛ هر دو طرف مذاکره نیز تیم هایی خوبی داشتند و ما نیز بحث های فنی را مدیریت کردیم. شاید سابقه تحصیل هر دو ما (من و آقای صالحی) در دانشگاه ام آی تی باعث شد که فوراً به حل مسئله روی بیاوریم و امیدواریم بحثها، دامنه و جزئیات خاص آنچه را که بر سر آن مذاکره کردیم، نشان دهد.

رز: آیا پیش آمده که فقط شما دو نفر، به تنهایی گفتگو کنید؟

مونیز: بله، موارد بسیاری وجود داشت.

رز: هدف شما چیست؟

مونیز: تبادل زیادی وجود دارد؛ دیدگاه شخص من و گمان کنم دیدگاه دولت آمریکا به توافق این است که هدف ما در بلندمدت و چند ده سال آینده این است که بتوانیم اعتماد جامعه بین المللی را جلب کنیم که ایران واقعاً به دنبال برنامه صلح آمیز برای تولید تاسیسات و انرژی هسته‌ای است. اما صادقانه بگویم، امروز چنین اعتمادی وجود ندارد و شدت تحریمها خود بیانگر همین مسئله است. بنابراین، ما کار را با مجموعه ای از محدودیتهای بسیار شدید برای برنامه هسته ای ایران آغاز می کنیم و به مرور زمان، اگر همه درست عمل کنند، نهایتاً در بلند مدت ایران به کشور برخوردار از برنامه هسته ای تبدیل خواهد شد که از معاهده منع تکثیر (اِن پی تی) و پروتکل الحاقی که شفافیت بیشتر را به همراه خواهد داشت، تبعیت می کند. فرضاً یکی از اقدامات آمریکا و همکاران ما در گروه 1+5، تعیین ضوابطی بود که دستکم تا ده سال، اگر ایرانی ها تصمیم بگیرند فوراً اورانیوم یا پلوتونیم برای سلاح گردآوری کنند، زمان گریز هسته ای برای آنها دستکم یکسال طول بکشد. در اینجا منظور گردآوری اورانیوم غنی شده یا پلوتونیم لازم برای تولید نخستین سلاح هسته ای است؛ بدین ترتیب حتی اگر ایرانی ها تصمیم بگیرند توافق را لغو کنند، همه بازرسان را بیرون کرده و فوراً برای گردآوری مواد هسته ای اقدام کنند، دستکم به یک سال زمان نیاز خواهند داشت. در حالیکه امروز این زمان بسیار کوتاه و حدود دو یا سه ماه است.

رز: اگر ایرانی ها هم اکنون مذاکرات را کنار بگذارند و فوراً برای تولید سلاح اتمی اقدام کنند، می توانند یک بمب بسازند؟

مونیز: برای تهیه سوخت هسته ای به دو تا سه ماه زمان نیاز است. آقای ظریف اخیراً در برنامه ای حضور داشت و به نکته ای اشاره کرد که بارها برای ما گفته است: اینکه تعریف ما از زمان گریز هسته ای، غیرمتعارف است. البته او حق دارد و در تعاریف استاندارد، زمان گریز به زمان لازم برای دستیابی به خود سلاح هسته ای گفته می شود. اما رویکرد ما محافظه کارانه است و ما آن را زمان لازم برای دستیابی به مواد هسته ای تعریف کرده ایم و البته تسلیحاتی شدن به زمان بیشتری نیاز خواهد داشت که ما آن را به حساب نیاوردیم. بنابراین با دیدگاه محافظه کارانه می توان گفت توافق، زمان لازم برای دستیابی به مواد اولیه را دستکم تا ده سال دیگر، به یک سال افزایش خواهد داشت. بنابراین در مسئله زمان گریز هسته ای، توازن وجود دارد و باید روشن شود چه تعداد سانتریفیوژ و با چه کیفیتی باید فعال باشد، چه میزان ذخایر اورانیوم غنی شده وجود دارد و سطح خلوص آنها چقدر است و یا در صورت تصمیم احتمالی ایرانی ها برای دستیابی به آستانه گریز هسته ای، آنها قادرند با چه سرعتی سانتریفیوژ یا آبشار تولید کنند. بنابراین، همه این جزئیات فنی باید مطرح و بررسی شود. ما در این زمینه تعامل خواهیم داشت. چند هفته پیش مطلبی در روزنامه ها منتشر شد که من و تیم همراهم اغلب در این موارد پس از اطلاع با آزمایشگاه های (فیزیک) تماس می گیریم و زمانیکه چند ساعت استراحت می کنیم، کارشناسان در آنجا محاسبات تازه را انجام می دهند تا اطمینان یابند که زمان گریز هسته ای یکساله را همواره مد نظر داریم.

رز: شما و همکاران فیزیکدان هسته ای شما چه چیزی گرد آوری می کنید؟

مونیز: زمانیکه در مذاکرات به جان کری ملحق شدم، اعلام شد که وزارت انرژی آمریکا به شکل گسترده در گفتگوها شرکت دارد. واقعیت آن است که این مشارکت قبلاً نیز وجود داشت. بنابراین ما مجموعه ای از آزمایشگاه ها و تأسیسات هسته ای در اختیار داریم که اصولاً گنجینه بسیاری از قابلیت های هسته ای آمریکا به شمار می روند. بنابراین، هفت آزمایشگاه ملی و دو مرکز هسته ای خود را برای ارزیابی جنبه های گوناگون ابعاد فنی توافق، به کار گرفتیم.

رز: گفته می شود ما درباره محل تأسیسات هسته ای ایران و فعالیت ها در این مراکز، اطلاعات زیادی داریم و حتی مدل‌هایی (ماکت یا الگوهایی) از برخی آزمایشگاه هایی که به آنها اشاره شد، وجود دارد؟

مونیز: مطبوعات گزارش هایی را در این باره منتشر کرده اند.

رز: خواسته ها از شما چیست؟ آیا قرار است با بررسی گفته های ایرانی ها و اطلاعات، صحت پیش فرض ها را درباره وضع کنونی ایرانی ها، تغییرات لازم در توافق و پیامدهای آن بررسی کنید؟

مونیز: بله، ما برای تصمیم گیری و انتخاب از بین ذخایر اورانیوم، شمار سانتریفیوژها و سطح غنی سازی ذخایر اورانیوم، گزینه های مختلفی در اختیار داریم. بنابراین باید بین این پارامترهای گوناگون توازن ایجاد کنیم و همواره دستور العمل رئیس جمهور اوباما را مبنی بر اینکه دستکم یک سال باید تا زمان گریز هسته ای فاصله باشد، ملاک قرار می دهیم.

رز: برخی معتقدند این اقدام به تنهایی کافی نیست و کره شمالی را مثال می زنند. نظر شما چیست؟

مونیز: اوضاع کره شمالی از نظر سطح بازرسی ها کاملاً تفاوت دارد و باید بگویم تفاوت مهم در قیاس با کره شمالی به میزان شفاف سازی، دسترسی (به تاسیسات) و راستی آزمایی مربوط می شود. در برنامه کره شمالی، تعداد بازرسان نسبتاً اندک بود و برای بازدید آنها از مراکز مختلف، محدودیتهای بسیاری وجود داشت. در واقع، همین تجربیات بود که جامعه بین المللی را به ایجاد پروتکل الحاقی سوق داد که چیزی فراتر از توافقهای پادمانی معمول با سازمانهای بازرسی بین الملل را شامل می شود و زمینه دسترسی و شفافیت بیشتر را فراهم می کند. همه اینها بخشی از توافق هستند: ایران متعهد شده است که اساساً برای همیشه یا دستکم تا زمانیکه عضو معاهده منع تکثیر هسته ای است، در چارچوب پروتکل الحاقی عمل کند.

رز: اشاره کردید زمان یکساله برای گریز هسته ای طبق آمارهای محتاطانه است. آیا میزان بازرسی ها برای شما راضی کننده است؟ جان کری گفت بازرسی ها در این توافق، شدیدترین بازرسی های ممکن است. آیا شما بازرسی ها را کافی می دانید؟

مونیز: بله، وگرنه به جمع بندی نمی رسیدیم، اما این بازرسی اجزاء بسیاری دارد که باید همه آنها را اجرا کنیم. ما در توافق به همه بخش های زنجیره تأمین و حتی معادن اورانیوم و کارخانه ها دسترسی و بر مراکز تولیدنظارت مستمر داریم. همچنین برای مهر و موم شدن تجهیزاتی که دیگر از آنها استفاده نمی شود، فناوری پیشرفته به کار می گیریم و بازرسی های ادامه دار وجود دارد. اگر ایرانی ها بخواهند بازرسی ها را دور بزنند، ناچار هستند کل زنجیره تأمین را مخفیانه ایجاد کنند که مراکز گوناگون بسیاری را شامل می شود و ما معتقدیم اگر بازرسی ها، اجرای پروتکل الحاقی و ابزارهای ملی ما را در نظر بگیرید، ایجاد کل زنجیره تأمین واقعاً دشوار خواهد بود.

رز: اجازه بازرسی از پایگاه های نظامی خود را نمی دهند و هیچ کشور دیگری نیز حاضر نیست چنین کاری کند. آیا شما به این پایگاه ها دسترسی دارید؟

مونیز: در اینجا دو مسئله متفاوت وجود دارد که گاه با یکدیگر تلفیق می شوند. مسئله اول، فرآیند بررسی ابعاد نظامی برنامه هسته ای گذشته ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی است که تا به امروز موفقیت آمیز نبوده، اما هنوز نهایی نشده است. البته ایران و آژانس باید بر سر میزان دسترسی لازم برای اینکه آژانس بتواند گزارش نهایی خود را درباره «ابعاد نظامی احتمالی» برنامه گذشته ایرانی ها منتشر کند، به توافق برسند. سخن ما از حرکت رو به جلو است، زیرا در ادامه راه فرآیندی ایجاد می شود که ایران تا زمان مشخص باید دسترسی لازم را به مراکزی که درباره آنها نگرانی منطقی و بر پایه واقعیتها وجود دارد، فراهم کند. در اینجا نیز فرآیندی وجود دارد که یک یا دو کشور به تنهایی نمی توانند از آن جلوگیری کنند.

رز: ظاهراً آمریکا علاقه دارد تجهیزاتی طراحی کند که آژانس بین المللی انرژی اتمی در بازرسی های خود برای نظارت از آنها استفاده کند. ایرانی ها نیز از آن بیم دارند که این تجهیزات زمینه جاسوسی آمریکا از آنها را فراهم کند.

مونیز: ابتدا باید بگویم که چیزهایی مانند پروتکل الحاقی یا استفاده از فناوری های پیشرفته برای بازرسی های آژانس مسائلی هستند که ما به شکل گسترده تر برای فعالیت های آژانس بین المللی انرژی اتمی مدنظر داریم و فقط به ایران مربوط نمی شود. هدف نیز جلوگیری از تکثیر (تسلیحات) هسته‌ای در هر جای دنیا است؛ در اینجا و امیدواریم در بسیاری از دیگر نقاط دنیا نیز از فناوری های پیشرفته مانند پلمپ های ویژه که در صورت دستکاری مستقیماً مسئله را به آژانس بین المللی اطلاع داده و زمینه بازرسی سریع را فراهم می کنند، استفاده کنیم. اینگونه فناوری ها نیز در آزمایشگاه های ملی آمریکا تولید شده است و برای ایرانی ها پذیرفتنی نیست. ما بر سر این موضوع گفتگو کرده ایم.

رز: نظر شما درباره تمایل ایران برای فعالیتهای تحقیق و توسعه روی سانتریفیوژهایشان چیست؟ اگر این توافقنامه ده سال یا دوازده سال یا هر زمانی که توافق شود اعتبار داشته باشد، در این مدت آنها تحقیقات زیادی روی این سانتریفوژها انجام داده اند و پس از این دوره ده ساله، توانایی آنها در غنی سازی اورانیوم خود افزایش قابل توجهی خواهد داشت.

مونیز: مسائل مربوط به تحقیق و توسعه از موارد اختلافی بوده است. در ده سال اول هیچ غنی سازیی توسط هیچ سانتریفوژ پیشرفته انجام نخواهد شد و فقط سانتریفوژهای اولیه آنها یعنی IR-1 در این مدت اجازه فعالیت خواهد داشت. در واقع در این ده سال، در بخشی از فعالیتهای تحقیق و توسعه ایران عقبگردهایی وجود خواهد داشت اما در عین حال آنها می توانند پیشرفتهای نیز داشته باشند. هرچند امکان استفاده از سانتریفوژهای پیشرفته در محاسبه زمان گریز هسته ای که ما در نظر گرفته ایم، لحاظ شده است.

رز: منظور شما این است حتی اگر آنها از سانتریفوژهای پیشرفته نیز برای غنی سازی استفاده کنند، با شرایطی که شما قرار داده اید حداقل یک سال زمان نیاز دارند تا گریز هسته ای را انجام دهند؟

مونیز: شکی نیست که برنامه هسته ای ایران محدودتر از آن چیزی است که ما روی کاغذ فرض کرده ایم. واقعیت این است در مذاکرات سالهای دوهزار و سه تا دوهزار و پنج شرایط متفاوتی وجود داشت و این بار ما برنامه ایران را به شدت محدود کرده ایم اما آنها می توانند برای مدت زمان بسیار طولانی در آینده، فناوری هسته ای را توسعه دهند.

رز: محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران در مصاحبه خود با من گفت «در سال دوهزار و سه ایران حاضر بود پروتکل الحاقی را برای بازرسیهای نامحدود اجرا کند. در واقع ایران بین سالهای 2003 تا 2005 این کار را انجام داد. اما متاسفانه دولت وقت آمریکا مسیر رویارویی را انتخاب کرد و ممکنها را از بین برد.» در موارد متعددی او گفته است که ایران حاضر بود این کار را در سال دوهزار و سه انجام دهد.

مونیز: اینکه آنها حاضر بودند این کار را انجام دهند و اگر در آن زمان توافقی بین المللی حاصل شده بود، شرایط کاملا بسیار متفاوت بود. در آن زمان آنها فقط چند صد سانتریفوژ داشتند. اما اکنون آنها حدود بیست هزار سانتریفوژ دارند و اکنون آنها حدود ده هزار کیلوگرم اورانیوم غنی شده دارند که تا حد پنج درصد غنی سازی شده است. در این توافق قرار است این مقدار به سیصد کیلوگرم کاهش یابد و غنای آن نیز به سه ممیز شش یا هفت دهم درصد برسد و این موضوع تا پانزده سال ادامه خواهد داشت. بنابراین می بینیم این میزان کاهش قابل توجهی در ذخیره اورانیوم غنی شده آنها خواهد بود.

رز: رئیس جمهور و وزیر خارجه آمریکا روی شما حساب کرده اند که کنگره را متقاعد کنید. من می دانم شما اعتبار و صلاحیت این کار را دارید زیرا شما سیاستمدار نیستید و شما می توانید کنگره را متقاعد کنید که این توافق برای آمریکا خوب است و برای ده یا دوازده سال امکان پیشرفت در برنامه هسته ای ایران را کاهش خواهد داد.

مونیز: اول از همه باید بگویم جان کری و من هر دو خیلی هماهنگ و متحد با یکدیگر کار می کنیم. روشن است که ما زمینه ها و سوابق مخصوص به خود را هم داریم. بنابراین وقتی مرا وارد مذاکرات کردند برای این بود که به ابعاد فنی مذاکرات بپردازم، چه مسائل مربوط به غنی سازی یا تولید پلوتونیوم در راکتورها و مسائل دیگر باشد. مشخص است که برای این بخش از توافقنامه، من همکاری زیاد و فشرده ای با اعضای کنگره دارم اما نباید فراموش کنید که این توافقنامه ابعاد دیگری هم دارد، از جمله کاهش تحریمها، مسئله ابعاد نظامی و مسائلی از این قبیل که جان کری وزیر خارجه آمریکا سخنگوی اصلی در این خصوص است. مسئله دیگر اینکه مسائل جامعتری وارد این مذاکرات شده است که درباره ماهیت مذاکرات است، نه درباره نتیجه مذاکرات، برای این مسائل نیز مشخص است که وزیر خارجه و رئیس جمهور در راس هستند.

رز: ایرانیها پشت همین میز گفته اند که ما سلاح اتمی نمی خواهیم. آنها همیشه این حرف را زده اند. شما این حرف را چگونه ارزیابی می کنید؟

مونیز: اول از همه اجازه دهید بگویم امیدوارم که این حرف حقیقت داشته باشد. و این توافق همانطور که قبلا هم گفته ام، این توافق برای مدتی طولانی ایجاد می شود، زیرا برخی از محدودیتها تا بیست و پنج سال ادامه خواهد داشت و برخی نیز در واقع تا ابد ادامه دارد. بنابراین هدف اصلی این است که با گذشت زمان ما به این حرف ایرانیها اعتماد پیدا کنیم. واقعیت این است که امروز کاملا روشن است که اعتمادی به این حرف وجود ندارد. دستکم در گذشته چنین نبوده است اصلا به همین علت است که ما این تحریمها را علیه ایران وضع کرده ایم.

رز: وزیر خارجه ایران گفته است تحریمها نبود که آنها را پای میز مذاکرات آورد. آیا به نظر شما تحریمها آنها را به میز مذاکره آورد؟

مونیز: شما می دانید که من نمی توانم به این سوال پاسخ بدهم. من شخصا بر این باورم که تحریمها قطعا بخشی از علل این مسئله بوده است اما در نهایت کار ما چیزی جز این نیست که توافقی به دست آوریم که مبتنی بر راستی آزمایی باشد.

رز: آیا قضاوت شما این است که وزیر خارجه ایران و همتای ایرانی شما، با حسن نیت با شما مذاکره کرده اند و حاضرند توافقی را امضا کنند که توانایی آنها را برای داشتن سلاح اتمی محدود می کند؟

مونیز: مطلقا همین طور است. من فکر می کنم دستکم فرصتی فوق العاده وجود دارد و تلاش بسیاری می شود، من معتقدم ما فرصت فوق العاده و بسیار زیادی برای کامل کردن این توافق داریم. پارامترهایی که ما تا اینجا روی آنها کار کرده ایم، این رژیم بسیار سختگیرانه را که خاطر نشان کردم، برای ده، پانزده و بیست سال و غیره تعیین و مشخص می کند. به نظر من آنها حاضرند با این رژیم پیش بروند.

رز: آیا آنها با حسن نیت مذاکره می کنند؟

مونیز: من مطلقا اطمینان دارم که همین طور است.

رز: زیرا برخی می گویند آنها سعی می کنند بار دیگر وقت کشی کنند و این همیشه استراتژی آنها بوده است؟

مونیز: ما همگی قبول داریم که داریم به نتیجه ای تا پایان ژوئن می رسیم.

رز: اگر تا پایان ژوئن توافق حاصل نشود چه خواهد شد. آیا شما می توانید درباره همه نکات توافق کنید؟

مونیز: اینکه اگر توافق حاصل نشود چه خواهد شد، من نمی توانم حدس بزنم اما می دانیم که احتمال دارد کنگره اقدامات جدیدی انجام دهد.

رز: آیا تحریمهای جدید وضع خواهد شد یا کار دیگری انجام خواهد شد؟

مونیز: باید منتظر باشیم ببینیم. اما آنطور که می دانیم، هم اکنون طرحی وجود دارد که به زودی درباره آن رای گیری می شود. البته میان دولت و کنگره توافق شده است که دست کم متممی به آن اضافه نشود تا برای ما نیز قابل قبول باشد یعنی فضای کافی برای ما فراهم شود تا بتوانیم توافق با ایران را تا سی ژوئن نهایی کنیم. بعد از آن کنگره می تواند نظر خود را اعلام کند. من خودم خیلی خوشبین هستم که ما در نهایت توافقی خوب به دست خواهیم آورد که می توانیم به کنگره ارائه کنیم. بعد از آن نوبت ایران خواهد بود که به مفاد توافقنامه واو به واو عمل کند.

رز: اگر آنها این کار را بکنند، ما همچنان اصرار خواهیم داشت که کاهش تحریمها مرحله ای خواهد بود و نمی تواند به یکباره و فوری اتفاق بیفتد؟

مونیز: البته ما کاملا روشن گفته ایم که مطمئنا این کار مرحله ای خواهد بود به این معنا که پارامترهای کلیدی که ما درباره آن قبلا صحبت کردیم، برای مثال پارامترهایی که زمان یک ساله گریز هسته ای را مشخص می کند، این پارامترها باید عملی شود تا کاهش تحریمها شروع شود. بنابراین برای مثال باید ده هزار کیلوگرم اورانیوم ذخیره شده ایران به سیصد کیلوگرم کاهش یابد. این مثال خوبی است. در واقع این کار باید انجام شود نه اینکه فقط قول آن داده شود.

رز: در واقع این کار باید پیش از حذف تحریمها انجام شود؟

مونیز: دست کم این نظر شخص بنده است و در اینجا نیز جان کری باید در این خصوص به همراه شرکایمان در 1+5 مذاکره و صحبت کند.

رز: در هر صورت نظر شما این است که ایران ابتدا باید این مقدار را کاهش دهد در غیر این صورت کاهش تحریمها شروع نخواهد شد؟

مونیز: توافق کلی میان 1+5 این است که لازم است باید پیش از شروع کاهش تحریمها، پارامترهای کلیدی هسته ای تحقق پیدا کند.

رز: برخی گزارشها حاکیست فرانسویها در مقایسه با ما با ایرانیها سختگیری بیشتری می کنند؟ البته منظورم در چارچوب 1+5 است.

مونیز: اول از همه اجازه دهید بگویم خود این دستاورد بزرگی بوده است که 1+5 تا چه حد در این خصوص هماهنگ و یکصدا بوده است. اخیرا نیز وزرای خارجه این شش کشور حاضر بودند و روی این مسئله کار کردند. بسیاری از شرکای ما از جمله فرانسویها نظرات مهمی برای نهایی کردن توافقنامه ارائه کرده اند.

رز: برای من توصیف کنید تا چه حد چشمگیر و فوق العاده است که هم اکنون توافقی در دست دارید. البته باید بگویم این توافق هنوز کامل نیست و ممکن است کامل نشود اما در هر حال چارچوب یک توافق است. آیا به نظر شما اینکه تا اینجا رسیده ایم بسیار چشمگیر است، آیا زمانی که این گفتگوها را شروع کردید فکر می کردید بتوانیم به اینجا برسیم؟

مونیز: برای پاسخ به این سئوال باید به واکنشها توجه کرد. در ابتدا وقتی این توافق حاصل شد، بسیاری از دامنه و جزئیات و دقت این توافق متعجب شدند.

رز: در واقع آنها از آنچه به دست آمده بود تعجب می کردند زیرا انتظار آن را نداشتند.

مونیز: این مسئله به طور گسترده بیان شد و حتی بسیاری از کسانی هم که درباره این توافق بسیار تردید داشتند، به این مسئله اذعان کردند.

رز: به نظر شما چرا آنها می خواهند این کار را بکنند؟

مونیز: درست است آقای ظریف می گوید تحریمها آنها را پای میز مذاکره نیاورد اما قطعا خلاصی از تحریمها چیزی مسئله ای بسیار مهم برای آنها بود.

رز: آیا به نظر شما این چیزی بود که بازی را تغییر داد؟

مونیز: به نظر من روشن است که این محرکی اصلی بوده است. دوم اینکه من فکر می کنم واکنش جوانان در ایران مرا تشویق و امیدوار کرد، به ویژه وقتی که حصول توافق چارچوب اعلام شد. جوانان زیادی در ایران هستند که می خواهند دوباره به غرب بپیوندند و کشورشان روابطی عادی تر با غرب داشته باشد.

رز: آیا می توان گفت اگر توافقی حاصل شود که بیشتر مردم مطمئن شوند می تواند به اهداف مورد نظر هم برای ایرانیها و هم آمریکا و هم برای 1+5 برسد، آیا این توافق می تواند به ایران کمک کند روابط بهتری با بقیه جهان داشته باشد و ممکن است به گفتگو با ایران درباره مسائل جامعتر و گسترده تری بینجامد که میان ایران و آمریکا و 1+5 فاصله انداخته است.

مونیز: اول از همه، دوباره باید بگویم و مطلقا مسئله را روشن کنم که ما درباره توافقی هسته ای با ایران مذاکره کرده ایم و این مذاکرات درباره توافقنامه ای قابل راستی آزمایی بود که بتواند شروط مورد نظر را تامین کند. من خواهم روشن کنم که آرزوی رسیدن به این نتیجه ای که شما توصیف کردید و البته من هم چنین چیزی را آرزو دارم، هیچ تاثیری بر این توافق و مذاکرات نداشت. این توافق صرفا مربوط به برنامه هسته ای بوده است. از طرف دیگر این مسئله زمان می برد، و البته ما نمی توانیم نخواهیم این آرزو برآورده شود به ویژه اگر این بدان معنا باشد که برخی از دیگر اقدامات ایران که ما را ناراضی می کند، پایان یابد.

رز: هنوز چه مسائلی حل نشده باقی مانده است که بگوییم توافق نهایی درباره برداشته شدن تحریمها حاصل نشده است؟

مونیز: دقیقا مرحله ای بودن تحریمها و اینکه چه کارهایی کاهش تحریمها را کلید می زند، مسائلی است که باید هنوز حل شود. هنوز مسائلی هستند که قبلا هم خاطر نشان کردم و مربوط به آژانس بین المللی انرژی اتمی می شود و درباره برنامه هسته ای گذشته ایران است که باید ابهامات درباره آن برطرف شود. همچنین مسائل دیگری هم وجود دارد که ما درباره آنها صحبت نکرده ایم برای مثال اینکه تحریمهای سازمان ملل متحد مربوط به برنامه موشکهای بالستیک ایران ادامه خواهد یافت. همچنین تحریمهای تسلیحاتی وجود دارد. بنابراین چنین مسائلی هنوز باید بحث شود که البته این مسائل مربوط به من نمی شود و در چارچوب اختیارات وزرای خارجه است.

رز: اگر شما به اندازه کافی اورانیوم غنی شده برای ساخت سلاح اتمی داشته باشید، به عنوان یک فیزیکدان چه قدر طول می کشد سلاح اتمی بسازید و بتوانید از آن استفاده کنید و به هدف بزنید؟

مونیز: می دانید که نمی توانم پاسخ این سوال را کامل بدهم. اما با اورانیوم غنی شده با غلظت بالا، اجماع عمومی این است که دست کم رسیدن به یک سلاح خام و ابتدایی که البته نمی تواند سلاحی کارآمد باشد، اما چنین سلاحی می تواند مخرب باشد. البته برای کشوری با توانمندی علمی و فنی ایران، این کار به روشنی قابل انجام است. البته درباره قسمت دوم سوال شما، مسئله کاملا فرق می کند و اینکه ما آن را برای تسلیحاتی کردن و قراردادن روی موشک طراحی کنیم. اما روشن است که در این گفتگو نمی توانیم وارد جزئیات آن شویم.

به نظر من این توافقنامه در دوره های زمانی مختلف نقاط عطفی دارد که تا مدتهای طولانی ادامه خواهد داشت و هدف نهایی این است، همانطور که گفتم برای کوتاه مدت نیست، در نهایت هدف این است که جامعه بین المللی مطمئن شود که برنامه هسته ای ایران جز برای اهداف صلح آمیز نبوده است. بنابراین این هدف ماست. اگر عکس این ثابت شود، ما هنوز گزینه هایی روی میز داریم که واکنش نشان دهیم.