بررسی تیتر و سرمقاله روزنامه های شاخص جریان اصلاح طلب در این هفته حاکی از غلبه یک موضوع بر سایر موضوعات بود و آن فضاسازی و سهم خواهی در معرفی کابینه دوازدهم. البته انعکاس مراسم تنفیذ و سلفی دردسرساز نیز در روزهای شنبه و دوشنبه شاخص بود ...
بررسی تیتر و سرمقاله روزنامه های شاخص جریان اصلاح طلب در این هفته حاکی از غلبه یک موضوع بر سایر موضوعات بود و آن فضاسازی و سهم خواهی در معرفی کابینه دوازدهم. البته انعکاس مراسم تنفیذ و سلفی دردسرساز نیز در روزهای شنبه و دوشنبه شاخص بود که به صورت خلاصه نحوه انعکاس آنها را بیان می کنیم:
1) سهم خواهی در معرفی کابینه دوازدهم: این خط رسانه ای که از هفته های قبل شروع شده در این هفته با شدت بیشتری دنبال شد، روزنامه آرمان تیتر اول روز شنبه را به نامه 157 نماینده به رئیس جمهور و درخواست از وی برای افزودن نقش زنان اختصاص داد. همانطور که در هفته قبل هم توضیح داده شد یکی از مهمترین اهداف جریان اصلاح طلب در اصرار بر افزودن نقش زنان در کابینه افزایش وزن اصلاح طلبان در کابینه است. این روزنامه در ستون یاداشت روز خود تلویحا رأی 24 میلیونی روحانی را به نفع جریان اصلاح طلب مصادره کرده و می نویسد: «رئیس جمهور باید افراد مناسب را برای کابینه دوازدهم مطابق رأی 24 میلیونی مردم به مجلس معرفی کند تا افرادی در حد مطالبات رأی دهندگان و وعده های رئیس جمهور در وزارتخانه های مختلف به یاری رئیس قوه مجریه بروند.»
روزنامه اعتماد نیز به نقل از منتجب نیا می نویسد: کابینه دوازدهم آرمان های اصلاحات را دنبال کند». این روزنامه در روز دوشنبه نیز با تیتر «نبودن وزیر زن، درجا زدن است» مجددا این موضوع را در تیتر یک خود قرار داد. روزنامه آفتاب یزد نیز روز دوشنبه با تیتر «اصلاح طلبان برای پر کردن جیب شان نیامده اند» در گفتگویی با کواکبیان از زاویه ای دیگر به این موضوع پرداخت. اما روزنامه بهار در این راهبرد رویکرد متفاوتی داشت؛ این روزنامه با تیتر «سهم خواهی، اسم رمز مخالفت با کابینه 24 میلیونی» نقد خود را متوجه منتقدین کرد.
در مجموع با توجه به اهمیت موضوع چینش کابینه دوازدهم مهمترین خط رسانه ای جریان اصلاح طلب همچنان این موضوع بود نکته قابل توجه ادامه این روند تا لحظه آخر است. در فضای غیر رسمی رایزنی ها، لیست هایی مربوط به کابینه دوازدهم معرفی شده و مشخص شده است که خواسته های جریان اصلاح طلبی بیش از میزان انتشار یافته است اما این جریان تا لحظه آخر منتظر تغییرات در معرفی کابینه است.
2- جریان اصلاح طلب سعی کرد در انعکاس اخبار و گزارش های مراسم تنفیذ واژه امضای حکم رئیس جمهور را جایگزین منصوب نمودن رئیس جمهور توسط مقام معظم رهبری بنماید و لذا روزنامه اعتماد نوشت: «امضای رأی ملت» و یا روزنامه ابتکار با تیتر «امضای رهبری پای رأی ملت» به موضوع پرداخت. درحالی که بیشتر روزنامه ها ترجیح دادند از واژه تنفیذ استفاده کنند، برخی رونامه های اصولگرا مانند جوان نیز از واژه منصوب کردن رئیس جمهور توسط رهبری استفاده کردند. از دیگر موضوعات قابل ذکر توسط جریان اصلاح طلبی در انعکاس مراسم تنفیذ، بخشی از سخنان روحانی بود که گفت: «صدای مردم را بار دیگر شنیدیم». این بخش مورد استقبال رسانه ها اصلاح طلب قرار گرفت به گونه ای که روزنامه های آرمان و اعتماد در صفحه نخست به آن پرداختند.
مراسم تحلیف نیز توسط مطبوعات اصلاح طلب با رنگ و بویی خاص انعکاس یافت. عبارتهایی از قبیل: دولت معتدل و مصلح، سوگند مصلحانه، دولت مصلح، تحلیف صلح، سوگند برای صلح و اعتدال نمونه هایی از تیترهایی است که این دسته از مطبوعات برای خود اتخاذ کردند. تثبیت و تعمیق دو قطبی جنگ و صلح که در سخنان مراسم تنفیذ روحانی نیز به چشم می خورد بعد از مراسم تحلیف و سوگند روحانی، یکی از راهبردهای رسانه ای جریان اصلاح طلب بود که به راحتی مشاهده شد.
3- موضوع سوم جریان اصلاح طلب به انعکاس سلفی دردسرساز اختصاص داشت. اگرچه مطبوعات اصلاح طلب در روز یکشنبه به این موضوع نپرداختند ولی انعکاس گسترده آن در فضای مجازی و نشریات رقیب باعث شد که بسیاری از مطبوعات اصلاح طلب نیز در روز دوشنبه به آن بپردازند. تیتر سلفی دردسر ساز را می توان نرم ترین انتقاد نسبت عملکرد تعدادی از نمایندگان دانست که چند روزنامه اصلاح طلب مانند آفتاب و آرمان انتخاب کردند و یا روزنامه قانون از تیتر سلفی جیغ استفاده کرد. نکته قابل تأمل اینکه در شرایطی که این حاشیه در محافل داخلی به شدت مورد انتقاد قرار گرفته و حتی انعکاس آن در نشریان بین المللی یک آبروریزی برای ایران به حساب می آید روزنامه آرمان در روز سه شنبه و به نقل از علی مطهری از منتقدین این سلفی انتقاد می کند و مدعی می شود که هرگز این گونه عکس گرفتن ها نشان از غربزدگی نیست.
*** مطبوعات اصولگرا
1- این دسته از مطبوعات تیتر یک خود در روز شنبه را به انعکاس گسترده فرمایشات مقام معظم رهبری در مراسم تنفیذ اختصاص دادند و بر سه جهت گیری دولت آینده که توسط رهبری مشخص گردید تأکید کردند. اگرچه این موضوع در روزنامه های اصلاح طلب نیز انعکاس یافته بود ولی بروز و ظهور آن در مطبوعات اصولگرا بسیار پر رنگ تر بود. معیشت مردم، تعامل با دنیا و ایستادگی مقابل سلطه طلبان سه محوری بود که این دسته از مطبوعات به تبیین آن پرداختند.
2- انعکاس مراسم تحلیف در مطبوعات اصولگرا با عنوان قسم جدید یا سوگند دوباره همراه شد. روزنامه جوان با تیتر «قسم جدید روحانی برای حل مشکلات مردم» و یا روزنامه سیاست روز با تیتر «دوباره روحانی، دوباره سوگند» سعی کردند به مخاطب القاء کنند که روحانی یک بار دیگر هم برای این امور قسم یاد کرده است و این موضوع جدیدی نیست. انتخاب این تیترها از این جهت نیز صورت گرفته است تا از مسائل دیگر همانند متن سخنرانی روحانی در مراسم تنفیذ و تحلیف عبور کنند. روزنامه کیهان البته با تیتری انتقادی نسبت به یک بخش از صحبت های روحانی تحت عنوان مادر مذاکرات واکنش شدید نشان داد و در تیتر یک خود نوشت: «رونمایی از مادر مذاکرات به جای مقابله با مادر تحریم ها!». رویکرد روزنامه کیهان در نفی مذاکرات و بی نتیجه بودن آن همواره توسط این نشریه دنبال شده است به گونه ای که می توان این روزنامه را بزرگترین منتقد مذاکرات برجام و یا ادامه مذاکرات با غرب دانست.
3- انعکاس سلفی حقارت در روز دوشنبه در نشریات اصولگرایی نیز نسبتا گسترده بود. کیهان نوشت: «این نمایندگان می خواهند پاسخ مادر تحریم ها را بدهند؟» از عملکرد نمایندگان به شدت انتقاد کرد، جوان با تیتر «حال ملت بد شد» به این موضوع پرداخت، بیشتر روزنامه های اصولگرا مانند خراسان، سیاست روز، رسالت و ... نیز انتقاد از این سلفی را تیتر یک خود قرار دادند. با گسترش این موج به نشریات بین المللی موج انتقاد مطبوعات اصولگرا نیز گسترده تر شد و روز سه شنبه نیز به انتقادات خود از این رفتار نمایندگان ادامه دادند.
به هر حال مطبوعات اصولگرا که در انتخاب اعضای کابینه در موضع انفعال قرار گرفته اند تمایلی به پرداختن به کابینه در این هفته نداشتند و سعی کردند از سوژه های پیش آمده در مراسم تنفیذ و تحلیف قاعده بازی رسانه ای را تا حدی تغییر دهند. این رفتار مطبوعات اصولگرا بیشترین کمک به دولت محسوب می شد چرا که فضای سنگین رسانه های اصلاح طلب در سهم خواهی را تا حدی تعدیل می کرد. در مقابل مطبوعات اصلاح طلب تمام سعی خود را بر سنگین کردن فضای معرفی کابینه قرار دادند و با تأکید بر ضرورت معرفی وزیر زن، امضای نامه و طومار، سرمقاله های به نوعی تهدید آمیز و حتی در برخی مواقع زمزمه های جدایی دو جریان اصلاح طلب و اعتدال به فعالیت رسانه ای خود پرداختند هرچند سلفی تعدادی از نمایندگان منصوب به این جریان مانع بزرگی بر سر راه آنها در این سیاست رسانه ای بود.