عضو شورای اطلاعات ملی آمریکا معتقد است سعودی‌ها همواره به دنبال توسعه برنامه هسته‌ای خود بوده و احتمال ورود آژانس بین المللی انرژی اتمی به موضوع هسته‌ای عربستان وجود دارد.
به گزارش بصیرت به نقل از خبرگزاری مهر، موسسه علوم و بین الملل در گزارش اخیر خود که به تازگی منتشر شده، از افزایش تلاش های سعودی ها برای سرعت بخشیدن به فعالیت های هسته ای خود خبر داده است.
از سوی دیگر عربستان که همواره از کارشکنان دستیابی به توافق هسته ای با ایران بوده و تهران را به دلیل انجام فعالیتهای هسته ای، به تحریک همسایگان خود متهم می کرد، خود اقدام به تشدید بسیار سریع فعالیتهای هسته ای نموده است. این درحالیست که به نظر می رسد آژانس در رویه رفتاری خود با کشورهای جهان در خصوص فعالیتهای هسته ای آنها، از نوعی استاندارد دوگانه پیروی کرده و هیچ گونه معیار و اصول ثابتی برای نوع تعامل و برخورد خود با کشورهای عضو از جمله ایران و عربستان ندارد.
در همین راستا خبرنگار مهر گفتگویی با «پل پیلار» رئیس سابق بخش تحلیل عملیات سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) انجام داده است که در ادامه آمده است.
پیلار از اساتید دانشگاه «جرج تاون» است و تا کنون مسئولیت های متعددی را بر عهده داشته که از جمله آنها می توان به ریاست واحدهای تحلیل عملیات های سیا در شرق نزدیک، خلیج فارس و جنوب آسیا اشاره کرد. پیلار سابقه حضور در شورای اطلاعات ملی آمریکا را به عنوان یکی از اعضای اصلی آن نیز دارد.
*موسسه علوم و امنیت بین الملل اعلام کرده که دولت سعودی تحقیقات در خصوص برنامه هسته ای خود را در تعارض با ایران تسریع کرده است. این گروه مستقر در واشنگتن در یادداشت خود آورده که از زمان کاهش فعالیتهای هسته ای در ایران، این فعالیتها در عربستان فزونی یافته است. نظر شما در این خصوص چیست؟
سعودی ها همواره به دنبال توسعه برنامه هسته ای خود بوده و حفظ همگامی با ایران بخشی از این انگیزه آنها بوده است. نسبت دادن این تغییر در تحقیقات سعودی ها در راستای همگامی رقابت آمیز با ایران از این منظر و یا نسبت دادن آن به برجام و توافق هسته ای با ایران از منظر دیگر کاری مشکل است. بسیاری از مولفه های دیگر نیز در این راه دخیل هستند و از سوی دیگر زمان زیادی هم از انعقاد برجام نگذشته تا بتوانیم این چنین قضاوت کنیم.
*ایران برای اثبات اینکه برنامه هسته ای این کشور کاملا مسالمت آمیز بوده در جولای ۲۰۱۵، توافقی با گروه ۱+۵ امضا کرد که بر اساس آن تهران موافقت کرد که فعالیتهای هسته ای خود را برای یک دهه محدود کند. واکنش آژانس انرژی اتمی به این خبر اخیر (در خصوص برنامه هسته ای سعودی) چگونه بود؟ آیا آژانس به شکلی شایسته در این خصوص رفتار کرد؟
آژانس انرژی اتمی ابتدا انطباق (این فعالیتها) را با تمامی قراردادها و توافق های انجام شده مورد ارزیابی قرار می دهد. همانند توافق هسته ای انجام شده با ایران، آژانس تنها یکی از ناظران بررسی انطباق مفاد موجود در توافق است و تصمیم گیری در خصوص بایدها و نبایدهای آن ارتباطی به آژانس ندارد.
مسئولیت های فعلی آژانس در خصوص فعالیتهای هسته ای عربستان سعودی باید در راستای توافق های بین المللی، به ویژه معاهده منع اشاعه هسته ای که عربستان خود عضوی از امضا کنندگان آن است باشد. اگر تاکنون بر سر هیچ توافقی مانند برجام با عربستان مذاکره نشده باشد، آنگاه آژانس وظیفه دارد بر انطباق (فعالیتهای هسته ای عربستان) با توافق های انجام شده نظارت کند.
*واکنش قدرت های غربی و به خصوص شرکای غربی عربستان در قبال این خبرها چه خواهد بود؟ آیا آنها این مساله را در آژانس پیگیری خواهند کرد؟
در میان دولت های غربی، شواهدی از وجود مشکلی با فعالیتهای هسته ای عربستان به چشم نمی خورد. اگر برنامه هسته ای سعودی ها از آنچه که الان در مراحل ابتدایی قرار دارد فراتر رود و به خصوص اگر شواهدی از هرگونه حرکت سعودی به سمت حصول سلاح هسته ای به دست آید، این وضعیت می تواند تغییر کند.
*برخی از کارشناسان عربستانی و غربی معتقدند که ایران سرشار از منابع نفت و گاز است و نیازی به انرژی هسته ای ندارد. آیا همین بحث را در مورد عربستان نیز مطرح می کنند؟
اگرچه این بحث در کشاکش مذاکرات بر سر رسیدن به توافق با ایران مطرح شد، اما نقشی بسیار کمرنگ تر بسیاری از موارد مورد بحث در جریان مذاکرات ایفا کرد. مسلما بحث در خصوص داشتن نفت و گاز همانند ایران در خصوص عربستان هم مطرح است. اما موردی که به این اقدام دو کشور مشروعیت می بخشد این است که هدف هر دو کشور ایران و عربستان برای توسعه توان هسته ای خود، استفاده داخلی از منابع نفت و گاز و ذخیره بخش عمده این منابع برای صادرات است.
خبرگزاری مهر/جوان حیرانی/وحید پورتجریشی