گروه سیاسی: پس از برگزاری مراسم افطاری رهبر معظم انقلاب با مسئولان و کارگزاران نظام که در آن بیانات مهمی از سوی ایشان درباره موضوعات مختلف از اقتصاد مقاومتی تا مذاکرات هسته‌ای مطرح شد، رئیس‌جمهوری نیز هفته گذشته دو بار میزبان افطار بود. اولین افطاری حسن روحانی با حضور چهره‌های احزاب و گروه‌های سیاسی برگزار شد و در دومین افطاری نیز وی میزبان جمعی از روحانیون بود. با توجه به حضور چهره‌های مختلف با گرایش‌ها و تفکرهای مختلف سیاسی در کنار هم در این ضیافت‌های افطاری، به نظر می‌رسد دیپلماسی افطاری در ایران به خوبی برای رسیدن به وحدت و همدلی مورد اشاره رهبر معظم انقلاب – به ویژه در شرایط خاص منطقه – جوابگو است. رویکرد به تحزب و فعالیت احزاب سیاسی در میان دیدگاه‌ها و شعارهای حسن روحانی در زمان انتخابات ریاست‌جمهوری یکی از وعده‌هایی بود که نتیجه‌اش به اقداماتی همچون طرح قانون احزاب در مجلس و بازگشایی خانه احزاب – که در دوران محمود احمدی‌نژاد تعطیل و حتی اسناد و مدارکش مصادره شده بود – رسید.
پس از موفقیت دولت یازدهم در بازگشایی این خانه که باعث می‌شود احزاب کشور با دیدگاه‌های مختلف زیر یک سقف جمع شده و برای دفاع از حقوق خود تصمیم‌گیری کرده و موثر باشند، به نظر می‌رسد دیپلماسی جمع‌های دوستانه‌ای مثل برگزاری ضیافت‌های افطاری می‌تواند در رسیدن دیدگاه‌های سیاسی در احترام به مخالف و نیز رسیدن به دیدگاهی ناشی از همدلی و همزبانی در موضوعات ملی کمک‌کننده باشد. از سوی دیگر با توجه به نقش ویژه روحانیت در فضای سیاسی کشور – به عنوان مثال توجه کنید به نقش جامعتین در سازوکارهای سیاسی و انتخاباتی اصولگرایان و یا نقش مجمع روحانیون مبارز و چهره‌های روحانی در میان سران اصلاح‌طلبان – گعده و دورهمی این افراد به بهانه ضیافت افطار می‌تواند در جلب نگاهی مثبت در موضوعات ملی میان روحانیون نیز موثر باشد.
درک خوب گروه‌ها و چهره‌های سیاسی از فلسفه افطاری‌های سیاسی
هرچند در هر دو مراسم افطاری رئیس‌جمهوری حاشیه‌هایی هم پیش آمد، اما با در نظر گرفتن واکنش کلی افراد حاضر در هر دو نشست، می‌توان به این نتیجه رسید که گروه‌ها و افکار مختلف سیاسی و نیز روحانیون، دیدگاه اعتدالی، همدلی و همزبانی رئیس‌جمهوری را پسندیده‌اند. روحانی در نشست خود با احزاب صریحا هدف این ضیافت افطاری را رسیدن به همدلی و همزبانی میان گروه‌های سیاسی بیان کرده بود. هرچند در این میان برخی از چهره‌های اصولگرا پس از سخنان غلامحسین کرباسچی – دبیر کل حزب کارگزاران سازندگی – در مورد وقایع سال 88 و نیز آرزوی سلامتی برای رئیس دولت اصلاحات با ختم صلوات توسط فردی دیگر – که مورد استقبال جمع کثیری از حاضران هم قرار گرفت – قصد داشتند ضمن ترک جلسه، هدف این ضیافت را مخدوش کنند، اما ناموفق بودند و در مجموع واکنش به ابتکار رئیس دولت یازدهم مثبت بود.
مثلا خامسیان، یکی از فعالان سیاسی حاضر در جلسه با بیان اینکه ابتکار عملی که رئیس‌جمهوری در دعوت از دو جریان سیاسی اصلاح‌طلب و اصولگرا انجام داد، در راستای همدلی و همزبانی بوده و این جلسه به نحو احسنت برگزار شد، افزود: نمایندگان هر دو جریان صحبت‌های خود را مطرح کردند و اینکه گفته شود عده‌ای در اعتراض به یک سخنرانی مراسم را ترک کردند به حاشیه بردن ابتکار عمل رئیس‌جمهوری است. وی برگزاری چنین مراسمی در راستای وحدت بین جریان‌های مختلف سیاسی، علی‌رغم اختلاف‌نظرهایی که وجود دارد را مثبت دانست و گفت: شب گذشته نمایندگانی از احزاب اصولگرا مانند آقای حدادعادل و بادامچیان نیز صحبت‌هایی را مبنی بر حفظ وحدت مطرح کردند و اینکه برخی رسانه‌ها با بیان مطالبی همچون ترک جلسه از سوی برخی، بخواهند کار به این بزرگی را زیر سوال ببرند شایسته نخواهد بود. علیرضا جوانمردی، عضو جامعه اسلامی مهندسین نیز در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران، طی اظهارنظری در این زمینه ترک جلسه از سوی وی را اعتراضی به سخنان کرباسچی دانسته و آن را به کلیت جلسه رئیس‌جمهور مربوط نمی‌داند.
محسن کوهکن نیز در این باره گفت: تعدادی از افرادی که در جلسه بودند به بخشی از سخنان کرباسچی معترض بودند و در حال آماده شدن برای عکس‌العمل نشان دادن به سخنان او بودند؛ اما به علت فضای همدلی که عده‌ای تلاش داشتند در جلسه برقرار باشد، سکوت کردند. مشابه این ماجرا در ضیافت افطاری رئیس‌جمهوری با روحانیون نیز پیش آمد. در حالی که بخشی از سخنان حجت‌الاسلام ادیب با استقبال روحانیون حاضر در جمع مواجه شده بود، جمعی دیگر با شعار دادن سعی داشتند جلسه را به تشنج بکشند که با توجه به دیدگاه مثبت روحانیون حاضر در نشست به نیت رئیس‌جمهوری، همراهی باقی شرکت‌کنندگان را به دنبال نداشت. محمدعلی آهنگران، از روحانیون اصلاح‌طلب و فرزند مداح معروف – صادق آهنگران – در صفحه خود در یکی از شبکه‌های اجتماعی در این باره نوشته بود: «در خلال سخنان حجت‌الاسلام ادیب تعداد قابل توجهی از علما با گفتن احسنت سخنان او را تایید کردند و از طرفی حدود هفت هشت نفر از ائمه جمعه فریاد برآوردند و با شعار مرگ بر فتنه‌گر و مرگ بر ضد ولایت فقیه، جلسه برای لحظاتی به تشنج کشیده شد.
یکی از امامان جمعه که در ردیف مقابل من نشسته بود بلند شد و اعلام کرد ائمه جمعه جلسه را به نشانه اعتراض ترک کنند اما کسی جلسه را ترک نکرد و همه جمع معترضین نشستند و جلسه آرام گرفت. آنچه بیش از هرچیز باعث آرامش مجلس شد سخنان حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمهدی طباطبایی بود که به شعاردهندگان تذکر داد: بجای غرش کردن و شعار دادن به فکر آبروی اسلام باشید و به داد اسلام برسید». در مجموع به نظر می‌رسد فضای خاص ماه رمضان و نیز شکل خاص ضیافت‌های افطاری می‌تواند راهکاری مناسب برای تحمل مخالف، نزدیکی و تقریب افکار و قلوب و در نهایت همدلی و همزبانی مورد اشاره رهبر معظم انقلاب در شعار امسال باشد.
دیپلماسی افطاری، راهی جهانی
به نظر می‌رسد راهکار افطاری برای ایجاد فضای گفت‌وگو و نزدیک‌کردن افکار و گفتمان‌ها و نیز ایجاد پذیرش «صدای دیگران» نه فقط در کشوری اسلامی مثل ایران که در دیگر کشورهای جهان هم مورد استقبال قرار گرفته است. مسلمانان در کشورهای غربی از مراسم افطاری برای تعامل با پیروان دیگر ادیان و حل و فصل مشکلات با دولت ها استفاده می کنند. مسلمانان در فرانسه وزیر کشور را به میهمانی افطاری دعوت کردند. در آمریکا هم مراسم جشن گرفتن به مناسبت فرا رسیدن ماه رمضان در مراکز اسلامی یکی از فعالیت‌هایی است که هر ساله باعث اسلام آوردن افراد زیادی در این کشور می‌شود. این در حالی است که اسلام با سرعت چشمگیری در کشورهای اروپایی گسترش می‌یابد. وزیر کشور فرانسه در مراسم افطاری با مسلمانان فرانسه گفته بود: خشونت علیه مسلمانان را به هیچ وجه نمی‌پذیریم. مانوئل والس با حضور در مراسم افطار مسجد جامع پاریس افزایش رفتارهای خشونت آمیز علیه مسلمانان در مدت اخیر را به شدت محکوم کرد. به گزارش شفقنا به نقل از پایگاه المصریون، وی تاکید کرد: «نمی‌توان به هیچ وجه خشونت علیه مسلمانان را پذیرفت.»
والس حضور و شرکت در مراسم افطاری را دلیل روشن بر محبت و دوستی اعلام کرد که اعتراضی بزرگ در برابر خشونت علیه مسلمانان خواهد بود. سفره های رمضانی در آمریکا هم پهن می‌شوند. طرح برپایی سفره‌های رمضانی «موائد الرحمن»، یکی از فعالیت‌های ماه مبارک رمضان در ایالات متحده آمریکا است که حدود 8 میلیون مسلمان در آن زندگی می‌کنند. به گزارش شفقنا به نقل از پایگاه السبق، مراسم جشن گرفتن به مناسبت فرا رسیدن ماه رمضان در مراکز اسلامی یکی از فعالیت‌هایی است که اتفاقا هر ساله باعث اسلام آوردن افراد زیادی در آمریکا هم می‌شود. در 2 ایالت نیویورک و واشنگتن جلسات و سمینارهای دینی برای ایجاد پل‌های ارتباط با غیرمسلمانان برگزار می‌گردد که مسلمانان در این نوع نشست‌ها فرصت پیدا می‌کنند تا دین خود را به تمام ادیان دیگر معرفی کنند و بخشش، مهربانی و همبستگی میان مسلمانان را به سایر ادیان نشان دهند. این مسایل هر ساله باعث اسلام آوردن گروه‌هایی از غیرمسلمانان می‌شود.
طرح موائد الرحمن تاثیر زیادی بر فقرای غیر مسلمان در آمریکا دارد. در مراکز اسلامی ایالت‌های بوستون، نیویورک و واشنگتن روزهای شنبه و یکشنبه مراسم افطاری برگزار می‌کنند و شرکت غیرمسلمانان در این نوع مراسم زمینه‌های گفت‌وگو و ارتباط با یکدیگر را به وجود می‌آورد. در طول ماه رمضان مساجد ایالت متحده آمریکا پر از نمازگزار شده و مراکز اسلامی هر ساله از ائمه دینی داخل و خارج آمریکا دعوت می‌کنند تا در مساجد حاضر شده و امامت نماز مستحب تراویح را بر عهده گیرند؛ همچنین برنامه‌های فرهنگی برای ایجاد ارتباط با غیرمسلمانان برگزار کنند. لازم به ذکر است که روز عید فطر در ایالت متحده آمریکا برای مسلمانان یک روز تعطیل است که می‌توانند آن را با خویشاوندان خود بگذرانند.به طور کلی به نظر می‌رسد بسترسازی چنین فضاهایی از سوی بزرگان عرصه سیاست کار پسندیده‌ای است که می‌تواند جریان‌های فکری مختلف را منسجم‌تر کرده و در راستای منافع ملی، کشور و نظام به کار گیرد.