تحولات اخیر شمال سوریه و تحرکات جدید ترکیه در این منطقه از حرکت آنکارا و دمشق در مسیر توافقی امنیتی پرده برمی‌دارد که در آن کُردها سهم اردوغان و حلب سهم بشار اسد خواهد بود.
به گزارش گروه بین‌الملل بصیرت به نقل از خبرگزاری فارس، اخبار و گزارش‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد مدتی است ترکیه و سوریه کانال امنیتی برقرار کرده و در حال تبادل اطلاعات و تفاهم امنیتی هستند.
روزنامه «السفیر» به قلم «محمد بلوط»، در یادداشتی تحت عنوان «سوریه و ترکیه به سمت توافق گام برمی‌دارند: کُردها سهم اردوغان و حلب سهم اسد» به این مسئله پرداخته و آن را تشریح کرده است.
«محمد بلوط» می‌نویسد: دمشق و آنکارا در آستانه رسیدن به تفاهمی امنیتی هستند که به تفاهم سیاسی منتهی می‌شود. تفاهم بی‌سابقه‌ای که هنوز چارچوب و ارکان مهم آن آشکار نشده، اما اولین عنوان آن «بده بستان است».
اساس این «بده بستان» عقب‌نشینی ترکیه از «حلب» و مسدود کردن گذرگاه‌های شمال مقابل برخی گروههای مسلح یا مهم‌ترین آنان است و در مقابل بازگذاشته شدن دست نیروهای ترکیه در زدن طرح کُردی در سوریه یا به عبارت ساده‌تر، شهر حلب برای سوریه و جسد طرح کردی در سوریه برای تُرک‌ها.
«رجب طیب اردوغان»، رئیس جمهوری ترکیه برای اولین بار در سخنرانی خود در شهر «غازی عینتاب»، در نزدیکی مرزهای سوریه بدون نام بردن از بشار اسد یا ارتش سوریه، نوک پیکان حملاتش را متوجه حزب کارگران کردستان کرده و اعلام میکند، هدف ما در سوریه ریشه‌کن سازی این حزب است.
چارچوب‌های اولیه و پایه‌های اصلی این معامله طی دیدارهای مسئولان امنیتی ترکیه و سوریه ریخته شد. در این راه گام اول از سوی آنکارا برداشته شد که با گوش سپردن به نصایح مسکو و تهران، شانزدهم مه گذشته و یک هفته پیش از حرکت تانک‌های ترکیه از منطقه «گرگمیش» به سمت «جرابلس» دمشق را این اقدام مطلع کرد.
برای اینکه این تفاهم – توافق تکمیل شود، نیاز به دیدارها و نشست‌های متعدد و مشروح و بحث و تبادل نظر جهت مشخص کردن چارچوب اصلی آن کاملا محسوس است.
پس از نشست اخیر (پنجشنبه) در بغداد، نشست‌هایی در دمشق و مسکو و شاید استانبول برگزار شود که بنابر اطلاعات موثق سه طرف حاضر در نشست بغداد، حضور خواهند داشت. سه طرف حاضر، طرف عراقی، طرفی سوری (هیئتی به نمایندگی وزارت دفاع و دایره امنیت نظامی ارتش سوریه به ریاست «ولید المعلم») و و طرف تُرک یک هیئت امنیتی به نمایندگی از «هاکان فیدان»، رئیس دستگاه اطلاعات ترکیه بود.
منابع آگاه با بیان اینکه فضای مثبتی بر روند گفت‌وگوها حاکم بود، تصریح کردند: دوطرف بر گشودن صفحه جدیدی از همکاری و محک زدن چگونگی ازسرگیری هماهنگی‌های امنیتی بین دمشق و آنکارا به خصوص در پرونده حزب کارگران کردستان و فعالیت آن در سوریه توافق کردند.
در ابتدای جلسه هیئت ترک خواستار کسب اطلاعاتی درباره 7 افسر این کشور شد که در نبردهای حلب در کنار گروههای تروریستی مشارکت داشتند و از سال گذشته ارتباط آنکارا با آنها قطع شده بود.
معروف است که نیروهای ویژه ترکیه بطور مستقیم در نبردهای لاذقیه و ادلب و بخصوص شرق حلب مشارکت داشته و وقتی که شرق حلب توسط ارتش سوریه محاصره شد، آنها نیز در آنجا محاصره شدند و عملیات جیش الفتح برای شکستن محاصره و عملیات‌های انتحاری «الحزب الترکستانی» برای نفوذ به جنوب حلب، برای خارج کردن برخی عناصر از شرق حلب، از جمله این افسران ترک بود.
طبق این گزارش، هیئت سوری در نشست بغداد گفته که چهار افسر از هفت افسر در اسارت ارتش سوریه هستند اما اطلاعی از سرنوشت سه نفر دیگر ندارد.
گفته شده، هیئت سوریه بر اساس دستورات صادر شده از سوی بالاترین مقامات امنیتی این کشور به طرف ترک اعلام کرد که نهایت همکاری را با آنکارا برای کسب اطلاع از سرنوشت آن سه افسر خواهد داشت و بنابر ماموریت محول شده درباره تمام موضوعات و قضایا با طرف مقابل گفت‌وگو کرد تا در مقابل نیز هیئت ترک ضمن استقبال از این فضا اطمینان خاطر داد که نهایت همکاری را با دمشق خواهد داشت.
قرار است، یک‌شنبه آینده نیز نشستی چهار جانبه با هدف توسعه دامنه طرف‌های شرکت کننده برگزار شود که هیئتی به نمایندگی از ایران به روند مذاکرات افزوده می‌شود.
پس از توافقات اولیه اطلاعات تاکید میکند، طی روزهای آینده سطح گفت‌وگوها بالاتر خواهد رفت و در این راستا قرار بود، علی مملوک، رئیس شورای امنیت سوریه برای دادن گزارشی از روند مذاکرات و رایزنی با طرف روسی راهی مسکو شود.
به گفته منابع آگاه عربی، به موجب توافق اولیه، دمشق درگیری نیروهای ارتش سوریه با حزب کارگران کردستان و کمیته‌های مردمی دفاع از کردها طی هفته گذشته در شهر حسکه را جنگ علیه تروریسم اعلام و خاطر نشان کرد: تمام گروههای شبه نظامی کرد در شمال سوریه از هر طیف و مشرب سیاسی گروه تروریستی محسوب می‌شوند.
دمشق همچنین متعهد شد، به کمک‌های نظامی خود به دو گروه شبه نظامی کرد در منطقه عفرین و گروههای شبه نظامی که با کارگران کردستان همکاری دارند، پایان دهد.
در مقابل ترک‌ها متعهد شدند، روند توقف کمک‌های نظامی خود از گروههای مسلحی که در حلب با ارتش سوریه در نبرد بودند، را آغاز کنند و در گام بعدی با طرف سوری فهرستی مورد توافق طرفین برای معین کردن گروههای تروریستی (در حلب) تهیه کنند.
این تعهدات موجب می‌شود، آنکارا سه توافق بین المللی را اجرا کند: بستن مرزها به روی تروریست‌ها، پاسخ به خواست مسکو در تهیه فهرستی از گروههای تروریستی در صورت عدم موفقیت اردن در تهیه این فهرست، که آنکارا تاکنون با قرار گرفتن در کنار آمریکا و عربستان از آن طفره می‌رفت و موجب شکست کنفرانس وین در اکتبر گذشته شد.
براساس تفاهمات حاصل شده، ترکیه با برنامه ریزی جهت کنترل مرزها و افزایش نظارت‌‌ها بر گذرگاه‌های مرزی که افسران روس نیز در این برنامه‌ها حضور و مشارکت دارند، موافقت کرد.
این توافق اولیه تلاش کرد، از تمام توانایی‌ها و امکانات دو طرف به عنوان نخستین گام مطلوب جهت بازگشت اوضاع به قبل از بحران سوریه استفاده و بهره برداری کند که شامل بازگشت روح توافق سیاسی و نظامی «آدنا»ست که یکی از بندهای آن جلوگیری از مبدل شدن مناطق شمالی سوریه به حیاط خلوت حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) است.
به نظر می‌رسد، آنکارا گام‌های دقیقی برای جدا کردن گروههای مسلح میانه‌رو از گروههای تندرو برداشته و آنچه ترکیه را به جرابلس کشانده بازماندگان گروه مسلح موسوم به «جبهة ثوار سوریا» (جبهه انقلابیون سوریه) است که فرماندهی آنها را در ادلب «جمال معروف»، مزدور ترکیه برعهده داشت.
احتمالا این توافق آنکارا و دمشق در مراحل آتی با سوالاتی درباره نقش آمریکا در منطقه مواجه شود. به این معنا که چطور ترکیه و تاکجا در توافق با ایران، روسیه و سوریه (به نوعی محور مقاومت) پیش می‌رود. در این حالت ترکیه در اتخاذ تصمیمات و حل اختلافات و موانع نیم نگاهی به آمریکا خواهد داشت یا خیر هرچند انتظار نمی‌رود، خواست و منافع کاخ سفید را نادیده بگیرد.
البته تردید در میزان التزام و تعهدات ترکیه نیز وجود خواهد داشت. همانگونه که اکنون زود است، بتوان به موضع واقعی ترکیه در حلب پی برد. اما ظواهر امر بر همراهی واشنگتن با تحولات اخیر و نزدیکی به مسکو و تهران و دمشق تاکید میکند.