سعيد همتي
هر چه از زمان پايان مذاكرات ايران و 1+5 مي‌گذرد دشمني و خصومت نظام سلطه و به ويژه ايالات متحده امريكا تصوير روشن و گوياتري به خود مي‌گيرد آنچنان كه دولتمردان اين كشور به صراحت از لزوم براندازي در نظام سياسي كشور سخن به ميان آورده و چنين موضوعي را هدف غايي و اصلي خود عنوان مي‌كنند.
سخنان مقامات رسمي و غيررسمي غربي در حين غائله‌آفريني و بحران‌سازي جماعت تجديدنظرطلب در سال 88 مبني بر ضرورت تغيير ساختاري در حكومت جمهوري اسلامي ايران كه به كرات بيان مي‌شد خيلي جاي تعجب نداشت چراكه عده‌اي در داخل تا حدود فراواني شرايط باب طبع نظام سلطه را مهيا ساخته و موضع مقامات غربي هم با هدف وخيم‌تر شدن شرايط بحراني اتخاذ مي‌شد اما امروز در شرايطي كه 23 ماه بارها مقامات دو كشور با هم ديدار كرده و مذاكرات پردامنه داشته و نهايتاً به 160 صفحه متن مكتوب مورد توافق دو طرف رسيده‌اند شايد به ظاهر توقع اين نبود كه از اوباما و كري گرفته تا وندي شرمن و جك لو از لزوم حمله نظامي و براندازي سياسي در ايران سخن به ميان آورند.
اما بررسي و تأمل در اظهارات برخي از سياسيون طي 28روز پس از اعلام برجام حاوي نكاتي است كه مي‌توان در ادامه با مرور برخي از موضع‌گيري غربي‌ها كه عمدتاً حول دو محور ثابت «حمله نظامي به ايران» و «لزوم تغيير ساختار سياسي كشور» قرار گرفته به آن رسيد.
پيام اوباما به جوانان ايران: شعار ندهيد تا تضمينتان كنم
سخنان روز سه‌شنبه رئيس‌جمهور امريكا در جريان مصاحبه‌اي با وب‌سايت خبري ميك (MIC) مبني بر لزوم تغيير بنيادين در حاكميت ايران تصوير گوياتري از ماهيت دشمني امريكايي‌ها با جامعه ايراني را نشان مي‌دهد. وي در بخش‌هايي از اين گفت‌وگو اظهار مي‌كند: «بايد تحولي، حتي تدريجي، در داخل ايران روي دهد تا به اين نتيجه برسند كه شعار مرگ بر امريكا يا انكار هولوكاست در ميان رهبران اين كشور يا تهديد به نابودي اسرائيل يا رساندن سلاح به حزب‌الله كه در ليست گروه‌هاي تروريستي[!] است باعث مي‌شود ايران در چشم بخش بزرگي از جهان منزوي شود و به شما تضمين مي‌دهم كه در لحظه‌اي كه حكومت ايران دست از اين شعارها و رفتارها بكشد، به لطف اندازه، استعدادها و منابعش فوراً شاهد بالا گرفتن نفوذ و قدرتش در جهان خواهد بود.» رئيس‌جمهور امريكا همچنين براي توجيه تحريم‌هاي دارويي و مواد غذايي عليه ملت ايران مي‌گويد: «متأسفانه راه بهتري براي انجام اين كار نداشتيم. كاري كه مجبور بوديم انجام دهيم اين بود كه تحريم‌هاي شديدتري اعمال كنيم تا ايران انگيزه بيشتري براي آمدن پاي ميز مذاكره داشته باشد.»
اين اظهارات در حالي است كه تحريم جهاني مواد غذايي و دارويي كه مستقيماً مردم ايران را نشانه گرفته بود تنها در دوره اوباما سابقه داشته است و حتي جورج بوش تندرو نيز اين اقدام غيرانساني و ضداخلاقي را مرتكب نشده بود. سخنان اخير اوباما يادآور نقش‌آفريني امريكا و انگليس در پيدايش و گسترش فتنه 88 است؛ نقشي كه وي و هيلاري كلينتون هم از گفتن آن ابايي نداشته و در مصاحبه‌هايي به صراحت از مواضع راديكالي جماعت تجديدنظرطلب در داخل و تغيير در نظام سياسي ايران سخن به ميان مي‌آوردند.
اوباما: ارتش ايران را از بين خواهيم برد!
در يكي از آخرين تهديدات باراك اوباما تنها چند روز پس از جمع‌بندي مذاكرات در وين در پاسخ به سؤال خبرنگار نيويورك تايمز كه پرسيد چرا ايراني‌ها بايد نگران پاسخ نظامي امريكا در صورت نقض توافق هسته‌اي باشند، ضمن تهديد نظامي ايران گفت: «چون ما مي‌توانيم اگر بخواهيم و انتخاب كنيم ارتش آنها را از بين ببريم و من فكر مي‌كنم آنها آمادگي و ميل من براي اتخاذ اقدام نظامي در جايي كه آن را براي امنيت ملي امريكا مهم بدانم، ديده‌اند.»
پس از اوباما اين بار ارنست جاش سخنگوي كاخ سفيد در نشست خبري با تأكيد بر اينكه يكي از حسن‌هاي بازرسي از ايران، افزايش اطلاعات در مورد اهداف احتمالي و بالا رفتن دقت به هنگام اقدام نظامي در ايران خواهد بود تأكيد مي‌كند: «نكته كليدي اين است كه (پس از توافق) گزينه نظامي تقويت هم مي‌شود، چراكه طي اين سال‌ها ما جزئيات بيشتري از برنامه هسته‌اي ايران جمع‌آوري خواهيم كرد.» وي افزود: «بنابراين، زماني كه وقت تصميم‌گيري فرماندهان نظامي امريكا و اسرائيل در مورد هدف‌گيري مي‌رسد، به دليل اطلاعاتي كه طي اين سال‌ها به لطف رژيم بازرسي‌ها جمع‌آوري كرده‌ايم، آن تصميمات به طرز چشمگيري مبتني بر اطلاعات بوده و توانمندي‌هاي ما ارتقا يافته‌اند.»
براندازي حاكميت در ايران، اصل ثابت سياست خارجه آمريكا
با چيدن سخنان اوباما در كنار ديگر موضع گيري‌هاي وي و سياستمداران اين كشور طي سال‌هاي اخير مي‌توان گفت يكي از اصول بي‌بديل سياست خارجه ايالات‌متحده امريكا طي سه دهه اخير «براندازي حاكميت در جمهوري اسلامي ايران» بوده؛ موضوعي كه رسماً از سوي مقامات غربي هم مورد تأكيد قرار گرفته است. يكي از مهم‌ترين ابزارهاي نظام سلطه براي رسيدن به چنين هدفي – بنا بر اعتراف آنها - تقويت جريان همسو با غرب در داخل كشور است، جرياني كه توانسته طي سال‌هاي اخير بسياري از اهداف غرب در داخل را به سرانجام رسانده و همگام با مقامات امريكايي قدم بردارد.
بر همين اساس منزوي شدن جماعت تجديدنظرطلب طي يك دهه اخير اصلاً براي حاميان بيروني آنها قابل تحمل نبوده و آنها را به صرافت انداخته تا به هر شكل ممكن بار ديگر بازگشت رسمي اصلاح‌طلبان تندرو به قدرت را مقدمه‌سازي كنند. صحبت‌هاي دو هفته پيش وزير امور خارجه امريكا و همچنين سخنان چندي قبل رئيس‌جمهور اين كشور در مصاحبه با راديو ملي اين كشور هم به‌خوبي نشان مي‌دهد كه جماعت تجديدنظرطلب همچنان براي امريكايي‌ها حائز اهميت بوده و نقطه اميدبخش آنها در جمهوري اسلامي ايران به شمار مي‌روند.
تأكيد بر ادامه فشارهاي اقتصادي با هدف ايجاد نارضايتي اجتماعي
جان كري در جلسه سؤال و جواب در شوراي روابط خارجي امريكا بار ديگر سخنان قابل‌توجهي را بر زبان آورد كه نمايانگر پايان‌ناپذيري دشمني مقامات اين كشور با جامعه ايراني است. وي در بخشي از سخنان خود به تلويح اشاره مي‌كند كه سران ايالات‌متحده امريكا همچنان اميدوارند - كه با اعمال تحريم‌هاي اقتصادي ضمن افزايش مشكلات معيشتي مردم و به‌وجود آمدن معضلاتي مانند بيكاري و تورم – نارضايتي اجتماعي به‌وجود آورند و مردم را در مقابل حاكميت قرار دهند؛ شبيه همان چيزي كه جماعتي در سال 88 صورت دادند و تلاش كردند با ايجاد نافرماني مدني استحاله رسمي نظام را عملياتي كنند. كري در اين باره توضيح مي‌دهد: «گذشت 15 سال مي‌تواند تغييرات زيادي در ايران ايجاد كند... .
باور من اين است كه در 15 سال، در يك كشور اتفاقاتي مي‌افتد. اگر به ايران امروز نگاه كنيد، مي‌بينيد كه كشوري داراي مردمي با تحصيلات است كه پيش‌تر با همه كشورهاي منطقه از جمله اسرائيل روابطي دوستانه داشت. مي‌دانيد كه سرزمين پارس، تاريخي طولاني دارد و واقعيت اين است كه اين جوانان كه 25درصد آنان بيكار هستند، آينده مي‌خواهند. اگر به تهران برويد، من نبوده‌ام ولي دوستان من كه رفته‌اند به من گفته‌اند كه جوانان به دنبال گوشي‌هاي هوشمند هستند و مي‌خواهند بخشي از دنيا باشند. من نمي‌دانم تا 15 سال ديگر چه اتفاقي مي‌افتد جز اينكه مي‌دانم اتفاقات زيادي روي مي‌دهد. مسئله اينجاست كه شما نمي‌توانيد تغيير را خلق كنيد بلكه بايد احتمالات را بيازماييد... . »
اوباما: توافق هسته‌اي، ميانه‌روها را در ايران تقويت مي‌كند!
زماني مي‌توانيم مفهوم واقعي سخنان جان كري را لمس و منظور وي از بهره‌برداري از نيازهاي و مشكلات جوانان كشور را درك كنيم و سهم جريان مدعي اصلاح‌طلبي از اهداف عالي مقامات امريكايي را دريابيم كه به سخنان چند هفته پيش اوباما نگاهي گذرا بيندازيم. وي در مصاحبه با راديو ملي كشورش تأكيد مي‌كند: «من سعي ندارم از (پاسخ به) سؤال شما اجتناب كنم. فكر مي‌كنم در داخل ايران رويكردهاي متفاوتي وجود دارد. من فكر مي‌كنم تندروهايي داخل ايران هستند كه فكر مي‌كنند كار درست براي انجام دادن مخالفت با ما، جست‌وجو و تلاش براي نابودي اسرائيل و ايجاد خرابي در مكان‌هايي چون سوريه يا يمن و لبنان است.»
رئيس دولت امريكا در ادامه به‌صورت ضمني از جماعت مدعي اصلاح‌طلبي در داخل نام برده و از لزوم جلب نظر آنها توسط كشورش سخن به ميان مي‌آورد: «همچنين فكر مي‌كنم ديگراني در داخل ايران هستند كه فكر مي‌كنند اين كار غيرسازنده است و ممكن است اگر ما اين توافق هسته‌اي را امضا كنيم، ما دست (توان) آنهايي را كه نيروهاي ميانه‌روتر داخل ايران هستند، تقويت كنيم. اما موضوع كليدي كه مي‌خواهم مطرح كنم آن است كه توافق (هسته‌اي) اين موضوعات را در نظر نمي‌گيرد. حتي اگر اين تغييرات رخ ندهد، باز هم بسيار بهتر است كه ما توافق را داشته باشيم.»
در حالي اوباما بار ديگر صحبت از روي كارآمدن جريان معتدل (بخوانيم تجديدنظرطلبان) مي‌كند كه وي چند روز قبل از اين مصاحبه در گفت‌وگو با «ان‌پي‌آر» اعتراف مي‌كند مذاكرات هسته‌اي با ايران به دليل ناتواني امريكا از تغيير نظام ايران بوده است.
انديشكده ويلسون: هدف توافق، قرار دادن ايران در مسير اجتماعي مطلوب آمريكاست
اين در حالي است كه رابرت ليتواك، كارشناس انديشكده ويلسون، در آخرين گزارش خود از سري «ديدگاه»هاي اين مؤسسه، توافق هسته‌اي بين ايران و امريكا را آغاز راه بحثي بزرگ‌تر مي‌خواند. به اعتقاد وي، اين توافق براي ايران هويت و مناسبات بيشتر با جامعه بين‌المللي را در پي دارد و براي امريكا سؤالاتي در مورد اينكه آيا رويكرد اين كشور در مورد «كشورهاي سركش» تغيير پيدا كرده است؟ به وجود آمده است.
اين تحليلگر در ادامه اظهار مي‌كند: «هر چند اين توافق وجهه معامله را دارد، اما در بحث موضوع وسيع‌تري به نام تكامل اجتماعي ايران قرار مي‌گيرد. اوباما و رهبر ايران، هر كدام نگاه خود به توافق را دارند. اوباما، عملكردش در توافق را به لحاظ جنبه‌هاي مثبت معامله با ايران توجيه مي‌كند و معتقد است كه اين توافق موجب تقويت جناح ميانه‌روي داخل ايران شده و ايران را در مسير اجتماعي مطلوب امريكا قرار مي‌دهد.»
با توجه به مواضع رهبر ايران، تنها راه ما تغيير رژيم در ايران است!
در هنگامه مذاكرات هسته‌اي ايران و 5+1 در شهر وين هم بسياري ديگر از شخصيت‌ها و رسانه‌هاي اين كشور بر تقويت جماعت تجديدنظرطلبان– كه به باور آنها جريان معتدل در ايران است!- تأكيد مي‌كنند. برهمين اساس چند ساعت پس از بيانات مهم رهبر معظم انقلاب در جمع كارگزاران نظام و تعيين خطوط قرمز توافقنامه جامع هسته‌اي از سوي ايشان لس‌آنجلس تايمز در مطلبي به ديويد پرل تحليلگر لس‌آنجس تايمز در اين خصوص نوشت: «اگرچه دولت فعلي ايران با شعار گفت‌وگو با امريكا و رسيدن به توافق هسته‌اي بر سر كار آمد اما نبايد فراموش كرد دست و پاي اين دولت از قيد و بندهاي حكومت تندروي ايران رها نيست. بسياري از منتقدان اسرائيلي و سعودي مذاكرات معتقدند به جاي اتلاف وقت بر سر گفت‌وگوها، بايد به فكر تغيير رژيم در ايران بود. مشكل ما با رژيم ايران است.»
جزء لاينفك سياست‌هاي آمريكا در مواجهه با ايران
آنگونه كه بيان شد، امريكايي‌ها چه در صورت تصويب برجام و چه آنكه تصويب برجام در امريكا يا ايران به بن بست بخورند، به دنبال تغيير حاكميت در ايران هستند و اين گزينه را هيچ‌گاه رها نكرده و به عنوان يك راهبرد مدنظر دارند. اساساً به باور مقامات امريكايي رسيدن به توافق جامع با پارامترهاي مورد نظر آنها مي‌تواند مقدمات تغيير حاكميت در ايران را بهتر فراهم كند، چراكه نه تنها صنعت هسته‌اي ايران به عنوان قدرتي بازدارنده نابود شده بلكه با دسترسي به مراكز نظامي و دفاعي ايران مي‌توانند برآورد بهتر و دقيق‌تري از قدرت نظامي كشور به‌دست آورند تا در فرصت مناسب از آن بهره‌برداري كنند. آنها همچنين به روي كارآمدن جماعت تندروي تجديدنظرطلب طي سال‌هاي 94 تا 96 هم اميد بسته و انتظار دارند با روي كارآمدن اين جريان در رأس قدرت زمينه آشوب‌هاي خياباني و غائله‌سازي‌ها عليه حاكميت هم شكل گسترده‌اي به خود بگيرد.