رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده در نخستین سخنرانی خود در کنگره، در صدمین روز کاری‌اش از کمک به نهادهای آمریکایی برای مقابله با چین خبر داد. هر چند بایدن در سخنرانی خود در کنگره هرگز اصطلاحی مانند «جنگ سرد» را بر زبان نیاورد؛ اما بر لزوم ایستادگی در مقابل چین تاکید کرد و گفت که اعتقاد دارد هنوز دموکراسی کارگر است. او گفت با دشمنان اقتدارگرای آمریکا مقابله به مثل خواهد کرد و پس از آن هم در جورجیا در یک مسابقه اتومبیل‌رانی حضور پیدا کرد تا این‌گونه صدمین روز کاری‌اش در کاخ سفید را جشن بگیرد. به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، جو بایدن رئیس‌جمهوری آمریکا در سخنانی در جلسه مشترک کنگره تاکید کرد: آمریکا قصد دارد حضور نظامی خود را در منطقه شبه قاره و اقیانوس آرام و نیز اروپا حفظ کند و این مساله را به اطلاع رئیس‌جمهوری چین رسانده است.
جو بایدن گفت: در تماس تلفنی با شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین اطلاع دادم که آمریکا حضور نظامی قوی خود را در اقیانوس‌های هند و آرام نظیر آنچه با ناتو در اروپا دارد، حفظ خواهد کرد.
او اشاره کرد، از نزدیک با هم‌پیمانان برای رویارویی با خطراتی نظیر برنامه هسته‌ای ایران، کره‌شمالی از طریق دیپلماسی و تلاش‌های بازدارنده سخت همکاری خواهد کرد. بایدن درباره روسیه نیز به تماسش با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه اشاره کرد و گفت به او هشدار داده است که آمریکا برای تنش تلاش نمی‌کند اما اقدامات مسکو عواقبی خواهند داشت.همچنین رئیس‌جمهوری آمریکا در سخنان خود در جلسه مشترک کنگره خواستار ارائه خدمات آموزشی در دوره پیش‌دبستانی و کالج‌های دولتی به‌صورت رایگان شده است.
او در اشاره به مرگ اسامه بن لادن رهبر القاعده گفت که وقت بازگرداندن نیروهای آمریکا از افغانستان فرارسیده است. در این سخنرانی برای اولین بار هر دو شخصیتی که پشت سر او ایستاده بودند زن بودند؛ کامالا هریس معاون رئیس‌جمهوری و نانسی پلوسی رئیس مجلس نمایندگان که هر دو ماسک به‌صورت داشتند. افزون بر این جو بایدن طرح بزرگی را برای نوسازی زیرساخت‌های آمریکا تشریح کرد و از مسائل داخلی غافل نشد.
او برنامه خود را برای گسترده‌ترین اصلاحات در زمینه مزایای تامین اجتماعی از دهه ۱۹۶۰ ارائه کرده است. طرح او شامل چهار هزار میلیارد‌دلار - ۴تریلیون - بودجه برای آموزش و مرخصی خانوادگی است. این سخنرانی به سبک نطق سالانه «وضعیت ایالات‌متحده» واکنش جمهوری‌خواهان را به دنبال داشت. سناتور تیم اسکات جمهوری‌خواه از کارولینای جنوبی واکنش حزب مخالف را قرائت کرد.
اسکات که به‌طور بالقوه از نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۲۴ است، آفریقایی‌تبار است. به گفته کاخ سفید، بایدن پیش از سخنرانی در کنگره با کارمندان کنگره که در جریان حمله روز ششم ژانویه در داخل ساختمان به تله افتاده بودند، دیدار کرد. در آن روز هواداران دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری سابق که نتیجه انتخابات را رد می‌کرد، سعی کردند روند تایید نتایج انتخابات را متوقف کنند. بایدن که در نظرسنجی‌ها موقعیت محکمی دارد، در نطق خود سعی کرد نظر عموم را درباره دو مجموعه خیلی بزرگ - طرح کار و طرح خانواده‌های آمریکایی - جلب کند.
بایدن در جریان سخنرانی خود همچنین به مسائل جنجالی همچون اصلاح پلیس، مساله خشونت با سلاح گرم و بحران مهاجرت در مرز مکزیک اشاره کرد.
تحلیلگران می‌گویند این دو طرح در صورت تصویب نهایی در کنگره شامل فراگیرترین اصلاحات در نظام تامین اجتماعی از دهه ۱۹۶۰ خواهد بود. کاخ سفید می‌گوید بودجه لازم برای هر دو طرح «به‌طور کامل» از طریق افزایش مالیات بر ثروتمندترین بخش جامعه و شرکت‌ها تامین خواهد شد.
طرح خانواده‌های آمریکایی، با هزینه‌ای ۸/ ۱ تریلیون دلاری، قصد ارائه آموزش رایگان برای دوره پیش‌دبستانی از سن سه تا چهار، مرخصی باحقوق خانوادگی (مثل زایمان) و تامین کامل هزینه کالج دولتی (کامیونیتی کالج) را دارد.
این طرح همچنین تخفیف مالیاتی کودک را تا سال ۲۰۲۵ تمدید می‌کند و برای هر کودک به خانواده‌های کم‌درآمد ماهانه حدود ۳۰۰ دلار می‌دهد. دموکرات‌ها امیدوارند این کمک‌ها به برنامه‌ای دائمی بدل شوند.
کاخ سفید گفته بودجه مورد نیاز این طرح با دو برابر کردن مالیات سود سرمایه (بر درآمد بالاتر از یک میلیون دلار) و افزایش مالیات خانواده‌هایی که سالانه بیش از ۴۰۰ هزار دلار درآمد دارند، تامین خواهد شد. هفته پیش انتشار گزارش‌هایی از برنامه دولت برای افزایش مالیات سود سرمایه، باعث سقوط بازار سهام شد. این سخنان همچنین در ارزهای دیجیتال تاثیر گذاشت و بیت‌کوین که روندی صعودی داشت، به‌یکباره با سقوط قابل توجه روبه‌رو شد.
برنامه اشتغال
بایدن در این سخنرانی همچنین طرح «کار آمریکایی» به ارزش ۳/ ۲ تریلیون دلار را تبلیغ کرد. این طرح، که از آن به‌عنوان برنامه‌ای برای نوسازی زیرساخت‌های کشور یاد می‌شود، قصد سرمایه‌گذاری در حمل‌و‌نقل عمومی، خط آهن، فرودگاه‌ها، لوله‌های آب، اینترنت باند پهن، جاده‌ها و پل‌ها، بیمارستان‌های کهنه‌سربازان، مراکز مراقبت از کودکان و مقابله با نابرابری‌های نژادی را دارد.
این طرح همچنین سعی می‌کند اقتصاد آمریکا را به سوی انرژی‌های پاک و اتومبیل‌های الکتریکی- که امروز فقط ۲ درصد خودروها را تشکیل می‌دهند- سوق دهد. کاخ سفید می‌گوید: بودجه این طرح از طریق افزایش مالیات شرکت‌ها از ۲۱ درصد به ۲۸ درصد و افزایش سایر مالیات‌ها بر شرکت‌های چندملیتی تامین خواهد شد. بایدن از نخستین سخنرانی‌اش در جلسه مشترک کنگره استفاده کرد تا از قانون‌گذاران حاضر درخواست همکاری دوحزبی کند و یک برنامه اقتصادی چهار تریلیون دلاری را که به گفته وی باعث رقابت‌پذیری بیشتر آمریکا با چین می‌شود، به تفصیل تشریح کرد.
خارج شدن از بحران پاندمی کرونا
بایدن گفت: به لطف یک برنامه واکسیناسیون موفق و یک طرح نجات به ارزش ۹/ ۱ تریلیون دلار برای مقابله با پیامدهای اقتصادی همه‌گیری کرونا، آمریکا سرپا شده و در حال بازیابی قدرتش است. پیش از این آمریکا روزانه تا ۳ هزار نفر کشته داشت که هم‌اینک این رقم به متوسط ۷۰۷ نفر در روز رسیده است. وی افزود: اکنون تنها پس از ۱۰۰ روز می‌توانم به ملت گزارش دهم که آمریکا مجددا در حال رشد و بازیابی قدرتش است. ما خطر جدی را به امکان و بحران را به فرصت تبدیل کردیم. ما در حال بازیابی قدرتمان هستیم.
بایدن همچنین متعهد شد که آمریکا به یک «انبار واکسیناسیون» برای باقی جهان برای مبارزه با کووید- ۱۹ تبدیل خواهد شد. وی گفت: «همزمان با اینکه به نسبت نیازمان واکسن مازاد خواهیم داشت، ما به انباری از واکسن‌ها برای کشورهای دیگر تبدیل خواهیم شد، درست همانند زمانی که آمریکا زرادخانه دموکراسی در جنگ جهانی دوم بود. اما این رویداد تا زمانی که همه شهروندان آمریکایی به واکسن دسترسی پیدا نکنند، رخ نخواهد داد.»
چین، رقیب خودکامه
بایدن در این سخنرانی چین را نیز هدف گرفت و وعده داد تا توسعه فناوری و تجارت را تقویت کند. وی گفت: «چین و برخی کشورها به سرعت به یکدیگر نزدیک می‌شوند. ما باید محصولات و فناوریهای آینده را تولید کنیم و بر آنها تسلط داشته باشیم.»
بایدن بارها رقابت با چین را به‌عنوان بزرگ‌ترین چالش سیاست خارجی که آمریکا با آن روبه‌روست، توصیف کرد. وی در ادامه سخنرانی‌اش گفت: «آمریکا در برابر اقدامات تجاری ناعادلانه که حق کارگران و صنایع آمریکایی را ضایع می‌کنند، از جمله تعرفه‌های تجاری برای شرکت‌های دولتی و همچنین سرقت فناوری و مالکیت معنوی آمریکایی خواهد ایستاد.»
بایدن همچنین از قانون‌گذاران خواست لایحه دوحزبی را که پکن را درخصوص حقوق بشر تحت فشار می‌گذارد، به نابرابری تجاری رسیدگی می‌کند و بودجه لازم را برای ساخت فناوریهای جدید برای رقابت موثرتر با چین تقویت می‌کند، تصویب کنند. وی تصریح کرد: «آمریکا هرگز از تعهداتش به حقوق بشر، آزادی‌های اساسی و ائتلاف‌هایش پا پس نمی‌کشد.» نیویورک‌تایمز در گزارشی به قلم دیوید سنگر نوشت سخنان بایدن نشان از حضور مجدد آمریکا به‌عنوان ابرقدرت در عرصه‌های جهانی است.
رقابت با چین و محدود کردن روس‌ها از جمله اقداماتی است که بایدن در این سخنرانی به آن اشاره داشته است. او در سخنانش همچنین طرح «دموکراسی در برابر اتوکراسی» را مطرح کرد که به‌نظر می‌رسد بیش از حد ساده‌انگارانه است. بایدن همچنین ضرورت بازسازی اقتصاد آمریکا را برای مقابله با چین یادآوری کرد و گفت باید به دنیا ثابت کنند که دموکراسی‌ها در دنیا همچنان موفق و در حال پیشرفت هستند. منطق سخنان بایدن را نباید در شعارهای حزبی خلاصه کرد و بلکه بخشی از تلاش او برای بالا بردن زیرساخت‌های آمریکا است و کمتر می‌توان آن را جناحی و خطی خواند و او همان کاری را می‌کند که زمانی جان اف.کندی کرد و گفت: «ما انتخاب می‌کنیم که به ماه برویم.»
ضرب‌الاجلی برای لایحه پلیس
بایدن همچنین از کنگره خواست تا نخستین سالگرد درگذشت جورج فلوید، یکی از ۱۱۲۷ قربانی خشونت پلیس آمریکا، در ماه آتی میلادی، لایحه مربوط به اصلاح پلیس را تصویب کند. وی گفت: «همه ما فشار زانوی نابرابری بر گردن سیاه‌پوستان آمریکا را مشاهده کرده‌ایم. اکنون این فرصت برای ما به‌وجود آمده تا یک تحول و پیشرفت واقعی را رقم بزنیم. ما باید دست به دست یکدیگر دهیم تا مجددا اعتماد را میان نیروهای مجری قانون و مردم ایجاد کنیم، تا نژادپرستی نظام‌مند را در سیستم عدالت کیفری‌مان ریشه‌کن و اصلاحات پلیس را به اسم جورج فلوید اعمال کنیم.»
بایدن همچنین از کنگره خواست تا قانون کنترل سلاح را تصویب کند و از جمهوری‌خواهان سنا خواست تا از لایحه‌های تصویب شده توسط مجلس نمایندگان درخصوص این مساله حمایت کنند. بایدن مشکل خشونت با سلاح گرم را یک مشکل آمریکایی خواند نه یک موضوع حزبی.
وی گفت: «من نمی‌خواهم مقابل شما قرار بگیرم اما ما به سناتورهای جمهوری‌خواه بیشتری برای پیوستن به اکثریت دموکرات‌ها به منظور رفع درزها و بررسی بیشتر سابقه افراد برای خرید سلاح گرم نیاز داریم.» بایدن افزود: «ما مجددا به یک ممنوعیت درخصوص سلاح‌های تهاجمی نیاز داریم. به من نگویید که این کار شدنی نیست چرا که ما قبلا این کار را کرده‌ایم و کارآمد بوده است.» ماه گذشته بایدن خواستار مبارزه با سلاح‌هایی به نام «اسلحه‌های روح» شده بود. اینها اسلحه‌هایی هستند که دست‌ساز و قاچاق بوده و فاقد سریال ردیابی هستند.
غلبه بر شورش‌ها به کنگره
بایدن حمله شش ژانویه به ساختمان کنگره را یکی از روزهای تاریک در تاریخ آمریکا توصیف کرد و از قانون‌گذاران هر دو حزب خواست تا این را فرصتی برای غلبه بر تفرقه‌ها و اختلافات ببینند. وی از اعضای کنگره خواست تا متحد شوند و به جهان نشان دهند که آمریکا همچنان می‌تواند به سرعت و به‌صورت موثر اوضاع را حل و فصل کند. بایدن گفت: «مردم جهان به تصاویر منتشر شده از حمله اراذل و اوباش به ساختمان کنگره به‌عنوان سندی دال بر غروب خورشید در آسمان دموکراسی آمریکا، نگاه می‌کنند. آنها در اشتباه هستند. ما باید به آنها ثابت کنیم که اشتباه می‌کنند. ما باید ثابت کنیم که دموکراسی همچنان کارآمد است.»
خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان
بایدن همچنین به برنامه‌اش برای خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان بالید و گفت: «رهبری آمریکا یعنی پایان دادن به این جنگ دائمی.» وی افزود: پس از بیست سال دلاوری و از خودگذشتی آمریکا در افغانستان، زمان آن رسیده که سربازان را به خانه بازگردانیم. ما به افغانستان رفتیم تا تروریست‌هایی را که در تاریخ ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ میلادی به ما حمله کرده بودند، نابود کنیم. ما عدالت را در رابطه با اسامه بن لادن، رهبر سابق القاعده اجرا کردیم. ما تهدید تروریستی القاعده در افغانستان را به شدت کاهش دادیم. امروز ما سربازانی در افغانستان داریم که در همان کشوری که والدین‌شان خدمت کرده بودند، خدمت می‌کنند. ما سربازانی در افغانستان داریم که حتی در تاریخ ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ به دنیا نیامده بودند.
طرحی برای نجات ملی
او همچنین ماه پیش طرح نجات آمریکا به ارزش ۹/ ۱ تریلیون دلار را برای مقابله با پیامدهای اقتصادی همه‌گیری کرونا امضا کرده بود. حزب دموکرات به رهبری بایدن هم‌اکنون با اختلاف کم کنترل مجلس نمایندگان و سنا را در دست دارد - بعد از یک دهه - که به این حزب امکان تصویب لوایح مورد نظر رئیس‌جمهوری بدون کمک جمهوری‌خواهان را می‌دهد.
سناتور میچ مک‌کانل رهبر جمهوری‌خواهان سنا روز سه‌شنبه گفت: «رئیس‌جمهور بایدن در دوران رقابت‌های انتخاباتی با شعار میانه‌روی مبارزه می‌کرد، اما به سختی می‌توان به اقدامی از سوی او تا این لحظه که نشانی از میانه‌روی داشته باشد اشاره کرد.» بایدن علاوه‌بر سه طرح یاد شده به ارزش حدودا ۶ تریلیون دلار، هفته پیش از بودجه ۵/ ۱ تریلیون دلاری دولت برای سال آینده پرده برداشت.
بایدن، دموکرات تمام عیار
بایدن، میانه‌روی مادام‌العمر، با حزب خود به سمت چپ غش کرده است و در همان روزهای اول حکمرانی‌اش، بزرگ‌ترین انبساط را در دولت خود ایجاد کرده است. او زمانی که به‌عنوان معاون اوباما در دولت کار می‌کرد، به‌عنوان «آقای مخالف با پیشنهادها» شهرت پیدا کرده بود. او هر چند که دانش‌آموخته‌هاروارد و ییل نیست اما به‌عنوان یک متخصص سیاست خارجی می‌دانست در کنگره چگونه باید کار کرد. بایدن که حالا شاهد ۱۰۰ روز گذشت زمان از طول ریاست‌جمهوری‌اش است، بزرگ‌ترین انبساط را نسبت به‌دهه‌های گذشته در دولت خود ایجاد کرده است و خواستار یک بودجه ۶ تریلیون دلاری برای رسیدگی به چالش‌های اقتصادی و اجتماعی آمریکا شده است. او دیگر نگاهی به جلب حمایت جمهوری‌خواهان برای اولویت‌های حزبی‌اش ندارد و به‌عنوان کسی که گفته بود قصد دارد تا همه‌‌چیز را سر جای خود بازگرداند، اقداماتش هم‌اکنون شبیه یک انقلاب است و دیگر قصد هم ندارد بابت این اقدامات عذرخواهی هم بکند.