(فصلنامه مطالعات دفاعي و امنيتي - تابستان 1382 - شماره 35 - صفحه 223)
از زمان تشكيل دولت اسراييل تاكنون، موفقيت‌آميزترين سال براي صنايع دفاعي اين كشور (IMI) سال 2002.م بوده است. سفارش‌هاي صادارت دفاعي كمپاني‌هاي اسراييلي طي چهار سال گذشته به طور روزافزوني، افزايش يافته است؛ به نحوي كه از 2/1 ميليارد دلار در 1999، به بيش از 2/6 ميليارد دلار در سال 2001.م رسيده است شاخص نهايي به سال 2002 مربوط مي‌شود كه حجم فروش‌ها و صادرات صنايع دفاعي، چيزي حدود 3/5 ميليارد دلار است كه تقريبا 40 درصد از سال قبل زيادتر ميباشد. اين افزايش، بازتاب بيش از هزار و هفتصد قرارداد امضا شده ميباشد كه جهت فروش محصولات، سيستم‌ها و سرويس منعقد شده‌اند. اين در حالي است كه خانم راشل اشكنازي، سنخنگوي صنايع دفاعي اسراييل طي مصاحبه‌اي با هفته‌نامه جنيز ديفنس اذعان داشته است: «ما نمي‌خواهيم مشخصه‌ها و حجم صادرات دفاعي خود در سال 2002 را كاملا فاش سازيم.»
وي افزوده است: «به دلايل متعدد، فكر مي‌كنيم اين امر موجه است كه اطلاعات كمتري در اختيار ديگران قرار دهيم، در سال 2002.م سفارشات دفاعي ما براي صادرات تسليحاتي، 3 ميليارد دلار بود كه نسبت به سال‌هاي پيش به طور چشمگيري افزايش يافته است.» اكنون اسراييل، به لحاظ فروش و صادرات دفاعي؛ بعد از بريتانيا و آمريكا رتبه‌ي سوم جهان را از آن خود كرده است. ازدياد قراردادهاي منعقد شده ميان صنايع دفاع و كمپاني‌هاي اسراييلي، با كشورها، كمپاني‌هاي ديگر به قدري است كه 75 درصد از كل فروش‌هاي صنايع دفاعي اين كشور را شامل مي‌شوند و تنها 25 درصد به فروش بازارهاي داخلي مربوط مي‌شود. ساير موارد نيز به سرويس‌هاي امنيتي و پليس اسراييل ارتباط دارد. اين عدم توازن، در بودجه و اقتصاد اسراييل تاثير گذاشته است. حوادث يازدهم سپتامبر و مبارزه با تروريسم نيز باعث گسترش چشم‌گير صنايع دفاعي اسراييل شده است.
مقايسه بودجه وزارت خارجه و صنايع دفاعي اسراييل دليلي به اين مدعاست. وزارت خارجه در سال 2002 كمتر از يك ميليارددلار از بودجه را دريافت كرد كه از سال‌هاي قبل كمتر بود؛ در حالي كه بودجه‌ي دفاعي حدود 9 درصد رشد پيدا كرد. بانك مركزي اسراييل، دو عامل را در ميزان رشد اقتصادي اسراييل تاثير گذار مي‌داند. ابتدا ورود آرام و تدريجي به اقتصاد جهاني و در پوشش صنايع دفاعي و سپس درگيري اسراييلي - فلسطيني.
كمك آمريكا به اسرائيل از ديگر عوامل رشد صنايع دفاعي اسراييل است. صندوق نظامي خارجي آمريكا (FMF) 29 درصد از تجهيزات مورد نياز اسراييل را به اين كشور فروخته است. اما اصلي‌ترين بخش از كمك نظامي آمريكا به اسراييل، فروش جنگنده‌هاي ساخت آمريكا به اين كشور است كه مهم‌ترين آن "F – 16" ميباشد. واضح است كه اسراييل بدون حمايت آمريكا قادر به توسعه‌ي هزينه‌هاي برنامه‌هاي دفاعي خويش نيست. پس از جنگ خليج‌فارس (1991)، اين كمك به ميزان قابل توجهي افزايش يافته است. در اين سال، ايالات متحده براي خريد تجهيزات نظامي به اسراييل 300 ميليون دلار كمك مالي پرداخت نمود. در جولاي سال 2000، اسراييل با وجود مخالفت‌هاي آمريكا، تعدادي از فانتوم‌هاي خريداري شده از آمريكا را به كشور چين فروخت.
چين براي نخستين سيستم خريداري شده، 200 ميليون‌دلار به اسراييل پرداخت و طي مذاكرات بعدي اين رقم تا سقف 350 ميليون دلار افزايش يافت. فانتوم جنگنده‌ي ساخت آمريكا ميباشد و در انواع مختلف "F – 4E" و "R4 – E" در اختيار ارتش اسراييل قرار دارد. از ديگر تسليحات آمريكايي در نيروي هوايي اسراييل، جنگنده‌هاي اسكاي هاوك، "F – 15" و " F – 16" و بويينگ 707 است. با اين حال، واشنگتن همواره اسراييل را از صادرات دفاعي به ديگر كشورها باز داشته است؛ به ويژه چين، روسيه و هندوستان، البته اين امر هيچ‌گاه مانع اقدامات تل‌آويو، مبني بر صدور تجهيزات نظامي به اين كشورها - به ويژه چين – نبوده است.
صنايع دفاعي هوايي اسراييل (IAI) صنايع نظامي اسراييل (IMI) در توسعه تسليحات اسراييل نقش عمده را ايفا مي‌كند و 70 درصد از مبناي صنايع دفاعي اين كشور را در بر مي‌گيرند به نحوي كه گفته مي‌شود آنها در داخل اسراييل «حكومت‌هاي مستقل» به حساب مي‌آيند. همكاري خارجي صنايع دفاعي اسراييل با ديگر كشورها نيز قابل توجه است. در سال 2002.م (IMI) قراردادي به ارزش 668 ميليون دلار، با صنايع دفاعي تركيه امضا كرد. طبق اين قرارداد يكصد و هفتاد "M6A1MBTS" از جانب اسراييل به تركيه فروخته شد. در اين قراداد ذكر شده بود كه تكنولوژي و سيستم‌هاي كنترل آتش نيز در اختيار تركيه قرار گيرد كه همين امر ارزش قرار داد را تا سقف 2 ميليارد دلار افزايش داد و موضوع اختلاف ميان IMI و IAI شد كه خواستار عرضه چنين سيستم‌هايي بود. مذاكرات IAI با هلند نيز قابل توجه است. تقاضاي مشاركت در برنامه‌ي 250 ميليون دلاري ساخت موشك‌هاي ضد تانك را فائل اسرائيل از جانب هلند از جمله آن است.
شركت بويينگ از جمله توليد‌كنندگان تجهيزات نظامي آمريكايي است كه قراردادهاي خريد تسليحاتي متعددي با اسراييل به امضا رسانيده است. از جمله آنها قرارداد فروش 6 فروند بويينگ 707 كه يك هواپيماي غير نظامي و چند منظوره است و IAI تجهيزات و دستگاه‌هاي جاسوسي الكترونيكي بر روي آن نصب كرده است. علاوه بر اين، 3 فروند بوئينگ 707 ديگر كه توسط IMI به تانكرهاي سوخت‌رسان تبديل شده تا به هواپيماي جنگي در حين پرواز سوخترساني نموده و فعاليت جنگنده‌ها را افزايش دهد. به اجمال مي‌توان گفت توانايي‌هاي صنايع دفاعي اسراييل، به لحاظ عملياتي، اطلاعاتي، حمل و نقل، سيستم‌هاي جنگ اكترونيكي و رادار و سيستم‌هاي تسليحاتي كوچك و بزرگ ارتقاي قابل توجهي يافته است. امكانات موجود، مجموعه‌اي از توانايي‌ها را براي برآورده كردن نيازهاي اطلاعاتي و رهبري سياسي و نظامي اسراييل فراهم آورده است. انتظار مي‌رود كه در آينده‌ي نزديك شاهد تحولات چشم‌گير و رو به رشد صنايع دفاعي اسراييل باشيم.
ش.د820334ف