یک مدرس دانشگاه امام صادق (ع) با بیان اینکه خانواده در کشور دچار بحران است، گفت: در موضوع خانواده اخلاق مقدم است و قانون تنها جایی وارد میشود که اخلاق زیر پا گذاشته شود.
به گزارش گروه فرهنگی بصیرت به نقل از خبرگزاری مهر، فضّه سادات حسینی با بیان اینکه ازدواج هم یک قرار داد حقوقی است که تبعات اقتصادی، اجتماعی، اخلاقی و ... دارد و هم یک پیوند عاطفی است، افزود: اصل ازدواج علقه و رابطه زناشویی است و بقیه روابط درون ازدواج، عارضی و تبعی هستند.
وی با اشاره به وجود اختلاف نظر میان کارشناسان حوزه های مختلف در زمینه ازدواج تاکید کرد: به عنوان مثال بسیاری معتقدند مهریه ما به ازای «بُضع» در عقد نکاح است اما برخی اعتقاد دارند که حتی بدون مهریه هم عقد نکاح جاری می شود و مهریه رکن عقد نیست.
این کارشناس ارشد حقوق خانواده خاطرنشان کرد: عقد نکاح آثار و حقوق مادی و معنوی متعددی را برای طرفین رابطه ایجاد می کند، این در حالی است که در روابط خانوادگی، حرف اول و اصلی را اخلاق می زند و حقوق برای موارد بن بست است. حقوق مادی و معنوی، تکالیفی را هم برای طرفین ایجاد می کند، از جمله حقوق جنسیاز جمله حق قسم، منع ترک وطن بیش از چهار ماه؛ حقوق مالی و اقتصادی مثل مهریه، نفقه، اجرات المثل و ... که بیشتر به نفع خانمهاست و بسیاری حقوق دیگر که همگی ریشه در فقه مترقی اسلام دارد که در قانون ما هم منعکس شده است.
حسینی در خصوص حقوق متقابل زوجین در پیوند ازدواج اضافه کرد: همچون هر رابطه حقوقی دو سویه دیگر، در عقد نکاح هم حقوق و تکالیف در برابر هم قرار دارند، گرچه کفه حقوق به ویژه حقوق مالی به سمت زنان سنگین‌تر است و غیر از این موارد اصل استقلال مالی هم برای زوجین مطرح است. البته مردان هم حقوق مادی و معنوی متفاوتی دارند ک به تبع نقش‌هایی است که در خانواده بر عهده دارند.
این دانشجوی دکتری حقوق زن در اسلام با بیان نظرات دین اسلام در خصوص ازدواج گفت: در قرآن، ازدواج عامل آرامش معرفی شده است پس اصلی ترین کارکرد ازدواج و تشکیل خانواده، این است و بقیه موارد عرضی و تبعی هستند. در دین مبین اسلام، اصول متعددی حاکم بر روابط اعضای خانواده هستند که از جمله آنها اصل تقدم اخلاق بر حقوق، اصل عدالت، اصل مودت و رحمت و ... است که اگر به آنها اهمیت داده شود، خانواده کارکردهای اصلی خود را ایفا میکند.
این مدرس دانشگاه به شرایط قانونی ثبت پیوند ازدواج نیز اشاره کرد و افزود: طبق قانون ما، ازدواج تعریفی مشخص دارد. ازدواج برقراری یک رابطه دو طرفه بین مرد و زن است که دارای شرایط عقد نکاح هستند و خالی از موانع نکاح باشند و بعدا هم فرزندان به خانواده اضافه میشوند. لذا بر اساس تعریف قانون طرفین رابطه نکاح باید از دو جنس مخالف و حتما مرد و زن باشد. بر همین اساس اشکال جدید و عجیب جایگزین خانواده بر اساس قانون و نیز عرف ما پذیرفته نیست، از جمله ازدواج با همجنس و ربات و ... که به تازگی در برخی فرهنگهای منحط و منحرف شده از فطرت در حال افزایش است. در تعریف خانواده حضور زن و مرد شرط شکل گیری است نه بقا.
این کارشناس ارشد حقوق خانواده ادامه داد: قرارداد ازدواج روابط و آثاری به وجود می آورد که براساس نگاه و تفسیر کارشناسان متفاوت است.
حسینی اصل تقدم اخلاق بر حقوق را مهمترین اصل در روابط خانوادگی دانست و تاکید کرد: در بحث روابط زوجیت و زندگی مشترک، اخلاق حکمفرماست و اگر اخلاق رعایت شود، همه موارد زیرمجموعه را پوشش می دهد.
وی مسائل حقوقی را در مرتبه دوم اهمیت معرفی و اضافه کرد: در واقع حقوق جایی وارد می شود که اخلاق کنار رفته باشد و جایگاهی نداشته باشد، یعنی مواردی که مرد به تعهدات خود توجه نمی کند یا زن به روابط خانوادگی اهمیت نمی دهد. در این شرایط باید قوانین مشخص و مدونی وجود داشته باشد که از حقوق طرفین دفاع کند.
این مدرس دانشگاه افزود: عقد نکاح به دلیل دربرگیری و روابطی که شکل می دهد، آثار و تبعات مختلفی دارد و گروههای مختلف علوم انسانی مثل حقوقدانان، جامعه شناسان، روانشناسان و ... در این موضوع درگیر هستند.
حسینی به تغییر شکل و کارکرد خانواده در طول زمان به عنوان یکی از چالشهای خانواده های جدید اشاره کرد و افزود: براساس تغییر شکل خانواده، اشکال جدیدی وارد جامعه شده و خانواده کارکردهای سنتی خود را در چالش می بیند. اگر تنوانیم جلوی تغییرات نامطلوب را بگیریم یا این تحولات را مدیریت کنیم، خانواده در کشور ما هم به سمت ازدواج سفید و همباشی و همجنسگرایی ممکن است برود، گرچه هم سنت و هم عقاید دینی ما مانع از رشد چنین مسایلی میشود اما وقوع آن در طول زمان، دور از انتظار نیست.
خانواده کارکردهای مفید خود را از دست داده است
وی در آسیب شناسی تغییرات خانواده و مسئولیت نهادهای مرتبط با این موضع گفت: نهادهای ذی ربط باید منسجم شوند و ابعاد مختلف خانواده را تحت پوشش قرار دهند. باید بپذیریم خانواده در کشور ما دچار بحران است و برخی کارکردهای مفید خود را از دست داده است. با نفوذ مدرنیته، فردگرایی در حال گسترش است و ممکن است افراد گمان کنند می توانند نیازهایشان را در روابط خارج از خانواده تامین کنند. لذا باید خانواده را در برابر آسیب های موجود واکسینه کرد.
این مدرس دانشگاه با تاکید بر اینکه عدم ثبت عقد نکاح جرم است، خاطرنشان کرد: اگرچه ایجاد علقه زوجیت مهمترین اصل در نکاح است، اما با توجه به اهمیت جایگاه نهاد خانواده و تبعاتی که دارد، لازم است ازدواج بصورت قانونی ثبت شود تا امکان پیگیری حقوق برای طرفین محفوظ باشد. اما آنچه امروزه در همباشی یا به اصطلاح برخی افراد «ازدواج سفید» شاهدیم، رابطه ای است که برای طرفین هیچ تعهدی ندارد بنابراین آسیبهای متعدد روحی و مادی را برای آنها و جامعه به دنبال خواهد داشت. در واقع فارغ از مسأله شرعی، این نوع روابط که با صیغه عقد موقت حل می شود، وقتی طرفین تعهدی نداشته باشند، بی شک هم خودشان لطمه میبینند و هم لطمه اصلی را فرد سومی می بیند که حاصل و نتیجه این شیوه زندگی است، یعنی فرزندانی ک از این نوع زندگیها متولد میشوند اما هیچ هویتی ندارند و اغلب بعلت عدم تمایل پدر و مادر، رها میشوند و سر از یتیم خانه ها و یا خیابان در می آورند و آسیبهای فراوانی را بر جامعه تحمیل میکنند.
حسینی هشدار داد: اگر برنامه‌ریزی دقیقی صورت نگیرد و خانواده ها را در نیابیم، کشور ما با بحران مواجه خواهد شد و جامعه‌ای که خانواده اش آسیب ببینید، از سایر آسیبها در امان نخواهد ماند. مهمترین راه پیشگیری و مقابله، تدوین الگوی سبک زندگی اسلامی ایرانی است که با فرهنگ و اعتقادات جامعه ما سازگاری داشته باشد، همزمان با آموزش مردم و برانگیختن حس هویت دینی و ملی در آنها و گوشزد کردن مخاطرات آسیبهای خانواده و اشکال جایگزین خانواده که هرگز کارکردهای خانواده را نخواهند داشت.