معاونت فرهنگی و تبلیغات سپاه در راستای توسعه و ترویج فرهنگ مطالعه کتاب و کتابخوانی و افزایش سرانه مطالعه در بین فرماندهان، مدیران، کارکنان و خانواده‌های آنها، برنامه‌های متنوعی را در این حوزه طراحی کرده و طی سالهای گذشته به اجرا درآورده است که در ادامه به برخی برنامه‌های این معاونت در حوزه کتاب و کتابخوانی اشاره خواهد شد.
معرفی هفتگی کتاب
در قالب این برنامه تصویری با نام روزنه معرفت، که به صورت هفتگی در دونماز رده‌های سپاه در سراسر کشور و به صورت همزمان به اجرا در می‌آید، بعد از انتخاب کتاب از آثار منتشر شده انتشاراتی‌های مختلف، برنامه‌ای به مدت 5 دقیقه شامل مقدمه مجری برنامه و معرفی کتاب، خوانش بخش‌های مهم کتاب به همراه تصویر صفحات خوانش شده و معرفی انتشارات مربوطه به نمایش گذاشته می‌شود. در قالب این برنامه تاکنون 130 کتاب از بیشتر انتشاراتی‌های مطرح به خصوص انتشاراتی‌های حوزه دفاع مقدس تولید و مخاطبان، شامل فرماندهان، مسئولان، کارکنان و بسیجیان در بین دو نمازجماعت رده‌های سپاه به مدت زمان 32.500.000 دقیقه پخش شده است. این برنامه کمک شایانی به معرفی انتشاراتی‌های مختلف به کارکنان، آشنایی کارکنان با کتاب‌های جدید و جذاب، خرید کتاب بعد از معرفی در قالب این برنامه از سوی رده‌های سپاه کرده است.
تولید کتاب صوتی (همسفر دانا)
یکی دیگر از اقدامات معاونت فرهنگی و تبلیغات نمایندگی ولی فقیه در سپاه تولید کتاب گویا برای استفاده فرماندهان، مسئولان، مدیران و کارکنان در خودروها و فضای مجازی است که در این راستا تاکنون 24 کتاب گویا از انتشاراتی‌های مختلف به شرح زیر تولید و عرضه شده است. این کتاب‌ها از طریق تکثیر در لوح‌های فشرده و بارگذاری در وبگاههای مربوطه و سایت پاسدار در اختیار عموم پاسداران، خانواده‌ها و مردم قرار گرفته است. تولید کتاب‌های صوتی با هدف استفاده در خودرو و پر کردن اوقات فراغت فرماندهان، مسئولان، مدیران، کارکنان در مأموریتها و مسافرتها باعث شده است علاوه بر کارکنان، خانواده‌های آنها نیز از این تولیدات بهره‌مند شوند. این تولیدات به مدت زمان 163 ساعت کار نمایشی با حضور 407 نفر از هنرمندان تولید شده و تاکنون نزدیک به 70 میلیون دقیقه از سوی مخاطبان شنیده شده است. تداوم این تولیدات، از جمله برنامه‌های معاونت فرهنگی و تبلیغات سپاه است.
جشنواره سراسری کتابخوانی
برگزاری دو جشنواره سراسری کتابخوانی در سپاه با اختصاص 2 میلیارد ریال جوایز نقدی یکی دیگر از برنامه‌های سالهای گذشته است. این جشنوارهها علاوه بر هزاران مسابقه کتابخوانی است که در طول سال رده‌های سپاه برگزار می‌کنند. این برنامه در میان کلیه کارکنان و خانواده‌های آنها برگزار شده است.
مسابقات کتابخوانی
برگزاری مسابقات کتابخوانی در رده‌های سپاه است که این برنامهها در قالب برنامه‌های غیر متمرکز این معاونت به ردهها ابلاغ و ردهها نسبت به اجرای آن در بین فرماندهان و مسئولان، کارکنان، خانواده‌ها و بازنشستگان اقدام می‌کند.
هفته کتاب و کتابخوانی
معاونت فرهنگی و تبلیغات سپاه به عنوان متولی ترویج و توسعه فرهنگ کتابخوانی در سپاه همزمان با دیگر نهادها و سازمان‌ها در کشور، برنامه جامعی را ذیل شعار هفته کتاب در هر سال به اجرا در آورده و حدود 10 اقدام اساسی در حوزه ترویج کتاب را در سراسر رده‌های سپاه به صورت همزمان به اجرا در می‌آورد. برگزاری مسابقات کتابخوانی در ردهها، بازدید کارکنان از کتابخانه‌های عمومی منطقه محل خدمت، برگزاری طرح مبادله و وقف کتاب، برگزاری جلسات نقد و بررسی کتاب و دیگر فعالیت‌های حوزه کتاب در هفته کتاب، مطابق ابلاغیات معاونت در سراسر رده‌های سپاه به اجرا در می‌آید.
کتابخانه سیار
این اقدام با هدف ارتباط و انس بیشتر کارکنان با کتاب و دسترسی سریع مخاطبان به کتاب، در سپاه طراحی و با به‌کارگیری 5000 استند نمایشگاهی(کتابخانه باز) در محل ورودی ساختمانهای اداری، سنگرها، نمازخانهها و دیگر مکانهای عمومی، کتاب‌ها را برای استفاده کارکنان در اختیار قرار میدهد. به کارگیری این کتابخانهها سبب شده است تا خلأ ناشی از حضور نیافتن افراد در کتابخانهها به دلایل مختلف و از جمله محدودیت زمان در موقع کار اداری، به نحوی پر شده و این کتابخانهها به دلیل قرار گرفتن در مسیر تردد افراد فضای گرایش به مطالعه کتاب و آشنایی با کتاب‌های جدید را در افراد تقویت کند. طراحی این کتابخانه به گونهای انجام شده است که از قسمت زیرین کتابخانه سیار به عنوان انبار برای طرح مبادله کتاب و شارژ کتابخانه از کتاب‌های اهدایی افراد استفاده می‌شود.
طرح مبادله کتاب
این برنامه با هدف وقف و تبادل کتاب و امکان دسترسی کارکنان به کتاب‌های جدید و رایگان و جلوگیری از انبار شدن کتاب‌های بلااستفاده و مازاد در منازل و کتابخانه‌های شخصی و عمومی کارکنان طراحی شده و در رده‌های سپاه به اجرا درآمده است. در این طرح صدها هزار نسخه کتاب های مازادِ شخصی کارکنان مبادله می‌شود.
نوسازی مخازن کتابخانه ها
وجود 400 کتابخانه عمومی و تخصصی در مجموعههای مختلف سپاه، باعث شده است که برنامه‌های جامعی برای روزآمدسازی کتاب‌ها، پالایش کتاب‌های مستعمل و همچنین خرید کتاب از انتشاراتی‌های مختلف به اجرا درآمده و به صورت سالیانه عملیات نوسازی و روزآمدسازی کتابخانه‌های سپاه انجام می‌شود.
کتاب صبحگاه
در این برنامه، تعدادی از کتاب‌های اثربخش و مورد نیاز کارکنان در کتاب صبحگاه نمایهسازی شده و بعد از چاپ برای قرائت در صبحگاههای سراسر کشور در سپاه به ردهها ارسال شده است.
دوره همیاران کتاب
یکی از ظرفیتهایی که میتوان برای تبلیغ و ترویج فرهنگ کتابخوانی از آن بهره گرفت، شناسایی و ساماندهی افرادی است که به صورت خودجوش اهل مطالعه کتاب بوده و در این راستا به صورت فردی اقدام می‌کنند. معاونت تبلیغات برای بهره‌گیری این ظرفیت با برگزاری کارگاه توانمندسازی همیاران کتاب(مروجان کتاب) و استفاده از استادان ویژه نسبت به آموزش این افراد برای تبلیغ و ترویج کتاب و کتابخوانی در بین کارکنان اقدام کرده است.
جلسات نقد و بررسی
یکی از اقدامات به منظور توانمندسازی نویسندگان، برگزاری جلسات نقد و بررسی کتاب در سپاه بوده است که این برنامه به صورت متمرکز و غیرمتمرکز در سپاه برگزار می‌شود. برگزاری 24 جلسه نقد کتاب با حضور استادان منتقد، نویسنده، انتشاراتی و دیگر نویسندگان در تهران و مراکز استانها از جمله این برنامه ها بوده است.
تقویت سرانه مطالعه
در حوزه کتاب، بررسی وضعیت سنجش مطالعه و کتابخوانی در سپاه، وضعیت‌سنجی کتابخانه‌های عمومی و راهکارهای افزایش مطالعه کتاب و کتابخوانی در رده‌های سپاه بوده است که این پروژه در پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع) قم و به سفارش معاونت فرهنگی و تبلیغات در حال انجام است. در این پروژه سه موضوع 1ـ وضعیت‌سنجی مطالعه کتاب و کتابخوانی در بین کارکنان، 2ـ وضعیت‌سنجی فعالیت کتابخانه‌های سپاه و 3ـ راهکارهای افزایش سرانه مطالعه کتاب و کتابخوانی در سپاه مورد ارزیابی و تحقیق قرار خواهد گرفت.
راه‌اندازی شورای کتاب
بدون شک استفاده از خرد جمعی و برنامه‌ریزی دانش محور برای توسعه و تبلیغ و ترویج فرهنگ مطالعه کتاب و کتابخوانی بدون بهره‌مندی از صاحب نظران ناممکن است؛ از این رو معاونت فرهنگی و تبلیغات با راه‌اندازی شورای کتاب سپاه از این ظرفیت برای تبلیغ و ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی استفاده کرده است.
حضور در نمایشگاه کتاب تهران
شاید بهترین تعبیر برای بهار کتاب، نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران است. برای بهره‌برداری از این فضا و استفاده از رایحه دل‌انگیر بهار کتاب، طی سالهای گذشته با مشارکت تعدادی از انتشاراتی‌ها مختلف، تلاش کرده است تا شوق عاشقان کتاب را دوچندان کرده و با پیش‌بینی بن تخفیف کتاب، نقش خود را به عنوان یک نهاد فرهنگی در عرصه ترویج و تبلیغ کتاب در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به خوبی ایفا کرده است. در دو دوره مشارکت(سال 1395 و 1396)، با انتشاراتی‌های کشوری، با تعداد 90 انتشاراتی تفاهم همکاری و مشارکت تنظیم و اجرایی شد.
رونمایی از کتاب‌های صوتی
یکی از اقدامات این معاونت که در تکمیل برنامه تولید کتاب‌های صوتی است، رونمایی از کتاب‌های صوتی تولید شده برای تبلیغ و ترویج بیشتر کتاب تولید شده است. این برنامه با حضور نویسنده کتاب، مسئولان انتشارات ناشر کتاب، مسئولان و کارکنان معاونت فرهنگی و تبلیغات، خانواده شهید یا افراد برجسته‌ای که موضوع اصلی کتاب هستند، کارکنان و دیگر اقشار مردم برگزار می‌شود.
نمایشگاه کتاب داخلی
طراحی و پیادهسازی نمایشگاههای عرضه و فروش کتاب در سطح ردهای سپاه در مناسبتهای ملی و مذهبی و همچنین هفته کتاب و کتابخوانی در آبان هر سال است. در این برنامه با مشارکت انتشاراتی‌های مطرح کشوری و از جمله مؤسسه پاتوق کتاب که در مراکز استانها شعبه دارد، طی تفاهم همکاری نمایشگاه عرضه کتاب برای استفاده عموم کارکنان و خانواده‌ها برگزار می‌شود. طی سالهای گذشته تعداد 2500 نمایشگاه عرضه و فروش کتاب در رده‌های سپاه برگزار شده است.
نرم‌افزار جامع
با هدف ساماندهی فعالیت کتابخانه‌های عمومی سپاه در سراسر کشور، این معاونت اقدام به طراحی و تولید نرم‌افزار جامع کتابخانه سپاه و ارسال به ردهها برای بهره‌برداری در کتابخانه‌های عمومی کرده است. این نرم‌افزار به صورت آفلاین بوده و از سوی کتابداران در ساماندهی و بهره‌برداری از کتاب در کتابخانه مورد بهره‌برداری قرار میگیرد.
تجهیز کتابخانه های عمومی
با توجه به اهمیت کتابخانهها به عنوان مرکز ثقل فعالیت‌های حوزه کتاب، این معاونت برای به روزرسانی کتابخانه‌های عمومی و تجهیز به کتاب‌های به روز و جذاب و مورد استفاده کارکنان و همچنین نوسازی آنها، اقدام به خرید کتاب و ارسال به کتابخانه‌های عمومی سپاه می‌کند. گفتنی است، طی سه سال گذشته تعداد 225 هزار جلد کتاب تهیه و ارسال شده است.
کتابخانه علامه امینی افتتاح شد
کتابخانه علامه امینی اولین کتابخانه از این دست است که به صورت استاندارد کتابخانه‌ای در محیطی مجزا در مراکز غیر دانشگاهی و پژوهشی سپاه احداث شده است. این کتابخانه که در ضلع غربی ساختمان معاونت سیاسی نمایندگی ولی فقیه در سپاه ایجاد و تجهیز شده است، شامل بخش‌های مخزن کتاب حاوی چندین هزار کتاب برای امانت‌دهی به کارکنان و خانواده‌ها، سالن مطالعه کتاب، بخش فروش کتاب و محصولات فرهنگی (در این بخش تازه‌های نشر از انتشاراتی‌های کشوری به همراه محصولات فرهنگی، وسایل و لوازم کمک درسی دانش‌آموزان و همچنین بازی‌های فکری ارائه می‌شود.) و بخش دیجیتال کتابخانه هم که در آن امکان دسترسی کارکنان به سایتهای مختلف در حوزه کتاب و محصولات فرهنگی فراهم شده است و کارکنان میتوانند تازه های نشر و آخرین وضعیت کتاب در کشور را دنبال کرده و نسبت به خرید کتاب، فایل پی‌دی‌اف کتاب و همچنین محصولات فرهنگی اقدام کنند. در بخش بانک اطلاعات نیز پی‌دی‌اف کتاب در حوزه‌های مختلف، پی‌دی‌اف نشریات، محتواهای آموزش در مورد روش‌های مطالعه، بانک کتاب صوتی، معرفی کتاب به صورت تصویری، امکان جست‌وجو در بانک اطلاعات کشوری برای اطلاع از حوزه کتاب و محصولات فرهنگی در دسترس مخاطبان است. نکته مهم اینکه طی تفاهم با انتشاراتی‌های مختلف و همچنین مساعدت مسئولان، محصولات بخش فروش نمایشگاه با 20 تا 60 درصد تخفیف در اختیار مخاطبان قرار خواهد گرفت. راه‌اندازی کتابخانه عمومی در فضایی مستقل، از جمله برنامه‌های معاونت فرهنگی و تبلیغات نمایندگی ولی فقیه در سپاه برای ساماندهی کتابخانه‌های سپاه است که به یاری خداوند راه‌اندازی کتابخانه با مشخصات یاد شده، در دیگر رده‌های سپاه نیز دنبال خواهد شد و با این اقدام دسترسی کارکنان و خانواده‌های آنان از تازه‌های نشر و محصولات فرهنگی مورد نیاز تسهیل خواهد شد.