هر اندازه زمان می گذرد، معمای اوکراین و حل و فصل آن در میان تنشهای به وجود آمده میان مسکو و واشنگتن سخت تر و پیچیده تر می شود. عقب نشینی آمریکا و اعضای اروپایی ناتو از طرح "گسترش ناتو به شرق" که عضویت اوکراین در پیمان آتلانتیک شمالی نیز یکی از مصادیق آن محسوب می شود، به معنای شکست آنها در منازعات اخیر با روسیه خواهد بود. از سوی دیگر، اصرار آنها بر عضویت اوکراین در ناتو و حمایت از ایده گسترش ناتو به شرق نیز به معنای آغاز منازعه ای پرهزینه، پایدار و مزمن میان ارتش روسیه و ناتو خواهد بود. موضوعی که مطابق نظرسنجی های صورت گرفته، شهروندان اروپایی و آمریکایی شدیدا با آن مخالف هستند.
هشدار ناتو به جای ارائه راهکار
کشورهای عضو پیمان آتلانتیک شمالی در دیدار با نمایندگان روسیه، خواست این کشور برای بستن درهای این سازمان به روی هر عضو تازه را رد کردند و به منظور رفع نگرانی مسکو در بارۀ امنیت در اروپا، خواستار گفتگو برای کاهش تسلیحات و چگونگی استقرار و آرایش موشک‌ها شدند. ناتو در این مذاکرات که در بروکسل انجام گرفت، از روسیه خواست نیروهای خود را از مرز اوکراین دور کند و هشدار داد که هر گونه اقدام تهاجمی از سوی این کشور با مجازات سنگین روبرو خواهد شد.با این حال مقامات روسی نیز هشدار داده اند که استفاده از ادبیات تهدید در قبال مسکو ، قطعا در حل و فصل معضلات به وجود آمده کارساز نخواهد بود.
مواضع روسیه چیست؟
مواضع روسیه در منازعه اخیر با غرب کاملا مشخص است: اینکه خط قرمز استراتژیک مسکو مبنی بر عدم گسترش ناتو به شرق نباید زیر پا گذاشته شود. در مقابل، کشورهای عضو ناتو ا در بروکسل روسیه را به گفتگو برای کاهش تنش و تهدید در اروپا فراخواندند و انتظارات این کشور برای «تعیین سیاست‌های این سازمان» را «زیاده خواهی» و غیرقابل قبول» دانستند. روسیه پیش از این خواستار تعهد ناتو به خودداری از پذیرش پیوستن اوکراین و گرجستان به این سازمان شده و چنین چشم اندازی را تهدیدی برای امنیت در اروپا توصیف کرده بود. روسیه همچنین از ناتو خواسته بود استقرار نیروهای خود در کشورهای متحد پیشین مسکو را محدود سازد.با این حال مقامات روسی معتقدند که احاطه ی نظامی و استراتژیک کشورهای همسایه (که قرار است درآینده عضو ناتو شوند ) بر خود را هرگز بر نمی تابد. بنابراین، جنس منازعه به وجود آمده بر سر اوکراین راهبردی می باشد. در چنین شرایطی هر گزینه ای که غرب به آن متوسل شود، برای آمریکا و اعضای اروپایی پیمان آتلانتیک شمالی هزینه ساز خواهد بود.
نشست بی نتیجه میان آمریکا و روسیه
بی نتیجه ماندن نشست معاونین وزرای امور خارجه روسیه و آمریکا ، منجر به پیچیده تر شدن ماجرا دراوکرای شده است. بر اساس گزارش رادیو فرانسه، وندی شرمن، نمایندۀ آمریکا در مذاکرات اخیر که در ژنو با همتای روس خود در این باره گفتگو کرده بود، در پایان نشست گفت «اگر روسیه چنین احتمالی را تهدید کنندۀ امنیت می‌داند، بهترین اقدام شرکت در گفتگو برای تحکیم آنست، مگر آنکه این موضع بهانه‌ای بیش نباشد».
کشورهای غربی از انتقال نزدیک به یکصد هزار سرباز و سلاح‌های سنگین و تجهیزات جنگی به مرز اوکراین شدیداً ابراز نگرانی کرده و خواستار دور کردن آنها هستند. اما مسکو اعلام کرده است که تا زمان عدم ارائه تضمین از سوی آمریکا و اروپا در خصوص عدم عضویت ناتو در اوکراین، هرگز چنین خواسته ای محقق نخواهد شد.
ولادیمیر پوتین هر چند اطمینان می‌دهد که بسیج این نیروها تهدیدی علیۀ کشور همسایه نیست، اما تعهدی نسبت به کاهش نفرات و یا دور کردن آنها از مرز نسپرده است.نمایندگان سی کشور عضو ناتو به منظور رفع نگرانی روسیه و تحکیم امنیت در اروپا، این کشور را به شرکت در گفتگوهای برقراری اعتماد، محدود ساختن رزمایش‌های تهدیدکننده و کاهش استقرار موشک‌ها فراخواندند، بدون آنکه خود اقدامی در مسیر کاهش تنشها در مرز روسیه و اوکراین صورت دهند! به عبارت بهتر، اعضای ناتو از یک سو خواستار ادامه تنش زایی خود در مرز روسیه و از سوی دیگر، سکوت و انفعال مسکو در قبال این مسئله هستند.
دبیر کل ناتو حقایق را نمی گوید
ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو، در کنفرانس مطبوعاتی خود در پایان نشست چهار ساعتۀ اخیر تاکید کرده است :
که «نمایندگان روسیه برای اعلام پاسخ نیاز به زمان دارند.در هر حال باید بپذیریم که در بارۀ این مسائل میان اعضای ناتو و روسیه اختلاف نظر فراوان وجود دارد."
دبیرکل ناتو تاکید دارد که روسیه از هیچ حقی برای جلوگیری از پیوستن اوکراین به ناتو برخوردار نیست. استولتنبرگ مدعی است که اوکراین به عنوان یک کشور مستقل و برخودار از حاکمیت ملی حق دفاع از خود را دارد و تهدیدی علیه روسیه به شمار نمی‌آید.با این حال طی سالهای گذشته واخیر، اوکراین رسما تبدیل به مهره بازی غرب در برابر مسکو شده است. همین موضوع، ادعای استولتنبرگ در خصوص استقلال این کشور را مخدوش می سازد.
سیاست درهای باز ناتو
در این میان، مناقشه غرب و روسیه بر سر آنچه " سیاست درهای باز ناتو" خوانده می شود وارد مرحله حساس و سرنوشت سازی شده است. همان گونه که اشاره شد، خروجی و نتیجه ی این منازعه قطعا به سود غرب، خصوصا بازیگران اروپایی ( که بیشتر در معرض منازعه با روسیه قرار دارند) نخواهد بود. وندی شرمن، معاون وزیر امور خارجۀ آمریکا، در پایان نشست با همتای روسی خود با اشاره به سیاست «درهای باز ناتو»، مدعی شده است که «گسترش این سازمان هرگز با زور و براندازی تامین انجام نشده است. این انتخاب آزادانۀ هر کشوری است که به ناتو روی آورد و خواستار پیوستن به آن باشد». وندی شرمن گفت که در نشست امروز، آمریکا و متحدان این کشور در ناتو صریحاً به روسیه اعلام کردند که هرگز سیاست درهای باز این سازمان را کنار نخواهند گذاشت».
اما دیمیتری پسکوف، سخنگوی رئیس جمهوری روسیه در پاسخ به این ادعا تاکید کرده است :
" سیاست درهای باز ناتو و تداوم گسترش آن بسوی مرزهای روسیه، دقیقاً همان چیزی است که از نظر ما تهدید به شمار می‌آید. ما در این زمینه خواستار«ضمانت‌های حقوقی معتبر و تعهدآور هستیم».