در نشست اخیر ناتو، سران دو کشور یونان و فرانسه صراحتا اقدام ترکیه را مورد انتقاد قرار داده و از آن به عنوان یک ماجراجویی یاد کردند. اگر این مواضع را در کنار مواضع معاون صدر اعظم آلمان قرار دهیم، به این نتیجه خواهیم رسید که حتی در درون مجموعه ناتو نیز جوّ سنگینی علیه ترکیه وجود دارد.
اگرچه ایالات متحده آمریکا و انگلیس حمایت ظاهری خود را از ترکیه در هر گونه مناقشه ای با روسیه اعلام کرده اند، اما برخی دیگر از اعضای ناتو مانند فرانسه، آلمان و یونان صراحتا آنکارا و اردوغان را مقصر ایجاد وضعیت موجود می دانند. بسیاری از اعضای ناتو معتقدند بازی نامتوازن اردوغان در سوریه، مولد هزینه های استراتژیک زیادی برای آن ها خواهد بود. مواضع صریح اخیر اعضای ناتو نسبت به سیاست های رجب طیب اردوغان نشان دهنده عدم همراهی بخش اعظمی از این مجموعه با دولت آنکار، به ویژه در موضوع سرنگونی هواپیمای روسی است. همین مسئله فرضیه و ادعای ترکیه مبنی بر حمایت تمام عیار ناتو از کشورش را در هر گونه منازعه ای، از جمله منازعه با روسیه، خدشه دار کرده است. هم اکنون اردوغان خود نیز به خوبی می داند که حمایت ناتو از وی حمایتی مطلق و کامل نیست.
زیگمار گابریل، معاون صدر اعظم آلمان، نخستین فردی بود که صراحتا ترکیه را در این معادله مقصر قلمداد کرد. علاوه بر برلین، پاریس و آتن نیز ترکیه را در ایجاد منازعه فعلی و تحمیل هزینه های استراتژیک و جدی بر پیکره ناتو مقصر می دانند. بدیهی است که در چنین شرایطی بسیاری از اعضای ناتو حتی در عرصه تقابل زبانی و گفتاری نیز حاضر به همراهی به ترکیه نشده اند. حال اگر کار به تقابل نظامی بکشد معادله پیچیده تر خواهد شد.
نکته مهم تر این که برخی تحلیلگران و کارشناسان نظامی در ایالات متحده آمریکا و اروپا معتقدند اگر ناتو در قبال عضو دردسرساز خود یعنی ترکیه تصمیمی جدی اتخاذ نکند در آینده باید هزینه های ناشی از بازی خطرناک آنکارا بپردازد. در جریان برگزاری نشست اخیر ناتو شاهد بروز مناقشه بر سر اقدام اخیر ترکیه در سرنگونی هواپیمای روسیه، بوده ایم. در این نشست سران دو کشور یونان و فرانسه صراحتا اقدام ترکیه را مورد انتقاد قرار داده و از آن به عنوان یک ماجراجویی یاد کردند. اگر این مواضع را در کنار مواضع معاون صدر اعظم آلمان قرار دهیم، به این نتیجه خواهیم رسید که حتی در درون مجموعه ناتو نیز جوّ سنگینی علیه ترکیه وجود دارد.
از سوی دیگر، اردوغان وارد منازعه ای شده است که دامنه آن به سیاست داخلی و امنیتی ترکیه نیز کشیده خواهد شد. همین مسئله منجر به نارضایتی احزاب ترکیه ای، خصوصا سه حزب مخالف اردوغان یعنی جمهوریخواه خلق، حرکت ملی و دموکراتیک خلق شده است. ترکیه از سال 1952 در ناتو عضویت دارد، اما هیچ گاه به عنوان عضوی ارشد و برجسته در این مجموعه مورد شناسایی قرار نگرفته است. به عبارت بهتر نمی توان از ترکیه به عنوان یک عضو موثر در ناتو نام برد. حتی برخی اعضای ناتو به صورت ماهوی با عضویت ترکیه در ناتو موافق نیستند.
بر این اساس برخی تحلیل گران تاکید دارند هم اکنون زمان طرح گزینه ای به نام "اخراج ترکیه از ناتو" فرا رسیده است. یکی از این افراد "پل والیلی"، کارشناس نظامی و ژنرال بازنشسته ارتش آمریکاست؛ فردی که معتقد است هزینه سازی ترکیه برای ناتو به اندازه ای است که حفظ این کشور در پیمان آتلانتیک شمالی برای دیگر اعضا دردسرساز خواهد شد. رجب طیب اردوغان بلافاصله پس از سرنگونی جنگنده سوخوی روسی دست به تشکیل جلسه فوری در ناتو زد تا در خصوص این اقدام برای دیگر اعضا توضیح دهد. با این حال به نظر می رسد این جلسه برای اردوغان موفقیت آمیز نبوده است.
پیام هایی که تاکنون از سوی اعضای ارشد ناتو مخابره شده نشان دهنده شکست بازی ترکیه جهت القای حمایت تمام عیار آتلانتیکی ها از خود است. اکثر اعضای ناتو نسبت به ادامه بازی فعلی ترکیه در تقابل با مسکو به شدت نگران هستند. این نگرانی به مقامات ارشد اجرایی و سیاسی در ترکیه نیز سرایت کرده است. با این حال ادبیات خاص اردوغان و اصرار وی بر عدم عذرخواهی از روسیه معادله را پیچیده تر و ریسک پذیر تر کرده است. بدیهی است که در چنین شرایطی اردوغان قادر به کنترل و مدریت اوضاع نخواهد بود؛ نکته ای که حتی نزدیک ترین مشاوران رئیس جمهور ترکیه نیز نسبت به آن واقف هستند./