تنها نيروي موجود در صحنه‌ي سوريه براي استفاده از بمباران ها و پشتيباني هوايي و پيشروي روي زمين و تنگ كردن عرصه بر جريان هاي تكفيري، "ارتش سوريه و نيروهاي مردمي" است و اين نیروها تا الان اگر توانسته اند بعد از 5 الی6 سال كه سوريه مورد توطئه قرار گرفته وحدت خودشان را حفظ كنند و همچنان مبارزه کنند، به دليل وجود شخص آقاي بشار اسد است.
انفجارهای پاریس و تهدیدات داعش مبنی بر انجام عملیات دیگر در خاک اروپا، همچنان فضای امنیتی بر سر قاره سبز گسترانده است و اروپائیان از تصمیم جدی خود جهت مبارزه با داعش سخن می گویند، در حالی که برخی از اهداف آن ها در منطقه وابسته به حضور داعش است، بنابراین آن ها تا چه اندازه در این مبارزه جدی هستند؟ آیا به دیدگاه های ایران و روسیه در نبرد با داعش نزدیک شده اند؟ و...
محمدعلی مهتدی، کارشناس مسائل منطقه ای در گفتگو با بصیرت به سؤالاتی از این قبیل پاسخ می دهند:
بصیرت: بعد از حادثه پاريس تا چه اندازه ديدگاه هاي آمريكا و اروپا در مبارزه با داعش به ايران و روسيه نزديك خواهد شد؟
مهتدی: ظواهر امر نشان مي‌دهد كه همه كشورهاي غربي مي‌خواهند با داعش مبارزه كنند و پذيرفته‌اند كه داعش يك جريان تروريستي است و امنيت دنيا را تهديد مي‌كند. در مورد این که آمريكايي‌ها به همراه دوستان منطقه‌اي خود به خصوص عربستان سعودي، قطر و تركيه واقعاً در مبارزه با داعش جدي هستند، ترديد وجود دارد.
ما مي‌دانيم كه داعش را اين كشورها به وجود آوردند. ايده اصلی این موضوع مربوط به آقاي «مائير داگان»، رئيس وقت موساد اسرائيل، بود. بعد اين طرح را ژنرال «پترائوس»، رئيس CIA در آمريكا ادامه داد. در سال 2007 تصميم گرفتند كه القاعده و دولت اسلامی عراق (که با شروع بحران سوریه و ورود این گروه به سوریه به نام داعش تغییر نام داد) را تغيير مسير بدهند و از جريآن هاي تكفيري براي ایجاد جنگ سني و شيعي و تجزيه منطقه به خصوص عراق و سوريه در امتداد محور مقاومت استفاده كنند. قبل از اين كه در این زمینه به نتيجه‌اي برسند حاضر بودند داعش را نابود كنند که در اين مورد ترديد وجود دارد.
روسيه در نابودی این قضیه جدي است، به خصوص بعد از تهديدهایی که آقاي پوتين به دلیل روشن شدن قضیه سقوط هواپيماي ايرباس روسيه در صحراي سينا، با بمبي كه توسط داعش كار گذاشته شد، داشت.
بعد از كشتاري كه در پاريس انجام شد، فرانسوا اولاند براي داعش خط و نشان كشید. به نظر مي‌رسد كه آن ها در این زمینه جدي هستند. در اين شرايط، آمريكايي‌ها و دوستان خود در منطقه که شامل عربستان، قطر به خصوص تركيه که حاميان اصلی داعش هستند، در این زمینه چاره‌اي ندارند جز اين كه بگويند ما هم مي‌خواهيم با داعش و تروريسم مبارزه كنيم، اما تا چه حد اين ها جدّي هستند ترديد وجود دارد. در این زمینه آقاي پوتين در نشست گروه 20 در آنتالياي تركيه گفت: 40 كشور از داعش حمايت مي‌كنند كه برخي از آن كشورها در اين كنفرانس حضور دارند.
بصیرت: به نظر شما آمريكايي‌ها مايل به پاكسازي كامل داعش هستند يا مي‌خواهند از آن به عنوان ابزاري در جهت منافع خودشان استفاده كنند؟
مهتدی: من همچنان فكر مي‌كنم كه آمريكايي‌ها نسبت به این موضوع نگاه ابزاري دارند و مايل به نابود كردن داعش نيستند. در این زمینه دو سال است ائتلافي را براي مبارزه با تروريسم تشكيل دادند، اما بمباران هايي كه در عراق و سوريه انجام دادند هيچ آسيبي به داعش نرسانده است. به قول يك كاريكاتوريست عرب، با اين كار بيشتر داعش را قلقلك دادند تا ضربه بزنند. از نظر آمريكا، کشورهای رژیم صهیونیستی، عربستان، تركيه و قطر اين اميدواری را دارند كه از طریق داعش براي برنامه‌هايي خود در منطقه خاورميانه، تجزيه كشورها و همچنین ضربه زدن به محور مقاومت، استفاده ابزاري كنند. شاید در ظاهر چاره‌اي ندارند. فضاي بين‌المللي به خصوص بعد از كشتار پاريس، به شدت ضدتروريسم و ضدداعش است و چاره‌اي ندارند جزء در گفتمان رسمي و تبليغاتي خودشان ادعا كنند كه مي‌خواهند با تروريسم مبارزه كنند و داعش را از بين ببرند.
بصیرت: برخي‌ها معتقدند كه آمريكايي‌ها راهبرد تجزيه كشورهاي منطقه از جمله عراق را دنبال مي‌كنند. اين موضوع تا چه اندازه واقعي است؟
مهتدی: ما وقتي مي‌گوييم آمريكا، آمريكا غير از دستگاه اداري اوباما است كه 14 الی 15 ماه دیگر از دوران رياست جمهوري وی بیشتر باقي نمانده است. ممكن است اولويت‌هاي دولت اوباما در منطقه تفاوت داشته باشد، اما آمريكا فقط اوباما و دولت آمریکا نيست. آمريكا شامل كنگره، پنتاگون، CIA، لابي صهيونيستي، مراكز مالي و سرمايه‌داري و... است. به نظر مي‌رسد طرح تجزيه منطقه در دوران جرج بوش بر سر زبان ها افتاده است و در آن دوره نومحافظه‌كاران اين کار را دنبال مي‌كردند. اشغال عراق اصولاً ارتباطي با القاعده نداشت. هدف از تجزيه عراق، منطقه بود. که اين طرح همچنان در حال اجرا شدن است.
در کشورهای منطقه مانند عراق، سوريه، يمن، لبنان و ليبي ما می بینیم اختلافات مذهبي و گسترش جريان هاي تكفيري تقويت مي‌شود. در این خصوص وهابيت تکفیری انديشه‌اي است كه بقيه فِرَق اسلامي به خصوص شيعيان را تكفير مي‌كند و در واقع وسيله‌ي طلايي براي تجزيه منطقه است که غربی ها آن را از راه اختلاف افکنی بين شيعه و سني برجسته کرده اند. حتی در این زمینه محور مقاومت بيشترين آسيب را به رژیم صهیونیستی و منافع غرب زده است. در لبنان حزب الله و از این طرف جمهوري اسلامي ایران به عنوان قدرت اصلي در رهبري محور مقاومت در مقابل رژيم صهيونيستي و استكبار آمريكا است. طبيعتاً اين ها به اين سادگي از داعش دست برنمي‌دارند و دلايل نشان مي‌دهد كه آن ها همچنان طرح تجزيه منطقه را دنبال مي‌كنند.
طرح آمريكايي – اسرائيلي مي‌خواهد منطقه را به كشورهاي كوچك بر اساس تقسيمات مذهبي و قومي تقسيم كند تا این کشورها هميشه با هم در حال كشمكش و برخورد باشند و به اين ترتيب هيچ قدرتي در منطقه پديد نخواهد آمد كه بتواند امنيت رژيم صهيونيستي را تهديد كند. اين طرحي است كه سال هاست برنامه‌ريزي شده و هنوز هم آن ها در حال دنبال كردن آن هستند. هدف از اين طرح حفظ برتري و امنيت اسرائيل است. در مقابل طرح وحدت اسلامي که از طريق مقاومت در برابر تجزيه قرار می گیرد كه طبيعتاً در رأس اين پروژه جمهوري اسلامي ايران و مقام معظم رهبري بوده كه مقاومت را شخصاً هدايت مي‌كنند.
بصیرت: با توجه به صحبت هاي شما آمريكايي‌ها خواهان خاورميانه باثبات هستند يا دنبال اين هستند كه خاورميانه هرج و مرج و منازعات داخلي داشته باشد؟
مهتدی: اصولاً طرحي كه در دوره‌ي جرج بوش به عنوان خاورميانه جديد داده شد، به اصطلاح طرح هرج و مرج خلّاق بود. وقتي يك ساختماني را كه به نظر شما كهنه است، بايد تغغیر کند، ابتدا آن ساختمان بايستي ويران شود و بعد با مهندسي جديد، ساختمان جديدي براساس نيازمندي‌هاي شما روي ويرانه‌هاي آن ايجاد شود.
در این طرح آمريكايي‌ها از اصطلاح «هرج و مرج خلّاق» استفاده کردند. هرج و مرج خلّاق وسيله‌اي است براي بازسازی و مهندسي خاورميانه و به اصطلاح «معماري مجدد خاورميانه». بنابراين اگر آن ها همچنان طرح معماري مجدد خاورميانه را دنبال مي‌كنند به طور حتم بايستي از همين ايده هرج و مرج خلّاق استفاده كنند و اين كاري است كه از طريق داعش و غيرداعش و جريان هاي تكفيري كه در منطقه بسيار گسترش پيدا كرده‌اند، دارد به مرحله عمل مي‌رسد.
بصیرت: به نظر مي‌رسد عربستان و تركيه از مركز تصميم‌گيري در مورد تحولات منطقه به حاشيه رفته‌اند. نظر شما در اين مورد چيست؟
مهتدی: در شرايط كنوني با فشاري كه اروپا و روسيه در حال وارد كردن هستند كشورهای ترکیه و عربستان مجبور مي‌شوند كه به حاشيه بروند. تركيه همچنان همان مواضع قبلي را دنبال مي‌كند و در كنفرانس آنتاليا هم ديديم كه همان مواضع را دارد. اصولاً از نظر تركيه، داعش تهديد نيست، بلكه پ.ك.ك و كردها تهدید هستند. سخنراني كه از آقاي اردوغان و مسئولان تُرك در این اجلاس شنيديم، نشان داد حساسيت آن ها روي داعش نيست، بلکه روي كردهاست و همچنان دنبال اين هستند كه در مرز سوريه يك منطقه امني براي دخالت بيشتر ايجاد كنند.
در مورد عربستان، غرب فهميده كه تمام اين عمليات تروريستي يك منشأ دارد و آن فكر وهابي است. الان در همه جا صحبت از اين است كه چطور مي‌شود سرچشمه‌هاي فكري داعش كه وهابيت است را خشكاند؟ عربستاني‌ها الان ساكت هستند، اما مواضعي را كه تاكنون داشته‌اند، همچنان معتقدند كه دولت سوريه يا از راه نظامي يا سياسي بايد سرنگون شود و چنين چيزي امكان ندارد. يعني اگر كسي بخواهد با داعش، جبهه النصره، جريان هاي تكفيري، صدها جريان و تشکیلات ديگر در سوريه دارد مبارزه كند، فقط از طريق نيروي هوايي نمي‌شود. نیروی هوایی تا ده سال هم بمباران کند تا وقتي كه نيروي زميني روي زمين و ميدان حركت نكند، نمی تواند زمين را اشغال كند و هيچ اقدام نظامي مؤثر صورت نمي‌گيرد. تنها نيروي موجود در صحنه‌ي سوريه براي استفاده از بمباران ها و پشتيباني هوايي و پيشروي روي زمين و تنگ كردن عرصه بر جريان هاي تكفيري، "ارتش سوريه و نيروهاي مردمي است" و اين ارتش تا الان اگر توانسته بعد از 5 الی6 سال كه سوريه مورد توطئه قرار گرفته وحدت خودش را حفظ كند و همچنان مبارزه کند به دليل وجود شخص آقاي بشار اسد است.
بنابراين درخواست اين كه راه‌حل مبارزه با داعش بايد بدون بشاراسد باشد، يعني اين كه مبارزه با داعش صورت نگيرد. در این زمینه ما شاهد هستيم که بعد از پيروزي‌هايي كه در اطراف حلب و حمص بدست آوردند به خاطر اين است که اگر بشار اسد حذف شود اين نيروها از هم مي‌پاشند و آن وقت جهان يك نيروي پياده نظام زميني براي مبارزه با تروريسم تكفيري نخواهد داشت. متأسفانه اين مواضعي كه همچنان تركيه و عربستان روي آن تأكيد مي‌كنند، ايجاد مانع در برابر مبارزه با تروريسم و تكفيري در سوريه و عراق است./
از جناب آقای مهتدی که به سؤالات ما پاسخ دادند، تشکر می کنیم.