توجه به ایمان از آن جهت است که عنصر ایمان علت اصلی فشار دشمنان به نظام جمهوری اسلامی بوده است. این ایمان و اعتقادات محکم اسلامی بود که سبب شد انقلاب اسلامی به پیروزی برسد و حتی پیش از پیروزی انقلاب دسیسه های دشمنان را نقش بر آب کند و بالعکس هرجا که از اصل ایمان و اعتقاد دور افتادیم، شکست خوردیم. بر این اساس طبیعی است که دشمنان نظام همواره درصدد ضربه زدن به باورهای اعتقادی و ایمان ملت باشند و در این بین قشر جوان که نسل تعیین کننده در دست یافتن به اهداف انقلاب است بیش از همه در معرض آسیب و توطئه دشمنان قرار دارند.
«یکی از مهم ترین ابزارهای اقتدار ملّی، جوان مؤمن ما است؛ می خواهند این ایمان را از جوان بگیرند. این جوان مؤمن است که در مسئله هسته‌ای، در مسئله پیشرفت های علمی، در نانو، در رویان، در بقیّه بخش های علمی بیدارخوابی می کشد، سختی می کشد تا اینکه یک پیشرفت علمی را به نهایت برساند؛ این جوانِ مؤمن است، اینها بچّه های مؤمن ما هستند و خیلی از اینها را ما از نزدیک می شناسیم. اینها می خواهند این ایمان را از این جوان بگیرند، انگیزه را می خواهند از این جوان بگیرند.»
آنچه آمد گوشه ای از بیانات راهبردی مقام معظم رهبری در دیدار اخیر ایشان با مردم قم است. مرور بیانات ایشان نشان می دهد که بحث ایمان به عنوان «عامل درونی» به ویژه در قشر جوان در هنگامه های سرنوشت ساز همواره موجب غلبه بر مشکلات بوده است.
اما پرسش این است که چگونه ایمان می تواند نقش انگیزشی داشته باشد و در نتیجه منجر به غلبه بر مشکلات و پیشرفت در عرصه های مختلف شود؟
هر پویشی در محیط اجتماعی دارای ارکان و زیرساخت هایی است که فقدان و سستی هریک از این زیرساخت ها آن پویش و فرآیند اجتماعی را با اختلال و در نهایت با شکست مواجه می کند. ایمان نیز در صورتی می تواند فرد را ملزم به عمل کند و یا نقش انگیزشی داشته باشد که ارکان و زیرساخت های آن در فرد وجود داشته باشد. لذا می توان گفت ایمان دارای ارکانی است که در کلام امیرالمومنین (ع) در حکمت سی ام نهج البلاغه آمده است. حضرت ایمان را دارای چهار رکن صبر، یقین، عدل و جهاد بیان فرمودند. بنابراین جوانی که مجهز به این چهار عنصر باشد هیچگاه در برابر تندباد حوادث عقب نشینی نمی کند و احمدی روشن ها، حججی ها و ... را در تاریخ به ثبت می رساند.
صبر و ایستادگی و پافشاری
صبر و ایستادگی در هرجایی نمودی دارد. صبر در مصیبت، صبر در انجام کارها، صبر در انجام امر واجب، صبر در مقابل گناه و صبر در برابر معصیت و ... همه نمودهای صبر هستند. اگر به تاریخ نگاهی بیاندازیم می بینیم موفقیت ها یک شبه به دست نیامده و در اثر صبر و شکیبایی در برابر موانع محقق شده اند. در واقع ایمان در مواقع سختی به کار می آید. در جریان پیروزی انقلاب، در هشت سال جنگ تحمیلی، در برایر تحریم ها و بسیاری دیگر از موانعی که دشمن در برابر شکل گیری و پیشرفت نظام جمهوری اسلامی ایجاد کرد این صبر و استقامت افراد مومن بود که موانع را کنار زد. مقام معظم رهبری در بیانی به این مسئله اشاره می کنند و می فرمایند: «اگر زود ناامید شدید، زود خسته شدید، کار پیش نمی رود، باید ناامید نشوید باید حرکت کنید ببینید! این انقلاب بر اساس یک مبارزه طولانی شروع شد حوادثی که در سال 57 و 56 اتفاق افتاد که حرکت عظیم مردمی به میدان آمد اینها خلق الساعه نبود.»
یقین و دوری از شک
پیوند خوردن قلب به یک موضوع باعث تسلیم تمام وجود انسان نسبت به آن می شود. اگر آن موضوع خدا باشد طبیعی است تمام وجود انسان نسبت به صفات و اسما حسنای الهی تسلیم شده و در وادی شک وارد نمی شود. انسان مومن دارای چنین ویژگی است. اگر در گذشته افرادی معتقد به اسلام و نظام جمهوری اسلامی بودند و امروز به هر دلیلی چون ترس و منافع دنیوی خود از اسلام زاویه گرفته اند، نشان می دهد ایمان آنها واقعی نبوده است. مومن به مبانی فکری و عقیدتی اسلام و انقلاب هیچگاه تسلیم شک نمی شود و دیگران را نیز دچار شک نمی کند.
رعایت اعتدال و دوری از افراط و تفریط
دوران جوانی اوج شکوفایی احساسات و تمایلات هیجانی و عاطفی است. اگر این تمایلات، تعدیل و مهار نشود و به افراط یا تفریط بگراید، پیامدهای ناگواری خواهد داشت. برای مثال در امور عبادی افرادی را می بینیم که با تلقی نادرست از عبادت، نقش اصلی خود را در خانواده و جامعه ایفا نمی کنند و از قبول مسئولیت، شانه خالی می کنند و در مقابل، افرادی به بهانه خدمت به خلق و عمل به وظایف اجتماعی، از انجام تکالیف دینی سرباز می زنند، اما حقیقت این است که راه وسط نه آن است و نه این. در این بین جوان مومن با آگاهی از این مسئله شور را همراه با شعور می کند، یعنی احساسات را همراه باور قلبی می کند. در این خصوص می توانیم به کلامی از رهبر فرزانه انقلاب در تعریف مومن اشاره کنیم: « امت مومن و مسلم آن امت و ملتی است که معیار را از قرآن می گیرد از هدایت الهی می گیرد. این می شود معیار. در انسان مومن هم احساسات وجود دارد. ماکه بدون احساسات حرکت نمی کنیم. احساس داریم احساس عاطفی داریم احساس خشم داریم لیکن این احساس با ایمان کنترل می شود.»
جهاد و تلاش در جهت رفع موانع
جهاد یعنی مبارزه در زبان فارسی جنگ و ستیزه گری معنای مبارزه را نمی دهد. می گویی دارم مبارزه می کنم، مبارزه علمی می کنم مبارزه اجتماعی می کنم مبارزه مسلحانه می کنم همه اینها مبارزه است و معنا دارد. مبارزه یعنی تلاش و پرهیز در مقابل مانع یا یک دشمن اگر هیچ مانعی در مقابل انسان نباشد مبارزه معنا ندارد. برای مثال برای نخبگان ما در کشورهای توسعه یافته امکانات بیشتری فراهم است، اما این نخبگان معتقد و مومن ماندند و با امکانات کم کارهای بزرگی را انجام دادند.
در پایان به قول علامه طباطبایی که ایمان را امری قلبی و نفسی می داند که تا هنگامی که انقلابی در باطن انسان ایجاد نکند نتیجه ای نخواد داشت و آثار ایمان بر جوارح و رفتار فرد ظاهر نخواهد شد، در واقع ایمان نامحکم نمی تواند نقش انگیزشی خود را به درستی ایفا کند و در مقابل ایمان محکم با تمامی ارکان پیش گفته است که چرخ های پیشرفت اسلامی و حرکت به سوی تمدن ایرانی و اسلامی را به حرکت در می آورد. اما باید در نظر داشته باشیم که درجه ایمانی که منجر به انگیزه پیشرفت نیروی جوان در مسیر اسلامی می شود بین همه افراد یکسان نیست. ممکن است فردی از چهار عنصر، سه عنصر صبر و یقین و عدل را داشته باشد اما در عرصه جهاد و تلاش در مقابل موانع لغزش داشته باشد. سیاست ما باید در مقابل اینگونه افراد بر مبنای جذب حدااکثری و دفع حداقلی باشد.