جعفر قنادباشی، کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل / در حالی که مقامات آمریکا می‌کوشند در موضع‌گیری‌های خود به عناوین گوناگون، از اعمال تحریم‌های اقتصادی همه‌جانبه علیه کشورمان سخن بگویند و با برجسته‌سازی این موضوع، بر تردیدها و نگرانی‌هایی که درباره موفقیت‌شان در این زمینه وجود دارد، فائق آیند، ولی شواهد و نشانه‌های متعددی، از ناکامی جدّی آمریکا در اعمال فشارهای جدید اقتصادی علیه ایران حکایت می‌کند و بسیاری از کارشناسان اقتصادی و سیاسی، تحقق اهداف و اغراض مقامات واشنگتن را در این عرصه ناممکن می‌دانند.
در این باره، نخستین نشانه‌ای که از شکست تحریم‌های نفتی علیه ایران حکایت دارد، اعلام معافیت هشت کشور از جمله چین، ژاپن، هند و کره جنوبی از مشارکت در این تحریم‌هاست؛ زیرا بنا به محاسبات واشنگتن، چنانچه این کشورها نیز در تحریم‌های نفتی علیه ایران مشارکت کنند، بهای جهانی نفت به طور فوق‌العاده‌ای (تا بیش از 200 دلار در هر بشکه) افزایش خواهد یافت و در نتیجه واشنگتن با امواج تازه‌ای از مخالفت‌ها و اعتراضات جهانی مواجه خواهد شد.
البته نکته جالب توجه در این باره آن است که بیشتر کشورهای نامبرده از جمله کشورهایی هستند که حتی پیش از اعلام معافیت، از مشارکت نداشتن خود در اعمال تحریم‌ها علیه ایران سخن گفته و به صراحت بر ضرورت تداوم معاملات نفتی و اقتصادی با کشورمان تأکید کرده بودند. این در حالی است که دولت‌های غربی و اروپایی نیز با وجود هم‌صدایی و هم‌نوایی با برنامه‌های تحریمی آمریکا علیه ایران، اعاده این تحریم‌ها را به معنای محرومیت خود از بازارهای ایران می‌دانند و از این نظر در عرصه عمل، مترصد یافتن فرصتی هستند تا به هر صورتی که شده از همراهی با آمریکا سر باز زنند.
بنابراین دومین نشانه شکست واشنگتن در به سرانجام رساندن تحریم‌های همه‌جانبه علیه ایران، وجود شرایط بسیار نامساعدی است که در اقتصاد جهانی به وجود آمده و افزون بر بالا بردن تقاضا برای نفت و کاهش توان بسیاری از کشورهای نفت‌خیز برای پاسخگویی به این تقاضا، نیاز به همکاری‌های اقتصادی با ایران را به عناوین گوناگون افزایش داده است؛ چنانکه قرار گرفتن ایران در سر راه انواع مراودات اقتصادی و تجاری با کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز و نقش کلیدی ایران در عرصه ترانزیت کالا، از جمله موارد مهمی است که نیاز به ادامه و گسترش همکاری‌های اقتصادی با کشورمان را افزایش داده است.
اما موضوع دیگری که مقامات واشنگتن را در پیشبرد سیاست‌های تحریمی‌شان مُردد و نگران می‌کند، رونق گرفتن نوعی از همکاری‌های اقتصادی، خارج از چارچوب مورد نظر غرب است که قاعدتاً زمینه‌های حذف دلار را از تبادلات اقتصادی و تجاری فراهم می‌کند و علاوه بر آن زمینه‌های مساعدی را برای نهادینه شدن تبادلات تجاری و اقتصادی میان کشورهای مخالف با غرب را به وجود می‌آورد که قاعدتاً در میان‌مدت و درازمدت، زیان‌ها و خسارات جبران‌ناپذیری را به آمریکا و متحدانش وارد می‌کند.
در واقع، با توجه به این گونه واقعیت‌های قابل ملاحظه اقتصادی است که دولت ترامپ از هم اکنون نگران موفقیت برنامه‌های تحریمی علیه ایران است و به موازات اجرای تحریم‌های اقتصادی علیه ایران، به برنامه تبلیغاتی ویژه‌ای برای موفق نشان دادن این تحریم‌ها متوسل می شود؛ چنانکه شاهدیم مقامات واشنگتن طی دو هفته اخیر به شیوه‌ها و شگردهای تبلیغاتی تازه‌ای برای موفق وانمود کردن روند اجرای تحریم‌های همه‌جانبه اقتصادی علیه کشورمان متوسل شده و کوشیده‌اند از این طریق، ضمن منحرف کردن اذهان از واقعیات موجود، جنگ روانی تازه‌ای در این عرصه به راه اندازند.
این در حالی است که دولت واشنگتن به بخشی از توانمندی‌های داخلی ما برای عبور موفقیت‌آمیز از این تحریم‌ها پی برده و بنا به تجربه دریافته است این گونه تحریم‌ها، هیچ‌گاه نخواهد توانست شرایط دلخواه مقامات آمریکا را در ایران رقم بزند. به ویژه آنکه هم اکنون شمار زیادی از کارشناسان آمریکایی در زمینه شکست این تحریم‌ها به دولت ترامپ هشدار داده و رونق گرفتن فعالیت‌های خوب اقتصادی و تولیدی در ایران را از دیگر نشانه‌های شکست برنامه‌های تحریمی آمریکا علیه کشورمان دانسته‌اند.