تحولات کنونی سوریه به گونه ای پیش می رود که بازیگرانی همچون عربستان، ترکیه و گروه های معارض متحد آنها که پیش از این تلاش می کردند اهداف خود را از طریق جنگ و خونریزی به دست آورند، در حال حاضر تلاش می کنند تا حداقل از طریق مذاکرات ژنو برخی از منافع و خواسته های خود را پیگیری کنند.
پپه اسکوبار، کارشناس مسائل ژئوپلیتیک که عمده مطالعات خود را بر روی خاورمیانه، آسیای مرکزی و سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا متمرکز کرده است، به تازگی در یادداشتی در پایگاه خبری راشاتودی ضمن بررسی وضعیت سوریه پیش از برگزاری مذاکرات ژنو، به معرفی برندگان و بازندگان تحولات سوریه پرداخته است.
اسکوبار در ابتدای یادداشت خود آورده است: «باید پذیرفت این تصور که برون داد مذاکرات ژنو بتواند همه مشکلات مربوط به بحران سوریه را حل کند، کمی خنده دار است و این موضوع را می توان در صحبت های استفان دی میستورا، نماینده سازمان ملل متحد، آنجا که گفته است با وجود حضور همه بازیگران مرتبط با سوریه در مذاکرات نیز حل مشکلات سوریه کار دشواری است، ملاحظه کرد».
اسکوبار برای تأیید نظر خود در رابطه با مبهم بودن نتیجه مذاکرات صلح می نویسد: «برای مثال، جرج صبرا، معاون هیأت معارضان سوری، به تازگی گفته کمیته عالی مذاکرات (متشکل از برخی معارضان متحد عربستان) در صورت عدم توقف بمباران مواضع شورشیان توسط دولت بشار اسد و جنگنده های روسی، در مذاکرات ژنو شرکت نخواهد کرد. این در حالی است که این کمیته ـ که به جای آنکه یک اپوزیسیون حقیقتاً سوری و پیگیر منافع ملت سوریه باشد ـ به ابزاری برای عربستان سعودی تبدیل شده است».
در این یادداشت آمده است، برای بررسی دقیق اوضاع سوریه باید از تابستان گذشته تحولات را پی گرفت؛ تابستانی که فرمانده سپاه قدس ایران (سردار قاسم سلیمانی) شخصاً به مسکو رفت و به مقامات روسیه هشدار داد که اوضاع سوریه در وضعیت بدی است.
در آن زمان، سردار سلیمانی به مقامات کرملین گفت که حلب در شرف سقوط قرار دارد و نیروهای گروه تروریستی جبهه النصره در نزدیکی دمشق هستند. در آن دیدار فرمانده سپاه ایران به مقامات سیاسی روسیه هشدار داد، در صورت بی توجهی روسیه به تحولات سوریه نیروهای تروریستی سوریه، بدون شک به زودی طرطوس و پایگاه نیروی دریایی روسیه در آنجا را اشغال خواهند کرد.
این اطلاعات و هشدارها تأثیرات جدی و مؤثری در تصمیم گیری پوتین برای اقدام مستقیم در جنگ سوریه ایجاد کرد و باعث شد، نیروی هوایی روسیه با هدف تغییر در فرایند بازی وارد جنگ شود.
این یادداشت ادامه داده است: «ورود نیروهای هوایی روسیه به جنگ سوریه موجب شد تا امنیت مناطق پرجمعیت سوریه همانند دمشق، حماه، حلب، حمص و لاذقیه تا حدود زیادی افزایش یابد و شانس گروه های تروریستی همانند داعش و جبهه النصره برای تسلط بر این مناطق به صفر نزدیک شود و بسیاری از شورشیان و معارضان دیگر نیر تحت حملات شدید روسیه از مواضع خود عقب نشینی کنند».
در ادامه این یادداشت آمده است: «هرچند هنوز برخی از گروه های تروریستی همانند جیش الاسلام که متحدان عربستان سعودی همچنان در برخی مناطق همچون دمشق حاضر هستند و به عنوان یک اهرم فشار نقش ایفا می کنند، ورود مستقیم روسیه به جنگ باعث شد تا گروه های شورشی همانند جبهه النصره، جیش الاسلام و... که تحت حمایت عربستان سعودی و ترکیه فعالیت خود را در سوریه انجام می دادند، با شکست های سنگینی روبه رو شوند».
این موضوع سبب شد تا به زودی واشنگتن، آنکارا و ریاض با عصبانیت نسبت به حملات هوایی روسیه در سوریه اعتراض کرده و روسیه را متهم کنند که به جای بمباران مواضع داعش در حال بمباران شورشیان میانه روست.
پپه اسکوبار با معرفی دو جناح مشخص در تحولات سوریه که منافع متضادی با یکدیگر دارند افزوده است: «روند تحولات سوریه به گونه ای پیش رفت که گروه 1+4 (ایران، روسیه، عراق، حزب الله لبنان و نیروهای دولت سوریه) در برابر واشنگتن، آنکارا و ریاض قرار گرفتند و در این میان گروه 1+4 موفقیت های زیادی از جمله در طرطوس، دمشق، حماه، حمص، لاذقیه و... به دست آوردند».
این یادداشت با اشاره به سرنگونی جنگنده روسی توسط دولت ترکیه آورده است، این رویکرد ترکیه در قبال روسیه را در همین راستا می توان ارزیابی کرد، زیرا ترکیه شاهد آن بود که با ورود مستقیم روسیه به تحولات سوریه، بخش عمده ای از فعالیت ها و برنامه هایش نقش بر آب شده است.
این یادداشت وضعیت تحولات کنونی سوریه را با توجه آنچه تاکنون پیش آمده است، این گونه تحلیل می کند که گروه 1+4 برندگان و آنکارا و ریاض بازندگان فعلی روند جاری در موضوع سوریه هستند.
همین تحلیل سبب شده اسکوبار به این نتیجه برسد که با شرایط موجود بازیگرانی همچون عربستان، ترکیه و گروه های معارض متحد آن ها در سوریه، در تلاش باشند تا حداقل از طریق مذاکرات ژنو برخی منافع و خواسته های خود را پیگیری کنند.
آنچه این کارشناس به آن اشاره کرده و همچنین واقعیت های فعلی تحولات سوریه در رابطه با گروه های تروریستی و معارضین این نکته را آشکار می سازد که گروه هایی که در ابتدا تحت حمایت های آشکار کشورهای عربستان، ترکیه و قطر دست به سلاح بردند و منافع و علایق خود را در میدان جنگ پیش می بردند، امروزه تحت مقاومت و پیشروی های نیروهای ارتش سوریه با حمایت نیروهای حزب الله و ایران و همچنین حملات جنگنده های روسیه به دنبال آن هستند تا از طریق مذاکره، منافع حداقلی خود را تضمین کنند.
با وجود این، همچنین می توان نتیجه گرفت که برآیند مذاکرات صلح سوریه در صورت به نتیجه رسیدن، گروه های معارض و تروریستی سوریه و متحدان آنها را در ردیف بازندگان این تحولات قرار خواهد داد.
منبع: دیپلماسی ایرانی