حدود یک ماه پیش بود که علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی برای نخستین بار اعلام کرد آمریکایی‌ها دبه کرده‌اند و به قول و قرارهای خود در لوزان هم پایبند نیستند. در حالی که صالحی اطلاعات و جزئیاتی از این بدعهدی آمریکا در مذاکرات پسالوزان ارائه نکرده بود، ظاهراً برخی فشارهای درون دولتی باعث شد چند روز بعد سخنان خود را تلطیف کند و بگوید آن حرف را از سر شوخی زده و دبه آمریکایی‌ها چندان جدی نیست.
اوایل خرداد محمدجواد ظریف به مجلس رفت و گزارشی از روند مذاکرات و دبه آمریکایی‌ها به نمایندگان ارائه کرد اما به دلیل غیرعلنی بودن این نشست، خبر خاصی از مواردی که وزیر امور خارجه و رئیس تیم مذاکره‌کننده کشورمان به آنها پرداخت، منتشر نشد.
در همین حال برخی منابع خبری غیررسمی اعلام کردند آمریکا در ۴ موضوع دیدگاه خود را تغییر داده است: ۱- تعداد ماشین‌ها در فردو ۲- زمان بندی تحقیق و توسعه ۳- زمان بندی تعلیق تحریم ها ۴- مکان‌ها و افرادی که باید آژانس به آنها دسترسی پیدا کند.
چندی بعد علی اکبر ولایتی در مصاحبه‌ای با پایگاه اطلاع رسانی رهبر معظم انقلاب نیز به این قضیه اشاره کرد و گفت: «هدف و عادت آنها همین است و بعد از اینکه مذاکرات شروع می‌شود، قدم‌به‌قدم از آن قول اولیه عقب می‌نشینند. نکته مهم این است که هربار مذاکره میکنند، بعدش دبّه درمی‌آورند و همان حرف‌هایی که قبلاً به‌نوعی درباره آنها تفاهم حاصل شده است، دومرتبه تکرار میکنند و بعد ادعاهای جدیدی مطرح می‌نمایند.»
مهر تایید روحانی
روند مذاکرات و اظهارات جسته و گریخته دیپلمات‌های ایرانی و غربی حاضر و مرتبط با اتاق مذاکرات، نشان می‌داد برخلاف گفته صالحی، دبه آمریکایی‌ها جدی‌تر از آن است که بتوان آن را شوخی دانست. اظهارات رئیس جمهور کشورمان در کنفرانس خبری دو روز پیش، مهر تاییدی بر این قضیه بود. روحانی که طی این مدت سعی کرده تا جای ممکن خوشبینانه و مثبت به ماجرا نگاه کند در این کنفرانس خبری گفت: اگر طرف مقابل ما هم به چارچوب‌هایی که قبلاً مورد تفاهم بوده متعهد بماند و نخواهد موارد جدیدی را وارد توافق کند به نظر من می‌توان موضوع را حل و فصل کرد و ما می‌توانیم به توافق برسیم اما در غیراین صورت ممکن است مذاکرات را طولانی کند.
این اظهارات که دیگر نمی‌توان آن را سربسته و شوخی خواند در حالی است که خوشبین‌ترین تحلیلگران از روند بسیار کند و دشوار مذاکرات می‌گویند و برخی نیز از بن بست آن خبر می‌دهند. اما دلیل این قضیه چیست و آمریکایی‌ها چگونه چوب لای چرخ مذاکرات گذاشته اند؟ بخشی از پاسخ این سوال را پایگاه آمریکایی لوبلاگ در گزارشی فاش کرده است. گزارشی تحت عنوان؛ «درخواست‌های جدید آمریکا در مذاکرات پیچیده با ایران».
درخواست غنی‌سازی ۲ درصد!
لوبلاگ در این گزارش نوشت: ایرانی‌ها معتقدند دستیابی به توافق تا ضرب الاجل ۳۰ ژوئن امکان‌پذیر است با این حال تایید میکنند که پیشرفت مذاکرات کند بوده است. نگرانی عمده آنها وارد کردن درخواست‌های جدید توسط آمریکاست که فراتر از چارچوب توافق شده در لوزان است. این موضوع مذاکرات را در چند هفته مانده به ضرب الاجل پیچیده می‌کند.
پس از لوزان و در کمال تعجب طرف ایرانی، آمریکا با پیشنهاد کاهش غنی‌سازی به سطح ۲ درصد به مذاکرات برگشت. از آنجایی که این محدودیت هرگز در لوزان مطرح نشده بود، به گمان ایرانی‌ها، آمریکا با سوء نیت و فریب عمل کرده است.
ایرانی‌ها اصل «هیچ چیز مورد توافق قرار نمی‌گیرد تا درباره همه چیز توافق شود» را به عنوان اصل معتبر پذیرفته‌اند. با این همه، هرچند ارائه یک درخواست جدید الزاما شکست مذاکرات را پیش‌گویی نمی‌کند اما مذاکرات را پیچیده می‌کند، چرا که مذاکراتی چندجانبه درجریان است و ارائه درخواست‌های جدید از سوی یک طرف موجب واکنش‌های متفاوت از سوی دیگر طرف‌ها درباره تعهداتشان می‌شود. برای مثال ایرانی‌ها می‌توانند درخواست کنند که تعداد سانتریفیوژهای موافقت شده در نطنز از ۵ هزار دستگاه به ۷ هزار افزایش یابد و طرف‌های دیگر مخالفت کنند و بدین ترتیب زمان ارزشمند را تلف کرده و اعتماد را از بین ببرند.
توقف آزمایش‌های مکانیکی سانتریفیوژها
به نوشته این پایگاه آمریکایی؛ مثال دیگری از حرکت آمریکا فراتر از چارچوب لوزان درخواست توقف آزمایش‌های مکانیکی سانتریفیوژهاست. این آزمایش‌ها بخشی از توسعه و تحقیق ایران در دانشگاه‌های این کشور است و هیچ ارتباطی با مواد شکاف‌پذیر ندارد. غنی‌سازی نیازمند تزریق گاز به سانتریفیوژهاست اما ایران داوطلبانه و تا زمانی که مذاکرات در جریان است تصمیم گرفته این کار را انجام ندهد. بنابراین هیچ خطری درباره غنی‌سازی وجود ندارد. اما ممنوعیت آزمایش‌های مکانیکی به معنای تحمیل محدودیت‌های بی‌دلیل بر توسعه و تحقیق است که ایران هرگز این امر را نمی‌پذیرد.
این گزارش در ادامه می‌افزاید: برخی شرکای اروپایی به ویژه فرانسه از این درخواست‌های آمریکا حمایت کرده‌اند. تلاش برای رسیدن به توافقی امن‌تر هدفی مشروع است اما گروه ۱+۵ باید مواظب باشد که درخواست‌های زیاد روی میز نگذارد. حد و مرزهایی در آنچه ایران حاضر به پذیرش است وجود دارد و علی رغم اینکه خواستار توافق هستند، آنها بارها اعلام کرده‌اند که به هر قیمتی حاضر به توافق نیستند و اگر مشاهده شود که حقوق آنها تحت ان‌پی‌تی نقض می‌شود، توافق نخواهند کرد.
لوبلاگ در پایان می‌نویسد: یک توضیح قانع‌کننده درباره این مواضع سخت آمریکا، تمایل دولت اوباما برای مدیریت مخالفان داخلی و خارجی توافق، جمهوریخواهان در کنگره و اسرائیل و شیخ نشین‌های خلیج فارس است.از آنجا که هیچ مدرکی دال بر اینکه ایران به دنبال سلاح هسته‌ای است وجود ندارد، خواسته‌های زیاده خواهانه غیرضروری و غیرسازنده است.
رفتار آمریکایی‌ها در روند مذاکرات نشانه‌های هشدار آمیزی به دنبال دارد و حاکی از این مسئله است که واشنگتن حدیقفی در زیاده‌خواهی‌های خود ندارد و هر گام عقب نشینی در مذاکرات، مساوی است با روبرو شدن با درخواستی جدید. غربی‌ها در تفاهم یک دهه گذشته نیز در نهایت مدعی شدند تنها راه اطمینان از صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران، برچیدن کامل آن است! مسیری که به نظر می‌رسد این بار دارند گام به گام و فریبکارانه آن را مطرح میکنند.
برداشتن تحریم‌های ایران ۲ تا ۳ سال زمان می‌برد
به گزارش فارس، روزنامه «المستقبل» لبنان در گزارشی به نقل از منابع دیپلماتیک نوشت: برداشتن تحریم‌های ایران ۲ تا ۳ سال زمان خواهد برد.
در ادامه گزارش آمده است: ایده غرب تعلیق اجرای تحریم‌هاست نه برداشتن کلی و آن نیز به هنگام اجرای بخش زیادی از توافق از جانب ایران است.
المستقبل با اشاره به مذاکرات هسته‌ای نوشت: توافق قطعی است ولیکن احتمال تمدید ۱۰ تا ۱۵ روزه مذاکرات وجود دارد.
در ادامه گزارش آمده است: توافق، برنامه هسته‌ای ایران را از ۱۰ تا ۱۵ سال فریز می‌کند.
این روزنامه لبنانی همچنین با اشاره به موضوع بازرسی‌ها نوشت: نظارتی که طبق توافق بر ایران اعمال می‌شود در این چند سال تمام نمی‌شود.در بخش دیگری از گزارش آمده است: آنچه الان غرب در مذاکره دنبال آن است اجازه برای بازرسی‌هاست.
کری: امکان شکست مذاکرات وجود دارد
«جان کری» وزیر خارجه آمریکا در مصاحبه با روزنامه «بوستون گلوب» گفت: حل برخی موضوعات در مذاکرات دشوار است.
کری افزود: من هرگز نمی‌گویم خوشبین هستم، من همیشه می‌گویم که امیدوارم. آیا ممکن است به توافق برسیم؟ قطعاً ممکن است. آیا امکان شکست مذاکرات وجود دارد؟ بله.
وی در ادامه گفت: ما ۳۵ سال با یکدیگر (ایران و آمریکا) گفت‌وگویی نداشتیم. بدگمانی‌هایی وجود دارد و میزان ریسک هم بالاست.
وزیر خارجه آمریکا همچنین با سرپوش گذاشتن بر زیاده خواهی‌های آمریکا به عنوان بزرگترین مانع توافق مدعی شد: اگر طبق برنامه نتوانیم کار را تمام کنیم، خرابکارها همه جا وارد می‌شوند. افراد زیادی در ایران وجود دارند، که تمایل ندارند که توافق حاصل شود که آنها تندروها هستند. در آمریکا نیز افرادی هستند که نمی‌خواهند توافق حاصل شود.
«بوستون گلوب» در ادامه گزارش نوشت: جان کری در بیمارستان از طریق ایمیل با ظریف در ارتباط بود.
به گزارش خبرگزاری‌ها، کنگره آمریکا نسبت به عدم گزارش‌دهی مناسب و به موقع وزارت خارجه آمریکا از روند اعمال تحریم‌های ایران و خطر «مذاکرات گمراه شده اتمی برای امنیت ملی ایالات متحده» هشدار داده است.
ایران باید رفتارش را در منطقه تغییر دهد!
«رابرت آینهورن» مشاور سابق وزارت خارجه آمریکا در امور عدم اشاعه سلاح‌های کشتار جمعی در دولت اوباما و از تحلیلگران ارشد اندیشکده‌های آمریکایی در گفت و گو با فارس با اشاره به وضعیت جاری مذاکرات هسته‌ای گفت: در حالی‌که سی‌ام ژوئن به سرعت در حال نزدیک شدن است بعید بنظر می‌رسد که تا تاریخ تعیین شده بتوان به توافق نهایی دست یافت. به نفع طرفین است که برای انجام این مهم وقت کافی اختصاص دهند.
آینهورن در ادامه مدعی شد: «ایران برای برطرف شدن شبهات در برنامه‌های گذشته هسته‌ای باید به سئوال‌های آژانس بین‌المللی هسته‌ای همچون مکان‌هایی که فعالیت‌های گذشته‌اش در آنجا صورت گرفته است، پاسخ دهد.»
وی همچنین درباره آینده روابط ایران وآمریکا نیز مدعی شد: برای آمریکا تغییر رفتار ایران در منطقه، تعیین‌کننده احتمال عادی‌سازی روابط با ایران خواهد بود.
راهبردهای هوشمندانه رهبر ایران
نشریه آمریکایی «نشنال اینترست» در گزارشی نوشت: اعلام مواضع ایران به‌طور آشکار و عمومی از سوی رهبری این کشور منعکس‌کننده راهبردهای هوشمندانه به هدف ضربه زدن به اساس سیاست‌های آمریکا است و در واقع ایران خود را آماده مات کردن رقیب می‌کند.
نشنال اینترست با اشاره به خطوط قرمز ترسیمی رهبر معظم انقلاب ایران در عدم گفت‌و‌گو با دانشمندان هسته‌ای و نیز عدم بازرسی از تاسیسات نظامی ایران نوشت: این خط قرمز تنها یک خیال نیست بلکه راهبردی هوشمندانه از سوی آیت‌الله خامنه‌ای است.