مطالبه‌گری رقیب قدرتمند با 16 میلیون رای

پایگاه بصیرت / گروه سیاسی/ یحیی رضوانی

دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری روز جمعه با مشارکت بیش از 41 میلیون نفر از واجدین شرایط در پای صندوق های رای که مشارکت 73 درصدی مردم را رقم زد، در حالی برگزار شد که نهایتا حسن روحانی -رئیس جمهور مستقر- توانست با کسب بیش از 23 میلیون رای یعنی 57 درصد آرا، بار دیگر در مسند اداره قوه مجریه بنشیند.

حسن روحانی در انتخابات سال 92 توانسته بود از مجموعه بیش از 36 میلیون آرای اخذ شده، تعداد 18 میلیون و 600هزار رای یعنی 50.71 درصد را از آن خود کند که کمترین حد نصاب رئیس جمهور منتخب در تمامی دوره ها بود.

حسن روحانی خوب می دانست برای اجرای بهتر برنامه‌هایش در دوره دوم ریاست جمهوری، نیاز به کسب درصد بیشتری از آرا دارد و این را در برخی سخنرانی های انتخاباتی‌اش نیز به وضوح اشاره کرد و از هوادارانش خواست تا برای عملی شدن خواسته هایشان، پای صندوق های رای بیایند و حتی توصیه کرد هرفرد، 11 نفر دیگر را هم با خود همراه کند.

حسن روحانی در حالی بار دیگر راهی پاستور شد که نتوانسته بود برخی شعارهای انتخاباتی سال 92 را محقق کند.

البته عملکرد او در حوزه سیاست خارجی بویژه برجام و نیز تلاش برای مهار تورم و افزایش رشد اقتصادی کشور، مهمترین داشته های روحانی در این انتخابات بود ولی برخی موضوعات دیگر نظیر رفع مشکل بیکاری، برداشتن تحریم ها و یا حتی بازگرداندن عزت به پاسپورت ایرانی همچنان پاشنه آشیل او در این انتخابات محسوب می‌شد.

حسن روحانی از نگاه مخالفینش متهم به عقب انداختن برنامه هسته ای کشور (نظیر آنچه با قلب رآکتو اراک کرد) است و آنها می گویند روحانی علی رغم شعارش که می گفت هم باید چرخ سانتریفیوژها بچرخد و هم چرخ زندگی مردم، ولی نه تنها چرخ ساتریفیوژهای زیادی را از کار انداخت بلکه نتوانست رونق را به سفره های خانه مردم هم برگرداند.

روحانی و تیمش حالا علاوه بر وعده های قبلی، شعارهای جدید دیگری هم در کوران رقابت های انتخاباتی دادند که مشخصا به دو نمونه که بیشتر مورد توجه افکارعمومی و کارشناسان قرار گرفته است، اشاره می کنیم.

حسن روحانی در سخنرانی 24 اردیبهشت ماه خود در میدان نقش جهان اصفهان، در حالی که محمدجواد ظریف (وزیر امور خارجه) را با خود همراه کرده بود، در باره موضوع تحریم های خارجی علیه ایران گفت:

«ما با برجام بین ایران و جهان پل برقرار کردیم. ما دیوار تحریم را فرو ریختیم. البته اگر ملت ایران اجازه بدهد و اگر رهبری  ما را هدایت کند، با همین دکتر ظریف مابقی تحریم‌ها را هم برخواهیم داشت.»

این اظهار نظر روحانی را بسیاری از کارشناسان، مهمترین وعده او دانستند که البته چندان وعده نقدی هم به حساب نمی‌آید.

حسن روحانی در 23 تیر 94 یعنی در آستانه امضای برجام، طی سخنانی گفته بود: «آنها (1+5)  در زمینه لغو تحریم‌ها، ابتدا می‌گفتند باید ماه‌ها بگذرد و اعتماد پیدا کنیم، آنگاه تحریم‌ها را نه لغو، بلکه تعلیق می کنیم و بعد از سال‌ها اگر آژانس گزارش مثبت داد و اعتماد پیدا کردند قدم به قدم لغو می شود اما امروز به ملت شریف ایران اعلام می‌کنم که طبق این توافق، در روز اجرای توافق، تمامی تحریم‌ها، حتی تحریم‌های تسلیحاتی، موشکی هم به صورتی که در قطعنامه بوده، لغو خواهد شد. تمام تحریم‌های اقتصادی شامل مالی، بانکی، بیمه، حمل و نقل، پتروشیمی و فلزات گرانبها به طور کامل لغو خواهد شد و نه تعلیق.»

این وعده های سنگین روحانی نه تنها محقق نشد، بلکه بعد از اجرای برجام و انجام تعهدات از طرف ایران، طرف مقابل (بویژه آمریکا) نه تنها اقدامی در جهت عمل به تعهداتش نکرد بلکه کارشکنی‌هایی هم صورت گرفت که همواره اعتراض طرف ایرانی را در پی داشت و حتی دولتی‌ها هم به عملکرد آمریکایی‌ها معترض شدند.

البته ایران توانی برای شکایت از آنها ندارد چون طبق توافق، در این صورت همه تحریم‌ها علیه ایران برگردانده خواهد شد.

در این میان شاهد تغییر در هیات حاکمه ایالات متحده هم بودیم؛ تغیراتی که طی آن دولتی جدید و بسیار متفاوت از قبل روی کار آمد که حتی آن انگیزه و تلاش نیم‌بند دولت گذشته را هم در برابر ایران ندارد.

نمونه آن سفر اخیر ترامپ به عربستان است.

او که برای اولین سفر خارجی خود پس از انتخاب به عنوان رئیس جمهور آمریکا عربستان را انتخاب کرده بود، به همراه دیگر سران عرب ازجمله شاه سعودی، تندترین سخنان را درخصوص نظام جمهوری اسلامی ایران به زبان آوردند و به سیاست های ایران به عنوان حامی اصلی تروریسم در منطقه و جهان تاختند.

اگرچه بسیاری معتقدند آمریکا می‌خواهد با پیشبرد سیاست ایران هراسی و به تبع آن، فروش تسلیحات بیشتر به سرمایه داران عرب، آنها را بدوشد، ولی به هر حال وقتی ایران یکی از دموکراتیک ترین و پرشورترین انتخابات آزاد خود را جشن گرفته بود، سفر ترامپ به سعودی می توانست پیام روشنی به دولت حسن روحانی باشد که هرچند در طول دوره اول ریاست جمهوری خود، شاهد یکی از پرتنش ترین دوران روابط میان ایران و عربستان بود ولی حالا باید خود را برای تنش ها وچالش‌های جدی جدیدی آماده کند.

با این تفاسیر باید از حسن روحانی پرسید که طبق کدام چشم انداز در سخنرانی خود وعده رفع تحریم های غیرهسته ای را می دهد؟ تحریم هایی که ناشی از تفاوت سیاست های ایران و غرب در موضوعاتی نظیر حقوق بشر، حمایت از جبهه مقاومت و تلاش برای افزایش توان بازدارندگی خود است.

در همین روزهای اخیر بود که تیلرسون وزیر خارجه آمریکا عنوان کرد که حسن روحانی باید جلوی توان موشکی ایران را بگیرد.

آیا حسن روحانی و وزیر خارجه اش -که او هم در گفتگویی تفصیلی با خبرگزاری رسمی دولت در کوران انتخابات همان وعده روحانی در اصفهان را تکرار کرد- برای عملی کردن آن راهی غیر از مذاکره و توافق با آمریکا را مد نظر دارند؟

جواب این سوال به نظر منفی باشد چون دولت روحانی همانطور که خود او در گذشته به صراحت اعلام کرد، قصد دارد بجای صحبت با دولت های دست دوم و سوم، مستقیما با خود کدخدا به توافق برسد و حالا باید دید آیا توافق با دولت شخصی مثل ترامپ اساسا عملی خواهد بود؟

سوال دیگر این است که برداشتن همه تحریم ها یعنی برداشتن تحیم های ناشی از متهم کردن ایران به نقض حقوق بشر و حمایت از جبهه مقاومت و نیز تحریم های ناشی از برنامه موشکی ایران. آیا حسن روحانی به دنبال امتیاز دادن به غرب در این حوزه هاست؟

روحانی خوب می داند که این شعار او یکی از برزگترین وعده هایی است که داده و احتمالا توان اجرای آن را هم نخواهد داشت چراکه هم نظام جمهوری اسلامی حاضر به دادن امتیاز در این حوزه ها به غرب نیست وهم طرف مقابل (به خصوص آمریکا) نشان داده تمایلی برای رسیدن به این توافق ندارد چراکه آنها در همان امتحان برجام هم فکر می کنند که نمره قبولی نگرفته اند.

اما وعده دیگری که در این انتخابات به گوش رسید، جمله ای بود که اسحاق جهانگیری بر زبان آورد.

وقتی اسحاق جهانگیری معاون اول فعلی روحانی که در انتخابات، کاندیدای پوشی او بود می‌گوید ما در دولت دوازدهم کاری می کنیم که دیگر هیچ کارتن خواب و کودک کاری وجود نداشته باشد و هیچ کس در هیچ کجای ایران سر گرسنه بر بالین نگذارد، این سوال برای مخاطب بوجود می‌آید که چطور؟ و وقتی به گذشته نگاه می کنیم و درصد موفقیت دولت یازدهم را در رفع معضلاتی مثل بیکاری و رونق دادن به سفره های مردم می بینیم، نمی‌توانیم چندان خوشبین باشیم.

در انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوی، بعد از حسن روحانی، رقیب اصلی او یعنی حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی نیز توانست حدود 16میلیون رای از آرا یعنی 38.5 درصد از کل را کسب کند که این رای به نفر دوم در رقابت با رئیس جمهور مستقر بسیار حائز اهمیت است.

در طول انتخابات‌های گذشته هیچگاه رقیب اصلی رئیس جمهور مستقر نتوانسته است چنین رای بالایی را کسب کند.

حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور از ماها قبل شروع به برنامه ریزی برای شرکت در انتخابات کرد و از وجهه شناخته شده ای هم به عنوان رئیس جمهور برخوردار بود ولی ابراهیم رئیسی نه این فرصت مبسوط را داشت و نه برای بسیاری از مردم چندان شناخته شده بود ولی به هرحال توانست آرای نزدیک به 16 میلیون ایرانی را کسب کند.

این آرا می‌تواند پشتوانه بزرگی برای نفر دوم انتخابات باشد تا در جایگاه مهمترین مطالبه‌گر از رئیس دولت دوازدهم بنشیند و حسن روحانی هم اگرچه درگذشته رفتار چندان مناسبی با منتقدان و مخالفین خود نداشته اما حالا دیگر نمی‌تواند مانند قبل رقیب قدرتمند و مطالبه گرد خود را با پشتوانه رای 16 میلیونی نادیده بگیرد.