مهتدی: کُردها همه در این مسئله متحد نیستند. الان مثلاً اتحادیه میهنی و خیلی دیگر از جریان های سیاسی معتقد نیستند که این کار به سود کردهاست. اما شخص مسعود بارزانی به شدت پافشاری می‌کند و به رغم اینکه بسیاری از او درخواست کردند این کار را انجام ندهد، باز زیر بار نرفت و همه پرسی را انجام داد/ افقهی: الان اختیاراتی که کردهای عراق دارند، وضعیت بهتری را برای آن ها فراهم کرده نسبت به زمانیکه بخواهند استقلال پیدا کنند. اگر بخواهند مستقل بشوند تازه اول محاصره و جنگ‌های پیرامونی و جنگ‌های داخل اقلیم است.
این روزها کمتر کسی است که ماجرای همه‌پرسی کردستان عراق را تاکتیک جدید آمریکایی‌ها برای بحران‌سازی در منطقه نداند. چرا که طرح مجدد برگزاری همه‌پرسی استقلال از سوی بارزانی شوک بزرگی به صحنه سیاسی عراق وارد کرده و زمینه مناسبی برای تحکیم حضور نظامی آمریکا و افزایش مداخله‌گری این کشور در فضای پساداعش خواهد بود. در حالیکه ارتش عراق با همراهی نیروهای مردمی موفق شد شبه نظامیان داعش را از مناطقی که از سال 2015 در اختیار داشتند، خارج سازد، در این شرایط وارد یک بحران جدید و البته دامنه‌دار شده و این هدفی است که آمریکا، رژیم صهیونیستی و هم‌پیمانانشان مدنظر دارند. در این باره به سراغ دکتر محمد علی مهتدی کارشناس ارشد مسائل خاورمیانه و دکتر سید هادی افقهی کارشناس مسائل جهان اسلام رفتیم تا ابعد مختلف این بحران جدید منطقه را دریابیم.
مشروح این دیدگاه‌ها را می‌خوانید:
*شکل‌گیری همه‌پرسی کردستان در عراق و مخالفت همه کشورهای همسایه نشان می‌دهد یک توطئه جدیدی در منطقه غرب آسیا در حال شکل‌گیری است. به نظرشما از لحاظ تاریخی این اتفاق چه ریشه‌ای دارد؟
مهتدی: به صورت تاریخی محافل صهیونیستی دنبال این هستند کشور کردستان را در منطقه شکل بدهند، نه به دلیل اینکه به حقوق کردها علاقه‌مند هستند، بلکه به دلیل اینکه آغازی باشد برای درگیری‌ها در منطقه و تجزیه منطقه کشورهای عربی و اسلامی. این مسئله تاریخچه مفصلی دارد؛ به لحاظ ارتباطاتی که میان ملامصطفی بارزانی با رژیم صهیونیستی برقرار بود و پس از فروپاشی شوروی در اوایل دهه 90 میلادی قرن گذشته که بحث خاورمیانه جدید پیش آمد، تصمیم گرفتند کشورهای منطقه را بر اساس تقسیمات قومی و مذهبی، تجزیه کنند. این بایستی از عراق شروع می‌شد؛ علت اشغال عراق در سال 2003 توسط آمریکا هم همین طرح‌ها و اهداف شوم تجزیه‌طلبانه بود. الان با پایان یافتن کار گروه تروریستی داعش در عراق و سوریه، به نظر می‌رسد محافل صهیونیستی و خود آمریکا پشت این مسئله هستند برای این که زخم جدیدی در منطقه ایجاد کنند و زمینه جدیدی برای درگیری‌های نظامی دیگر بوجود بیاورند.
افقهی: داستان حرکت جدایی‌طلبانه اقلیم کردستان عراق یک داستان قدیمِ جدید است به این معنا که از زمان استقلال عراق، پدر مسعود بارزانی بنای جدا شدن از خاک عراق را گذاشت و تشویق انگلیس‌ها، رژیم صهیونیستی و برخی از کشورهای عربی که متأسفانه این روزها هم نمی‌توانند خباثت‌ها و توطئه‌های خودشان را نداشته باشند مخصوصاً سعودی‌ها! در شرایط فعلی مقطعی است که مسعود بارزانی تصور می‌کند حالا که عراق در موقعیت ضعف قرار دارد، نیروهای عراق تحلیل رفته‌اند، درگیر دفع حملات و تجاوزهای داعش است و از طرفی هم با اختلافات سیاسی جریان‌های صدری و پارلمانی و مسائل بد اقتصادی مواجه است، وقت اعلام همه‌پرسی فرا رسیده تا منتظر عکس‌العمل دولت مرکزی عراق باشد. این ظاهر و صورت مسئله تجزیه است، ولی باطن قضیه خود بارزانی است که قربانی یک توطئه استکباری و جهانی خواهد شد و آثار این خیانت و آثار توطئه از همان روزهای آغاز همه‌پرسی و اصرار بر همه‌پرسی و بعد مخالفت‌های جهانی و منطقه‌ای حتی در درون کردها نشان می‌دهد ایشان یک مأموریت خطیری که استکبار بر دوش او نهاده را می‌بایست انجام دهد.
*نقش استکبار در تجزیه کشورها در یک صدسال اخیر با چه اهدافی صورت گرفته است؟
مهتدی: وقتی نام استکبار را می‌آوریم کشور آمریکا را قصد می‌کنیم. اما در جنگ جهانی اول و فروپاشی عثمانی، استکبار دو کشور بریتانیا و فرانسه بودند. در آن زمان دو امپراطوری در منطقه داشتیم به نام‌های ایران و عثمانی، چیزی به نام دولت و ملت در منطقه وجود نداشت. بعد از جنگ جهانی اول و فروپاشی امپراطوری عثمانی، وزرای خارجی دو کشور بریتانیا و فرانسه با هم نشستند و این منطقه را تجزیه کردند. منطقه‌ای که یک منطقه واحد با هویت اسلامی بود و نه هویت‌های قومی را خط کشی، و سوریه، عراق، اردن و... را تجزیه کردند و به اصطلاح فلسطین را تحت غنیمت بریتانیا گذاشتند تا دولتی در آن‌جا به نام یهودیان تشکیل دهند. این اولین تقسیم بود که بعد از فروپاشی عثمانی توسط استکبار آن زمان یعنی بریتانیا و فرانسه، انجام شد.
الان بعد از فروپاشی اتحاد شوروی و پایان جنگ سرد، آمریکایی‌ها گفتند این تقسیمات در منطقه خاورمیانه مربوط به پیروزی اروپاست و الان ما پیروز هستیم و ما بایستی این منطقه را شکل جدیدی بدهیم این شکل جدید که اندیشمند صهیونیست به نام "برنارد لوئیس" تحت عنوان خاورمیانه جدید مطرح کرد، دوباره تقسیم‌های مجدد بر اساس وابستگی‌های قومی و فرقه‌ای مذهبی انجام شود. این کار را برنامه‌ریزی کردند و راه اجرای این طرح را ایجاد هرج و مرج خلاق در منطقه می دانند. برای ایجاد هرج و مرج خلاق جریان‌های تکفیری و داعش را بوجود آوردند و برای تجزیه این کشورها به عراق و سوریه ارسال کردند. از زمانیکه داعش بوجود آمده تا الان شاهد تلاش استکبار برای تجزیه این کشورها هستیم.
افقهی: استکبار جهانی بعد از جنگ جهانی اول بحث انقلاب انگلیسی و فرانسوی را مطرح کردند، خیلی از کشورها را تحت حمایت‌های خودشان قرار دادند و میان خودشان تقسیم کردند. الان حدود صد سال از آن ماجرا می گذرد، لذا تشخیص دادند به هر جهت یک سری معادلات، قلمروها و جغرافیای منطقه با پنچ هدف تغییر کند. هدف اول، بدون شک بحث رژیم صهیونیستی که اقتدار و استمرار رژیم باید همچنان تضمین بشود با تفکیک کشورها در منطقه، استمرار خیات و اقتدار رژیم را در منطقه تضمین می‌کند. هدف دوم خود آمریکا و همپیمانان آمریکا یعنی ناتو برای مدیریت منطقه نیاز به حضور مستقیم دارند؛ چراکه 28 پایگاه هوایی، زمینی و دریایی در منطقه ما در اختیار دارند. اصلاً دغدغه‌شان کنترل آبراه‌ها، مناطق استراتژی و مناطق حساس، است. مسئله بعد با همین اشراف و تسلط آمریکا و همپیمانان منطقه، دست‌اندازی بر ثروت‌های خدادادی منطقه مخصوصاً نفت و گاز که بحران دنیا را دارد. مسئله بعد بحث مقابله با خیزش اسلامی به رهبری جمهوری اسلامی ایران از سازمان‌های آزادی بخش فلسطین و بحث آزادسازی فلسطین؛ با این پنج محور در تلاش‌اند که با شرکای خودش بتوانند از طریق ایجاد جنگ نرم، به کارگیری بستر جنگ‌های قومیت و جدایی‌طلبی و تحریم‌های اقتصادی نقشه خودر ا گام به گام ادامه دهند.
*در پشت پرده طرح همه‌پرسی عراق بین کشورهای استکباری و جریان‌های وابسته به استکبار چه رابطه‌ای وجود دارد؟
مهتدی: کُردها همه در این مسئله متحد نیستند. الان مثلاً اتحادیه میهنی و خیلی دیگر از جریان های سیاسی معتقد نیستند که این کار به سود کردهاست. اما شخص مسعود بارزانی به شدت پافشاری می‌کند و به رغم اینکه بسیاری از او درخواست کردند این کار را انجام ندهد، باز زیر بار نرفت و همه پرسی را انجام داد. سوال این است که به اتکای چه قدرتی این کار را انجام داد. ظاهراً آمریکایی‌ها موضع منافقانه‌ای دارند. در ظاهر می‌گویند مخالفند و در واقع تشویق کردند بارزانی را برای انجام همه‌پرسی و رژیم صهیونیستی هم که می‌دانید روابط نزدیکی با مسعود بارزانی و حزب دمکرات دارد و اطلاعاتی داریم مبنی بر این که کشورهای عربستان و امارات هم کمک کردند و حتی 20 میلیون دلار هزینه این هم همه‌پرسی را دولت امارات پرداخت کرده است. به نظرمی‌رسد غیر از تجزیه منطقه، هدف استکبار این است که در نزدیک مرزهای ما یک اسرائیل دوم ایجاد کند. به خصوص که مقاومت در سوریه و عراق پیروز شده و رژیم صهیونیستی از این بیم دارد که مقاومت به جبهه جولان منتقل شود و به شدت فشار می‌آورد بعد از پایان داعش در سوریه و حل بحران، ایرانی‌ها و حزب‌الله در سوریه حضور نداشته باشند. به نظر می‌رسد به عنوان یک عامل فشار این کار را کردند که اسرائیلی‌ها بیایند از طریق حزب بارزانی بتوانند در نزدیک مرز ما باشند و دست به شنود و عملیات جاسوسی و تروریستی بزنند.
دکتر افقهی: آن‌ها می‌خواهند منطقه را تفکیک کنند و یک کانون بحران را در منطقه و در جوار ایران نگه دارند. بحث حمایت علنی رژیم صهیونیستی داستان کمی نیست. چرا مقام معظم رهبری در ابتدای طرح همه پرسی در حضور حیدر العبادی مخالفت صریح خودشان را اعلام کردند؟ ایشان از اسرائیل دوم یاد کردند و ما اجازه نمی‌دهیم اسرائیل دوم در منطقه شکل بگیرد. ما داریم 38 سال از سازمان‌های جهادی حماس، حزب الله و.. حمایت می کنیم که اسرائیل به مرز ما نرسد و در منطقه خودش مدیریتش می کنیم.
*تبدیل قومیت‌ها به کشور چه پیامدی برای کشورهای منطقه به دنبال دارد؟
دکتر مهتدی: اینجا موفق بشود عراق را تجزیه کند بعد به سوریه و حتی به عربستان هم خواهد رسید.
دکتر افقهی: یعنی تجزیه؛ تجزیه هم یعنی ادامه جنگ‌های قومیتی، نژادی و جنگ‌های منطقه ای و دینی.
الان در مصر همین جنگ به نام اسلام و مسیحیت وجود دارد و می‌خواهند از هم جدا بشوند. در منطقه ما جنگ شیعه و سنی بوده که خوشبختانه با نزدیک شدن ترکیه و ایران برای مقابله با جدایی‌طلبانه در عراق، هم سنی و هم شیعه متحد شدند در مقابل جنگ خطرناکتر قومیت‌سازی تصنعی. همان‌طور که در خیال‌بافی‌هایشان می‌گویند در ایران 7 قومیت است که سرمایه‌گذاری می کنیم از دولت مرکزی جدا بشوند.
*الان بعضی از جریان‌های سیاسی داخلی مدافع همه‌پرسی کردستان شدند این‌ها با چه هدفی این رفتار حمایتی را انجام می‌دهند؟
مهتدی: این دفاع جنبه عقلانی ندارد. کردها در ایران، عراق، ترکیه، لبنان و آذربایجان با هم متفاوتند؛ کردها در ترکیه، ترک و در عراق، عرب نیستند، ولی کردها در ایران، ایرانی هستند. وضعیت کُردهای ما با کردهای موجود در سوریه، ترکیه و یا لبنان و یا در عراق متفاوت است. بنابراین مشکلی که ترکیه با کردها دارد یا عراق با کردها دارد، ما نداریم. در ترکیه کردها بارها قتل عام شدند، اما اینکه علت مخالفت ما این نیست که ما مخالف کردستان هستیم. ما مخالف این هستیم که اسرائیل جدیدی در منطقه ایجاد شود و بخواهد برای کشورهای منطقه مزاحمت ایجاد کند.
افقهی: بدون شک این‌ها خارج از چارچوب فعلی سیاست‌های نظام حرکت می‌کنند و حتی برخی اوقات هم‌دست و هم‌صدای دشمن می‌شوند. برخی هم هستند که راه‌حل‌هایی را به عنوان راه‌حل‌های جایگزین مطرح می‌کنند و توجهی به این توطئه ندارند.
*عواقب طولانی‌مدت جدایی‌طلبی کردستان عراق چیست و چگونه باید از دریچه افکار عمومی با آن مقابله کرد؟
مهتدی: این مقدمه‌ای برای تجزیه عراق خواهد بود همین الان برخی از چهره‌های سنی مذهب عراق در اربیل جمع شدند و درخواست تشکیل یک اقلیم سنی را دارند و همچنین شیعه را وادار می‌کنند که یک اقلیم شیعی در جنوب عراق داشته باشد. در نهایت ممکن است در اول کار بگویند این تقسیمات در چارچوب یک کنفدراسیون است و ادعای استقلال کنند و عراق تجزیه بشود. مرض تجزیه به سوریه و بقیه کشورها سرایت کرده! نقشه‌ای که اسرائیل و آمریکا برای تجزیه منطقه کشیده‌اند این را منابع آمریکایی نیویورک تایمز چاپ کرده که هیچ کشور قدرتمندی در منطقه وجود نداشته باشند و صهیونیست‌ها با قدرت از نظر امنیتی و نظامی، بر دیگر کشورها سلطه داشته باشند.
افقهی: اولاً باید اهداف این جدایی‌طلبی را با دقت واکاوی کنیم و هم برای جامعه خودمان و هم جامعه کشورهای اطراف مطرح کنیم. الان اختیاراتی که کردهای عراق دارند، وضعیت بهتری را برای آن ها فراهم کرده نسبت به زمانیکه بخواهند استقلال پیدا کنند. اگر بخواهند مستقل بشوند تازه اول محاصره و جنگ‌های پیرامونی و جنگ‌های داخل اقلیم است. ولی الان هم در داخل اقلیم خودشان آزاد هستند و هم سهمی در دولت مرکزی دارند. رئیس جمهورشان کُرد است و 9 سال وزیرخارجه شان کرد بود. ژنرال‌های ارتش بخش عمده‌ای‌شان کرد است و چندین نماینده کرد در پارلمان دارند.
اگر این‌ها جدا بشوند، تحریکاتی در مناطق دیگر ایجاد می‌شود. از طرفی می‌دانید استکبار جهانی اقلیت‌ها و حکومت‌های دیگر را تحریک می‌کند و ما کماکان شاهد جنگ‌های ادواری در کشورهای مختلف خواهیم بود./
با تشکر از آقایان مهتدی و افقهی که وقت خود را در اختیار ما قرار دادند.
مصاحبه از: مجتبی برزگر